Windows 10 Anniversary Update – đổi mới, chưa đột phá

Xóa 'tàn dư' của hệ điều hành cũ trong Windows 10 Windows 10 sẽ được Microsoft hỗ trợ đến năm 2025 Windows 10 – Biết & chưa biết Cách cài đặt Windows 10 Windows 10 còn nhiều nghi vấn

Windows 10 đã có bản cập nhật lớn, mang tên Windows 10 Anniversary Update, chính thức từ ngày 2/8. Microsoft cũng đồng thời khép lại chương trình nâng cấp miễn phí lên Windows 10 cho người dùng vào ngày 29/7 vừa qua. Sau một năm phát hành, Windows 10 đã chiếm 19,1% thị phần các hệ điều hành chạy trên máy tính, theo dữ liệu thống kê tháng mới nhất của NetMarketShare, trở thành hệ điều hành Windows phát triển nhanh nhất trong lịch sử Microsoft.

Bản cập nhật kỷ niệm đầy năm Anniversary Update chạy nhanh hơn, nhiều tính năng được cải tiến, Cortana thông minh hơn và tích hợp sâu với các thiết bị di động, bút kỹ thuật số Windows Ink mới, trình duyệt Edge hiệu suất cao hơn, trải nghiệm game tốt hơn, bảo mật được nâng cấp… Bản cập nhật mới cũng loại bỏ một số tính năng và chức năng mà có thể một số người dùng cảm thấy luyến tiếc.

Menu Start thay đổi, bỏ nút All apps

Menu Start được Microsoft thay đổi nhiều lần trước khi phát hành chính thức Windows 10 vào năm ngoái, nay lại đổi thay thêm một lần nữa. Với Anniversary Update, khi bạn nhấn vào Start sẽ không còn thấy nút All apps (các phiên bản cũ gọi là All Programs). Thay vào đó sẽ thấy danh sách cuộn dài các ứng dụng đã cài lên máy xếp tuần tự theo vần ký tự (0-9; A-Z), giống như trước đây nhấn vào All apps. Microsoft đã giảm bớt thao tác trung gian cho người dùng và tăng tính thân thiện khi truy cập chương trình từ menu Start.

Để đạt được điều đó, Microsoft thực hiện một thay đổi nhỏ với menu Start, tạo nhiều khoảng không hơn cho danh sách các ứng dụng: các nút Settings, Power và cả nút truy cập tài khoản người dùng trên đỉnh menu Start được chuyển sang bên lề trái, File Explorer theo mặc định bị ẩn đi. Nếu muốn File Explorer hoặc một tính năng, tiện ích hay dùng khác xuất hiện, bạn truy cập vào Start > Settings > Personalization > Start rồi nhấn vào “Choose which folder a appera on Start” và kích hoạt mục tương ứng.

Cortana thông minh hơn, tích hợp sâu hơn

Cortana hỗ trợ thêm nhiều ngôn ngữ, thông minh hơn, hoạt động cả khi màn hình khóa, dù bạn đã đăng nhập hay chưa. Với màn hình khóa, bạn có thể gọi “Hey Cortana!” và thực hiện một số lệnh điều khiển mà không cần đăng nhập. Cortana sẵn sàng nhắc bạn đủ thứ, báo cho bạn các cuộc hẹn sắp diễn ra, hoặc thậm chí tán dóc với bạn.

Cortana hỗ trợ cả khi màn hình khóa.

Notebook là tính năng cho phép bạn khai thác nhiều điều thú vị nhất về Cortana. Chẳng hạn bạn để Cortana biết bạn thường ăn trưa vào tầm giờ nào, ở những đâu, trợ lý số mẫn cán này sẽ lên lịch nhắc bạn phù hợp khung thời gian, địa điểm, kể cả đề xuất nhà hàng. Bạn cũng có thể đặt tin nhắn gửi đến điện thoại Android và iOS đã cài ứng dụng Cortana.

