Vụ Guardiola loại Joe Hart, mua Bravo là cuộc chiến ý thức hệ, kéo dài nửa thế kỷ

Thoạt trông, quyết định của Guardiola đưa Bravo về Etihad thay thế Joe Hart không có gì đặc biệt. Thủ thành người Chile từng giành 2 chức vô địch La Liga liên tiếp với Barcelona của Guardiola, cũng như giành 2 danh hiệu Copa America liên tiếp với ĐT Chile. Hart, trong khi đó, đang sa sút nghiêm trọng, nhất là sau một kỳ EURO 2016 thảm hại với ĐT Anh.

Câu chuyện nửa thế kỷ

Tuy nhiên, động lực đằng sau mong muốn của Guardiola gây sự với thủ thành số 1 của ĐT Anh phức tạp hơn nhiều. Đó là một câu chuyện trải khắp 3 châu lục, nửa thế kỷ và thậm chí là cuộc chiến ý thức hệ bóng đá về vị trí thủ môn. Câu chuyện bắt đầu, giống như rất nhiều câu chuyện vĩ đại khác của bóng đá, với người tạo cảm hứng cho Guardiola, huyền thoại Johan Cruyff.

“Tôi chẳng biết gì về bóng đá tới khi gặp Cruyff”, Guardiola từng nói. Là một tiền vệ kiến tạo trong Dream Team Barcelona, quan điểm của ông về bóng đá được định hình bởi trải nghiệm đó. Ông không đơn độc. Những ý tưởng của Cruyff về không gian, phân phối bóng và vị trí của cầu thủ trên sân được thừa nhận rộng rãi là cả một cuộc cách mạng với bóng đá hiện đại.

Điều khó đánh giá hơn là tầm ảnh hưởng của ông. Liên quan tới vị trí thủ môn, những hệ quả của totaalvoetbal, hay bóng đá tổng lực, là cực kỳ phức tạp. Khi Cruyff đặt vấn đề với HLV ĐT Hà Lan Rinus Michels lựa chọn Jan Jongbloed bắt chính thay vì thủ môn vẫn được coi là có kỹ năng cứu thua thuần túy tốt hơn nhiều Jan van Beveren ở World Cup 1974, câu chuyện chỉ mới bắt đầu.

Cruyff luôn tin rằng khả năng phân phối bóng nhanh và chính xác của một thủ môn quan trọng hơn so với khả năng cứu thua, vốn trong quan điểm truyền thống là nhiệm vụ chính của người đứng trước khung thành. Khi sự nghiệp huấn luyện của chính ông bắt đầu ở Ajax, Cruyff đã cho thấy sự nhất quán trong triết lý đó khi sử dụng Stanley Menzo vì khả năng chơi bóng bằng chân của thủ thành này trong vòng cấm. Còn HLV thủ môn mà ông dùng là Frans Hoek.

Frans Hoek là một trong những HLV thủ môn xuất sắc nhất mọi thời đại

Hoek sau này sẽ trở thành một trong những HLV thủ môn xuất sắc nhất mọi thời đại ở những CLB như Barcelona và Manchester United, hợp tác thường xuyên với Louis van Gaal. Hoek đặc biệt vì ông không chỉ là một HLV thủ môn. Với nhiều chiến lược gia hàng đầu, Hoek là một chuyên gia thủ môn, người đã viết sách giáo khoa về huấn luyện thủ môn, theo đúng nghĩa đen. Phương pháp của Hoek có nguồn gốc sâu xa là mối quan hệ của ông với Cruyff.

Hoek đã xác định có hai loại thủ môn, tuýp R và tuýp A. Tuýp R, viết tắt của reaction, là kiểu thủ môn phản ứng tùy theo tình huống, còn tuýp A, viết tắt của anticipation, là kiểu thủ môn phán đoán trước tình huống. Trong khi thừa nhận rằng các thủ môn tuýp R thường được khen ngợi nhiều hơn, Hoek luôn ưu tiên cho tuýp A.

Edwin van der Sar gọi Hoek là “một trong những người đầu tiên kết nối thủ môn với các hậu vệ và tiền vệ”, và từ Jongbloed tới Menzo, Hoek luôn thích những thủ thành chơi bóng như thể anh ta cũng là một hậu vệ hay tiền vệ, chứ không chỉ là thủ môn. Ở Barca, Vitor Baia bị thay bằng Ruud Hesp vì Baia không thấy thoải mái “khi buộc phải rời vòng cấm địa tham gia vào xây dựng lối chơi”.

