Tràn lan tình trạng in, bán sách lậu

Trên địa bàn TP Hồ Chí Minh mới đây, đội kiểm tra liên ngành văn hóa - xã hội kiểm tra đột xuất cửa hàng kinh doanh sách số 35 Trần Nhân Tôn (quận 5) do bà Nguyễn Thị Hồng Tươi đứng tên kinh doanh. Tại đây, đoàn kiểm tra phát hiện hơn 1.000 cuốn sách thiếu nhi có nhan đề "Trạng Quỷnh" không có nguồn gốc, chứng từ. Theo bà Hồng Tươi, số sách này do bà mua từ các nguồn trôi nổi trên thị trường. "Trạng Quỷnh" là bộ truyện tranh do Nhà xuất bản Ðồng Nai thực hiện và số sách bị bắt giữ là sách sao chép lậu, vi phạm bản quyền. Cũng trong thời gian qua, Công ty sách Phương Nam đã gửi công văn kêu cứu về tình trạng nhiều bộ sách của đơn vị bị vi phạm bản quyền nghiêm trọng. Tiêu biểu như cuốn "Chuyện nghề của Thủy" do Công ty sách Phương Nam liên kết với Nhà xuất bản Hội Nhà văn xuất bản cuối tháng 5-2013 đã bị in lậu và phát tán với số lượng lớn.

Trước đó, Cục An ninh thông tin truyền thông phối hợp với Nhà xuất bản Giáo dục tại TP Hồ Chí Minh đã phát hiện, bắt quả tang cơ sở Trọng Nhân (quận Tân Phú) đang đóng xén khoảng mười nghìn cuốn "Tiếng Anh 3 - Tập một" in lậu sách của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam; 3.000 cuốn "Family and Friends 3" in lậu sách của Nhà xuất bản Oxford. Tại hiệu sách Việt Mỹ (quận Phú Nhuận), đoàn kiểm tra cũng phát hiện tại đây đã tổ chức in lậu ba bộ truyện tranh là "Sakura", "Kim cương bạc" - Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin và "Hitman" - Nhà xuất bản Ðà Nẵng với tổng số lượng hơn 16 nghìn cuốn các loại...

Theo ông Nguyễn Ðăng Quang, Trợ lý Tổng Giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, tình trạng sách giả, sách lậu vẫn đang được bày bán tràn lan ở các vỉa hè, ở trong các hiệu sách ở TP Hồ Chí Minh. Vừa qua, nhà xuất bản đã phối hợp các cơ quan chức năng tổ chức đi kiểm tra tại một số cơ sở buôn bán sách, phát hiện chỗ nào cũng có sách lậu. Trong khi đó, đại diện Nhà xuất bản Trẻ cũng cho biết, những chiếu sách vỉa hè chính là nơi tràn ngập sách lậu. Hầu hết các nhan đề sách ăn khách của Nhà xuất bản Trẻ qua những đợt kiểm tra đều có bản sách in lậu tại các chiếu sách này.

Theo ghi nhận của phóng viên, trên địa bàn TP Hồ Chí Minh có rất nhiều con đường có các chiếu sách hoặc cửa hàng chuyên bán sách với giá cực rẻ mà phần lớn là sách lậu, như đường Xô - Viết Nghệ Tĩnh (quận Bình Thạnh), Trần Nhân Tôn (quận 5), Lý Thường Kiệt (quận 10), Hoàng Văn Thụ (quận Phú Nhuận), Cộng Hòa (quận Tân Bình)..., giá sách bán tại những nơi này chỉ bằng 1/5 đến 1/3 giá bán sách chính gốc. Thí dụ những tập truyện Harry Potter của Nhà xuất bản Trẻ, có giá bìa từ 80 nghìn đến 100 nghìn đồng/quyển, nhưng với bản lậu, giá nhập chỉ từ 15 nghìn đến 20 nghìn đồng/cuốn, bán ra từ 40 nghìn đến 50 nghìn đồng/cuốn. Hay như cuốn "Obama: Hy vọng táo bạo -Suy nghĩ về việc tìm lại giấc mơ Mỹ" có giá bìa 81 nghìn đồng/cuốn nhưng giá bán ở vỉa hè chỉ từ 50 nghìn đến 60 nghìn đồng/cuốn, có chỗ giá bán cao nhất chỉ hơn 75 nghìn đồng/cuốn...

Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc sách in lậu đang trở thành vấn nạn khó dẹp là do chế tài, mức xử phạt hành vi vi phạm chưa đủ sức răn đe. Nếu chiếu theo khung xử hành chính đối với việc in sách lậu quy định tại Nghị định 02 (Quy định xử phạt hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản) và Nghị định 47 (Quy định về xử phạt hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan) thì mức xử phạt cao nhất chỉ là hơn 500 triệu đồng/vụ. Trong khi đó, với những cuốn sách bán chạy thì lợi nhuận từ việc in lậu có thể lên tới cả hàng tỷ đồng. Chính vì lợi nhuận quá cao, cho nên những đơn vị in lậu vẫn bất chấp, thậm chí chấp nhận xử phạt khi bị cơ quan chức năng phát hiện.

Trợ lý Tổng Giám đốc NXB Giáo dục Việt Nam Nguyễn Ðăng Quang cho rằng, nạn in lậu là căn bệnh nan y cho nên các nhà xuất bản phải tự phòng vệ. Giải pháp chống in lậu hữu hiệu nhất của nhà xuất bản là sử dụng tem chống giả. Hiện tất cả các sách của nhà xuất bản đều được dán loại tem này (tem hologram, có ngầm chứa nhiều yếu tố chống giả). Nhờ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người mua sách và các cơ quan chức năng phân biệt sách thật, sách giả. Rất nhiều vụ làm sách giả của Nhà xuất bản Giáo dục được phát hiện trên thị trường nhờ tem chống giả này.

Tuy nhiên, nhiều nhà xuất bản cho rằng, mặc dù họ cũng có tem chống giả nhưng tem chống giả vẫn bị... làm giả. Thực tế, người bình thường rất khó có thể phân biệt được đâu là sách thật, sách giả dù có tem chống giả. Chỉ có các cơ quan chức năng, các nhà xuất bản có nghiệp vụ điều tra, phát hiện và có tem chống giả thì mới kiểm tra và phân biệt được. Tuy nhiên, chính độc giả - những người mua, cũng nên tẩy chay sách lậu bằng cách tìm mua sách ở những nhà sách, hiệu sách có uy tín.