Tổ chức nghi lễ 'hầu đồng' tại một số chùa là không đúng

Lễ đón bằng UNESCO ghi danh “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” diễn ra vào ngày 2-4 tại Nam Định.

Theo kế hoạch, Lễ đón bằng UNESCO ghi danh “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” (dân gian gọi là hầu đồng) là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” sẽ diễn ra vào 20h ngày 2-4 tại Quần thể di tích Phủ Dầy xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, Nam Định. Lý giải về việc chọn Phủ Dầy, tỉnh Nam Định làm nơi tổ chức lễ đón nhận mang tầm quốc gia, GS.TS Nguyễn Chí Bền, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam cho biết, Nam Định là cái nôi của tín ngưỡng thờ Mẫu và Phủ Dầy là di tích cấp quốc gia tiêu biểu của Nam Định vì thế việc lựa chọn địa điểm này rất hợp lý.

Hiện nay, kịch bản của Lễ đón nhận vẫn chưa được xây dựng xong, tuy nhiên đại diện Sở VHTT&DL Nam Định cho biết, sẽ nghiên cứu, tìm hiểu ý kiến của các nhà nghiên cứu để xây dựng kịch bản nhằm tôn vinh được giá trị của di sản. Về vấn đề tiêu chí nào để chọn nghệ nhân biểu diễn thì phía BTC vẫn chưa có câu trả lời chính xác vì lý do chưa xây dựng xong kịch bản.

Trong cuộc họp báo, rất nhiều vấn đề xoay quanh việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản này được đặt ra. Một trong những vấn đề được báo chí quan tâm là việc biến tướng di sản, tổ chức thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu tại một số nơi không phù hợp như trong các chùa, mà điển hình là chùa Một Cột. Theo phản ánh của báo chí, gần hai năm nay, tại di tích chùa Một Cột đã lập điện thờ Mẫu và thường xuyên tổ chức “hầu đồng” để phục vụ du khách.

Trước những ý kiến này, GS.TS Nguyễn Chí Bền bày tỏ quan điểm, việc tổ chức hầu đồng tại chùa Một Cột là sai vì chùa Một Cột biểu trưng cho một nhánh Phật giáo không gắn bó với hoạt động tín ngưỡng này. Vì lẽ đó, việc lập điện thờ Mẫu và tổ chức hoạt động hầu đồng tại đây là không đúng, GS.TS Nguyễn Chí Bền đề nghị Bộ VH,TT&DL tiến hành kiểm tra và nên cho dừng hoạt động này tại chùa Một Cột.

Bên cạnh đó, Bộ VH,TT&DL cũng đưa ra một số giải pháp để thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ không bị biến tướng, đó là: cần có quy định thống nhất về trang phục hầu đồng, đồ cung tiến, vàng mã… để tránh hiện tượng lãng phí tiền của vào đồ lễ (thông qua đó là việc trục lợi cá nhân) trong các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng Thờ Mẫu; Tuyên truyền, phổ biến để chính các thầy đồng hiểu được những giá trị nhân văn cao đẹp và bản sắc văn hóa trong Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ mà UNESCO đã ghi nhận; Ngăn chặn và kiên quyết xử lý vi phạm đối với các hành vi lợi dụng Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu để trục lợi, kiếm tiền…

Hoàng Lân