Trong số những người chịu ảnh hưởng từ Hoek có một HLV sống và làm việc cách châu Âu 12.000 km, ở Santiago, Chile. Ở thời của ông, Julio Rodriguez đã là một thủ môn giỏi với cá tính đặc sắc. Tới giữa những năm 1990, ông làm HLV thủ môn ở một CLB cũ của mình, Colo-Colo, và rất chịu khó tìm tòi học hỏi trong nghề nghiệp. “Tôi đã gặp Frans Hoek vào năm 1996”, Rodriguez nói. “Ông ấy làm việc ở Ajax với Louis van Gaal, còn tôi đang làm việc với các thủ môn đội trẻ của Colo-Colo. Tôi biết Frans vì ông ấy đang soạn ba cuốn video giáo khoa cho thủ môn. Ngày nay chúng vẫn còn rất lợi hại”.

Đủ lợi hại để Rodriguez lặn lội sang Mỹ gặp Hoek khi ông biết Ajax đang ở Mỹ. “Tôi tới Los Angeles từ Chile để gặp ông ấy”, Rodriguez nói. “Khi tôi gặp ông ấy ở một phòng khám, ông ấy nói nếu tôi thích ý tưởng của ông ấy thì tôi phải sang Hà Lan để học hành cho bài bản, và tôi đã làm đúng như thế. Với ông ấy, thủ môn là một cầu thủ trên sân như mọi cầu thủ khác, cần có kỹ thuật tốt, khả năng kiểm soát bóng, biết chuyền bóng chính xác, phát bóng như một tiền vệ, tắc bóng như một hậu vệ quét, cứu thua chỉ là một trong số các kỹ năng cần thiết”.

Những ý tưởng của họ sau này ảnh hưởng rất lớn ở Chile, nhưng chuyến đi của Rodriguez là đặc biệt quan trọng. “Tôi học cách đào tạo ra những thủ môn hiện đại từ ông ấy”, ông nói. “Tôi luôn nói rằng không có Frans thì Chile không thể có Claudio Bravo”. Vào mùa Hè năm 1996, Bravo mới 13 tuổi và ở Colo-Colo người ta đã bắt đầu nghi ngờ anh không đủ những tố chất cần thiết để trở thành một thủ môn lớn. Rodriguez không thuộc nhóm đó: “Cậu ấy gầy gò và thấp, nhưng rất vui vẻ, cậu ấy là một người tốt với nhiều cá tính. Cậu ấy rất quyết tâm và sẵn sàng học hỏi”.

Hành trình Bravo

Bravo, sinh ở tỉnh Maipa giáp Santiago, đã là kiểu thủ môn tuýp A rất điển hình theo hệ thống phân loại của Hoek. Claudio Herrera là phóng viên bóng đá ở báo Chile El Mercurio, ông nhớ lại rằng Bravo đã tận dụng tốt cơ hội khi nó đến. “Bravo luôn rất nghiêm túc, nhất là khi anh ấy lên đội 1 Colo-Colo khi còn rất trẻ”, Herrera nói. “Cơ hội đó giúp anh ấy trưởng thành nhanh chóng hơn. Anh ấy xử lý bóng bằng chân rất giỏi vì đã được đào tạo bằng phương pháp Hà Lan do Julio Rodriguez mang về Chile.

Năm 21 tuổi, Bravo ra mắt ĐTQG ở Copa America tại Peru và 2 mùa Hè sau chuyển sang châu Âu. Colo-Colo đá giao hữu ở Ireland và Real Sociedad cử 2 tuyển trạch viên sang theo dõi Bravo sau khi biết về anh nhờ một cuốn video do người đại diện của anh gửi cho họ. Người quyết định mua Bravo với giá 800.000 USD là Giám đốc thể thao của Sociedad, Jose Mari Bakero. Thế giới bóng đá đỉnh cao hóa ra thật nhỏ bé: Bakero là một nhân vật quan trọng trong Dream Team Barcelona của Cruyff, chơi ở hàng tiền vệ bên cạnh Guardiola khi CLB giành Cúp C1 lịch sử ở Wembley năm 1992.

