Vi phạm càng nhiều, quản lý càng kém

Đây là vấn đề được bàn thảo tại hội nghị tổng kết chương trình vực vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) năm 2009, triển khai kế hoạch năm 2010 do Bộ Y tế tổ chức ngày 24.3. Vi phạm bị phát hiện chỉ là số nhỏ Báo cáo về các hoạt động thanh - kiểm tra VSATTP trong năm 2009, Cục An toàn Vệ sinh Thực phẩm (ATVSTP) đã đưa ra hàng loạt những con số như: Tết Nguyên đán - 2009 phát hiện 9.609 cơ sở vi phạm, xử lý cảnh cáo 1.812 cơ sở, phạt tiền 1.581 cơ sở với số tiền 2,5 tỉ đồng, đóng cửa tạm thời 48 cơ sở, 976 cơ sở có sản phẩm không đạt bị tiêu hủy... Kết quả, Tháng hành động vì chất lượng VSATTP phát hiện hơn 30% số cơ sở không đạt, số mẫu vi phạm chất lượng chiếm 18%, xử phạt hơn 15 nghìn cơ sở, đình chỉ hoạt động 156 cơ sở. Trung tâm Y tế dự phòng Thái Nguyên - nơi đầu tiên công bố các xét nghiệm về chất lượng hoa quả: Táo đỏ, lê, nho, quýt Trung Quốc đã cho thấy, trong 120 mẫu đã phát hiện 16 mẫu tồn dư hóa chất bảo vệ thực vật. Trung tâm Y tế dự phòng Lào Cai đã xét nghiệm một số chỉ tiêu hóa học và vi sinh vật trong các sản phẩm bao gói sẵn nguồn gốc từ Trung Quốc với kết quả 44/60 mẫu kẹo không đạt tiêu chuẩn. Đáng chú ý, trong số gần 1.500 mẫu thịt và sản phẩm từ thịt được lấy trên cả nước, đã phát hiện tới gần 41% số mẫu nhiễm khuẩn Salmonella (vi khuẩn gây ra các bệnh về đường tiêu hóa). TPHCM và Đồng Nai là những địa phương có tỉ lệ mẫu thực phẩm nhiễm Salmonella cao nhất - chiếm 84-95% mẫu được giám sát... Mỗi ngày các loại thực phẩm kém chất lượng vẫn tràn ngập thị trường mà không ai kiểm tra, giám sát. Mới có 20-30% số cơ sở sản xuất kinh doanh được cấp giấy chứng nhận VSATTP. Ảnh: Kỳ Anh Vẫn chưa giải quyết được “gốc” TS Trịnh Quân Huấn - Thứ trưởng Bộ Y tế - cho biết, mới chỉ có 20- 30% số cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP trong số 9,4 triệu hộ sản xuất nhỏ lẻ trên cả nước. Có ý kiến cho rằng, nếu áp dụng theo đúng các quy định về VSATTP thì có lẽ 80% số hộ sản xuất nhỏ lẻ này phải đóng cửa. Chính quyền, cơ quan y tế biết rõ những cơ sở đó không đủ các điều kiện để sản xuất thực phẩm, là nguy cơ phát tán ra thị trường những sản phẩm kém chất lượng..., song cứ cho tồn tại. Đại diện Sở Y tế tỉnh Yên Bái phàn nàn, thanh - kiểm tra cơ sở không đạt điều kiện ra lệnh phạt, nhưng chẳng ai nộp phạt vì lý do nghèo, thế là chỉ nhắc nhở. Lại có hàng trăm lý do đưa ra không nên đóng cửa các cơ sở vi phạm vì sợ rằng, đóng cửa đồng nghĩa với việc sẽ có hàng triệu người lao động mất việc. Sự “lùng nhùng” này đã kéo dài nhiều năm nay. Những cơ sở sản xuất bánh kẹo, bánh phở tư nhân ngày ngày cho ra lò những đồ ăn, thức uống bên cạnh cống rãnh đen ngòm, cạnh nhà vệ sinh bốc mùi...vẫn cứ ngang nhiên hoạt động. Bộ Y tế đã đặt lên bàn hội thảo vấn đề cần sớm có giải pháp để thiết lập sự ATVSTP cho 9,4 triệu hộ sản xuất thực phẩm nhỏ lẻ. Các địa phương đều giãi bày những cái khó mà một mình ngành y tế không đủ sức với tới. Thứ trưởng Y tế Trịnh Quân Huấn đề nghị chính quyền các địa phương cần hỗ trợ vốn cho các hộ sản xuất thực phẩm để cải tạo cơ sở vật chất, nếu cơ sở nào không làm sẽ đóng cửa. Xem ra đó là lối mở, nhưng liệu chính quyền địa phương có ủng hộ. Cho đến lúc này, vấn đề ATVSTP tại nhiều nơi vẫn chỉ coi là chuyện nhỏ. Bằng chứng là một cuộc họp cấp quốc gia về ATVSTP vắng bóng gần một nửa lãnh đạo các sở y tế. Chẳng biết ngành y tế có quá lạc quan khi đưa ra mục tiêu trong năm 2010 có 80% - tức là thêm 50% số cơ sở sản xuất thực phẩm tư nhân - được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP so với năm 2009 khi mà cái gốc của việc kiểm soát thực phẩm an toàn từ khâu sản xuất vẫn chưa thể giải quyết.