Vi phạm tố tụng tràn lan vì thiếu chế tài xử lý?

Điều đó cho thấy việc vi phạm tố tụng trong các vụ án hình sự ở nước ta xảy ra rất nhiều. Trong đó có những vụ vi phạm đặc biệt nghiêm trọng, như vụ án “cố ý gây thương tích” xảy ra ở xã Vân Côn, huyện Hoài Đức (Hà Tây cũ, nay thuộc Hà Nội) đang khiến dư luận bức xúc.

Ngày 15/12/2003, Quản Đắc Thúy, Quản Đắc Quý ở địa chỉ trên bị cơ quan CSĐT công an tỉnh Hà Tây cũ khởi tố bị can theo khoản 3 điều 104 BLHS. Theo quy định tại điều 119 Bộ luật Tố tụng Hình sự (TTHS), thì đây là hành vi có thể cấu thành loại tội rất nghiêm trọng, có thời hạn điều tra 4 tháng. Trong trường hợp vụ án phức tạp, thì cơ quan CSĐT được gia hạn 2 lần nữa, mỗi lần không quá 4 tháng. Nếu hết thời gian gia hạn lần thứ 2 mà không chứng minh được hành vi của bị can đủ yếu tố cấu thành tội đó, thì bắt buộc phải đình chỉ điều tra. Đến ngày 15/12/2004, hết thời hạn gia hạn điều tra lần thứ hai, tuy không chứng minh được hành vi của Thúy, Quý đủ yếu tố cấu thành tội “cố ý gây thương tích”, nhưng cơ quan CSĐT CA tỉnh Hà Tây cũ vẫn không đình chỉ điều tra đối với họ, mà cố ý kéo dài việc điều tra đến năm 2008. Năm đó tỉnh Hà Tây sáp nhập vào TP Hà Nội, vụ án được chuyển về cơ quan CSĐT CA thành phố Hà Nội. Tuy biết rõ cơ quan CSĐT CA tỉnh Hà Tây cũ vi phạm nghiêm trọng điều 119 Bộ luật TTHS, nhưng cơ quan CSĐT CA thành phố Hà Nội không những không đình chỉ vụ án, mà còn tiếp tục vi phạm nghiêm trọng hơn, kéo dài việc điều tra đến tận năm 2015, gây không biết bao nhiêu đau khổ, tổn thất cho hai bị can này.

Không chỉ cơ quan CSĐT vi phạm tố tụng, mà cả VKSND và TAND cũng vi phạm. Theo quy định tại điều 121 Bộ luật TTHS thì viện kiểm sát và tòa án, mỗi cơ quan chỉ được trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung tối đa 2 lần. Nhưng trong vụ án này, hồ sơ đã bị hai cơ quan trên trả lại tới 22 lần. Còn rất nhiều vụ án nữa cũng bị vi phạm tố tụng nghiêm trọng, trắng trợn như vậy, mà vụ án này chỉ là một.

Các cơ quan tiến hành tố tụng (công an, viện kiểm sát, tòa án) vi phạm Bộ luật TTHS? Còn ai hiểu Bộ luật TTHS hơn các cơ quan tiến hành tố tụng? Nhưng tại sao họ vẫn cố tình vi phạm? Phải chăng vì còn thiếu chế tài? Vi phạm tố tụng có thể xem là hành vi có thể cấu thành các tội xâm phạm hoạt động tư pháp. Nhưng toàn bộ chương XXII (các tội xâm phạm hoạt động tư pháp) của BLHS hiện hành, gồm 23 điều, tuyệt nhiên không có một điều nào quy định hình phạt cho những điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, một khi họ cố ý vi phạm các quy định của Bộ luật TTHS.

Phải chăng chính vì thế mà các cơ quan tiến hành tố tụng của ta cứ việc “vô tư” vi phạm?

VŨ HỮU SỰ