Bravo là kiểu thủ môn tuýp A rất điển hình theo hệ thống phân loại của Hoek

Bakero cũng chịu ảnh hưởng từ Cruyff và với ông, Bravo là một lựa chọn rất dễ hiểu. Sau này ông sẽ ca ngợi thủ môn người Chile “thật xuất chúng” trong khả năng xử lý bóng bằng chân, thậm chí so sánh Bravo với đồng đội cũ của ông ở Barca, Ronald Koeman, có lẽ là tiền vệ phòng ngự xử lý bóng khéo léo nhất ở thời của mình (với 78 lần khoác áo ĐT Hà Lan!)

Tuy nhiên, mùa giải đầu tiên của Bravo ở TBN không thành công. Bakero bị sa thải chỉ sau 7 trận, rồi đội bóng xứ Basque rớt hạng, lần đầu tiên trong 40 năm. Khi Chris Coleman được bổ nhiệm làm HLV mùa Hè sau đó, thủ thành tuýp R trở lại: Asier Riesgo thay thế Bravo trong khung thành. Thủ môn người Chile mắc kẹt: anh phải ngồi dự bị ở hạng Nhì TBN. Quyết định đó của Coleman là hoàn toàn dễ hiểu trong một thế giới mà hầu hết các HLV đều coi trọng những thủ thành tuýp R. Chính Hoek, khi được hỏi, đã xếp những tên tuổi vĩ đại nhất trong khung gỗ như Gordon Banks, Dino Zoff và Oliver Kahn vào tuýp R. Tuýp A điển hình của ông, theo lời Hoek, là Fabien Barthez, một thủ môn được nhớ tới bởi tài năng cũng ngang như những sai lầm hài hước.

Cũng sẽ khó ai nói Barthez là một thủ thành giỏi hơn Banks, Zoff, hay Kahn. Chức VĐTG và châu Âu của anh trong các năm 1998 và 2000 đơn giản được coi là bởi tuyển Pháp thời bấy giờ quá mạnh ở mọi vị trí. Tuy nhiên, Hoek và những người thuộc trường phái Cruyff đánh giá vị trí thủ môn với một quan điểm hoàn toàn khác. Tin xấu cho Joe Hart là sự khác biệt đó rất sâu sắc, không thể thay đổi.

Khi được hỏi liệu ông có thay đổi triết lý của mình vì sức ép thành tích tại Man City không, Guardiola đáp: “Không thể. Nếu thua trận vì điều bạn tin tưởng, thì bạn phải tiếp tục. Để tôi lấy ví dụ thế này, nếu một thủ môn chuyền bóng ngắn, chuyền sai và bạn bị thủng lưới, người ta sẽ nói: “Sao không dùng thủ môn phát bóng dài?”, nhưng chúng tôi phải tiếp tục với những gì mình tin tưởng”.

Guardiola và Joe Hart: Không yêu đừng nói lời cay đắng

Bị Pep Guardiola đối xử phũ phàng và gần như công khai đẩy khỏi đội bóng, Joe Hart đã phản ứng lại trong trận đấu rất có thể là lời chia tay của anh với Manchester City.

Lòng tin của Guardiola xuất phát từ những năm tháng anh còn trẻ ở Barcelona dưới quyền Cruyff, nhưng còn có cả những người khác ảnh hưởng lên ông. Trong đó có Juan Manuel Lillo, HLV mà Pep yêu mến tới mức ông đã muốn kết bạn với ông ngay lập tứ sau một trận đấu với Oviedo của Lillo năm 1996. Thậm chí, Guardiola còn cố gắng đá nốt mùa giải cuối cùng trong sự nghiệp tại Mexico chỉ vì muốn được làm việc với Lillo trước khi giải nghệ. Cựu HLV ĐT Chile Jorge Sampaoli gọi Lillo là “một thiên tài về các ý niệm chiến thuật”, một người nhìn bóng đá hoàn toàn khác. Sampaoli đã bổ nhiệm Lillo làm trợ lý của ông ở ĐT Chile năm 2014.

Chiến lược gia người TBN góp công vào việc đưa Chile tới 2 chức vô địch Copa America, nhưng đó không phải là lần đầu tiên Bravo hưởng lợi nhờ sự có mặt của Lillo. Ông là HLV đã đưa anh trở lại bắt chính ở Real Sociedad vào mùa giải 2008-09. Lillo cho tới giờ vẫn nói về “sự yêu thích đặc biệt” của ông với Bravo.

