Vàng đằng chữa lỵ, sốt rét

Cây Vàng đằng

Vỏ thân nứt nẻ màu xám trắng; các nhánh, mặt dưới lá, cụm hoa và quả có lông màu trắng bạc. Lá mọc so le, phiến to đến 25cm. Hoa nhỏ mọc thành khóm chụm tán trên thân già; hoa đực có 5 nhị, hoa cái có nhị lép; 3 lá noãn có lông. Quả hạch tròn, đường kính cỡ 2,5cm. Thành phần hóa học: Chủ yếu là berberin, saponin, thân chứa berberin có tỷ lệ tới 3,5%, ceryl alcohol, hentriacontane, sitosterol, acid palmitic và oleic, glucosid sitosterol, saponin và vài chất nhựa. Ở nước ta trong thân và rễ cây có alcaloid berberin với tỷ lệ 1,5-3%.

Theo Đông y, vàng đằng có vị đắng, tính lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, sát trùng, lợi thấp. Thân và rễ vàng đằng được dùng làm thuốc như hoàng đằng để chữa tiêu chảy, hội chứng lỵ, lỵ trực khuẩn, lỵ amíp, rối loạn tiêu hóa do nhiễm khuẩn đường ruột, bệnh tả cấp. Ngày dùng 4 - 6g dưới dạng thuốc bột hoặc thuốc viên. Viên berberin có loại 0,05g dùng cho người lớn, ngày uống 4-8 viên, chia làm 2 lần, dùng liên tục 5 ngày. Và viên loại 0,01g cho trẻ em, ngày uống 2-10 viên tùy theo tuổi chia làm 2 lần. Dùng ngoài, chữa bệnh đau mắt bằng dạng thuốc nhỏ mắt berberin chlorid 0,5 - 1%.

Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Dược liệu, ĐH Dược Hà Nội

GS TS Đỗ Tất Lợi