“Chúng tôi làm việc cùng nhau, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức tấn công từ phía sau”, Lillo nói. “Một đội bóng chỉ chơi tốt nếu họ khởi đầu tốt và Claudio, ngoài việc cứu thua, rất, rất, rất quan trọng với chúng tôi trong việc tổ chức tấn công từ phía sau. Cậu ấy vốn đã chơi như thế rồi, nhưng chúng tôi cố gắng hướng dẫn cậu ấy cách chuyền bóng đúng và ra quyết định hợp lý hơn”.

Lillo có một mùa ở sân San Sebastian, không thể thăng hạng, nhưng nhờ Lillo, danh tiếng của Bravo lên cao và khả năng anh ra đi lớn dần. Giám đốc thể thao của Real Madrid Jorge Valdano bày tỏ sự quan tâm. Cả Guardiola ở Barcelona nữa. “Valdano và Guardiola khá thân với tôi, và lúc đó ve vãn tôi suốt”, Lillo nói. “Họ biết tôi không muốn để Bravo đi”. Vụ chuyển nhượng cuối cùng không xảy ra, nhưng Bravo tiếp tục chơi xuất sắc ở ĐT Chile dưới quyền Marcelo Bielsa, một HLV khác mà Guardiola rất ngưỡng mộ, trước khi rốt cuộc cũng sang Barca năm 2014.

“Dù là Chile dưới quyền Bielsa và Sampaoli hay Barca, họ đều tìm kiếm những thủ môn chơi bóng bằng chân giỏi”, Herrera nói. “Bravo hiểu yêu cầu phải ra quyết định chính xác và tham gia vào lối chơi cầm bóng nhiều, chuyền bóng liên tục của cả đội. Thay vì phá bóng lên thật mạnh, anh ấy luôn tổ chức tấn công từ phía sau”.

Đồ họa lí giải vì sao Claudio Bravo là thủ môn hoàn hảo với Pep Guardiola

Luis Enrique, một đồng đội cũ khác của Guardiola, nhanh chóng nói những lời có cánh với Bravo khi anh tới Nou Camp. “Anh ấy là một cầu thủ nhiều kinh nghiệm, vững vàng, và trầm tĩnh, cũng như chơi bóng bằng chân giỏi”, Enrique, hiện dẫn dắt Barcelona, nói. “Anh ấy là một cầu thủ rất toàn diện trên mọi khía cạnh, một giải pháp lý tưởng với những đòi hỏi cho một thủ môn ở Barca”.

Các con số khẳng định điều đó. Bravo là thủ môn chuyền bóng dài ít nhất ở La Liga mùa trước và là người duy nhất có số đường chuyền cho đồng đội đúng địa chỉ nhiều hơn số đường chuyền sai trong các thủ môn bắt chính của cả giải. Anh có 236 đường chuyền ngắn chính xác, nhiều nhất giải, với 5 trận có tỉ lệ chuyền bóng thành công là 100%. Theo Opta, Hart chỉ có 2 lần làm được điều đó trong cả sự nghiệp!

Triết lý về thủ môn

“Sampaoli luôn đánh giá cao điều đó và có thể tưởng tượng ra việc ông trao đổi với Guardiola về Bravo khi ông tới gặp Pep ở Munich hồi tháng 3/2015”, Herrera nói. Thật ra, việc Bravo, hiện 33 tuổi, giờ mới bắt đầu làm việc với Guardiola đã là chuyện khó hiểu. Họ vốn dành cho nhau. Tuy nhiên, chính vì thế mà cuộc hội ngộ ở Etihad càng đặc biệt. Xabier Mancisidor, HLV thủ môn được người tiền nhiệm của Guardiola, Manuel Pellegrini, đưa về Man City, là một trong hiếm hoi những thành viên BHL được giữ lại. Lý do: ông biết rất rõ Bravo khi họ còn cùng nhau ở San Sebastian.

“Cậu ấy gặp may”, Lillo nói. “Vì cậu ấy sẽ làm việc với HLV thủ môn mà tôi đưa về ở Real Sociedad. Anh ấy là HLV thủ môn giỏi nhất thế giới, tôi chưa bao giờ thấy ai như thế. Đó sẽ là một nhân tố rất quan trọng để Claudio tiếp tục tiến bộ. Anh ấy có thể làm việc mỗi ngày với Xabier Mancisidor, và đó là điều tuyệt vời nhất với anh ấy”.

Cũng quan trọng không kém, Bravo có thể là điều tuyệt vời nhất với Guardiola nữa.

Trần Trọng
Theo Sky Sports