Microsoft muốn Cortana hiểu rõ người dùng để phục vụ họ tốt hơn. Thông tin Cortana lưu trữ trên mây, được đồng bộ thông qua các thiết bị nhằm phục vụ bạn liền mạch. Chỉ có điều không lấy gì đảm bảo dữ liệu cá nhân người dùng sẽ không bị chuyển cho các bên thứ ba để phục vụ quảng cáo (hoặc có thể cho một mục đích tệ hại nào đó, ai mà biết được). Bản Anniversary Update đã giới thiệu một Cortana thận trọng hơn trong thu thập thông tin cá nhân người dùng, tuy nhiên, nếu e ngại quyền riêng tư có thể bị vi phạm, bạn hãy xóa định kỳ những gì trợ lý số đã lưu. Bạn truy cập Settings > Privacy và vô hiệu hóa những tính năng cá nhân hóa của Windows 10 ở đây.

Cortana đã có thêm khả năng tìm các tập tin cả trên One Drive và Office 365 chứ không chỉ trên máy như trước. Hơn nữa nhờ đã tích hợp với trình duyệt Edge, trợ lý số sẽ trả về những kết quả do Bing và Edge đề xuất khi nó không tự mình tìm thấy.

Microsoft Edge đã hỗ trợ Extensions

Trình duyệt Edge từ bản Windows 10 ban đầu vốn không tạo được hứng thú sử dụng cho người dùng do còn đơn giản và chạy quá chậm. Chính vì vậy cho dù miếng bánh thị phần hệ điều hành máy tính của Windows 10 đã chiếm 19,1%, nhưng thị phần Edge trên trình duyệt cho máy tính chỉ mới đạt 5,1%, theo NetMarketShare.

Các Extensions cho Edge trên Windows Store.

Microsoft Edge bây giờ đã đồng bộ dữ liệu với đám mây, thêm các Extensions, và tích hợp luôn Cortana, trở nên tiện dụng hơn, chạy nhanh hơn dù vẫn còn thua sút các đối thủ. Bạn chỉ việc truy cập vào Settings > Accounts > Sync your settings để thiết lập đồng bộ những thứ bạn muốn với tài khoản Microsoft của mình, dữ liệu sẽ tự động chuyển qua các thiết bị của bạn.

Edge trên bản Anniversary Update đã hỗ trợ nhiều Extensions, là tính năng khiếm khuyết trước đây. Hiện trên Microsoft Store đã có 13 Extensions cho Edge, tất cả đều miễn phí và rất đáng dùng: AdBlock và AdBlock Plus để chặn quảng cáo, công cụ quản lý mật khẩu miễn phí LastPass, Evernote Web Clipper để ghi nhớ mọi thứ, Office Online...

Trình duyệt Microsoft Edge đã có chức năng chặn quảng cáo như các đối thủ cạnh tranh khác. Bạn kích hoạt nó khi không muốn bị quảng cáo làm phiền, tuy nhiên sẽ ảnh hưởng đôi chút tới tốc độ hiện trang.

Edge hỗ trợ sẵn Windows Hello để xác thực trên web, tăng độ bảo mật theo cách tiện dụng nhất cho người dùng truy cập các dịch vụ web đòi hỏi độ an toàn cao.

Windows Ink tăng trải nghiệm viết, vẽ cho PC

Windows Ink WorkSpace là nơi tập trung mọi ứng dụng hỗ trợ cho bút kỹ thuật số, và cả ngón tay, để bạn viết, vẽ lên màn hình cảm ứng của máy tính một cách tự nhiên như với Surface Pro 3 và Surface Book.

Để kích hoạt Windows Ink Workspace, bạn nhấn phải chuột vào thanh Taskbar và nhấn chọn mục “Show Windows Ink Workspace button”, lúc đó trên Taskbar sẽ xuất hiện nút hình cây bút. Và cũng như với máy tính bảng Surface Pro 3, bạn có thể nhấn vào nút bấm trên bút kỹ thuật số là mở ra Windows Ink Workspace, thậm chí không cần mở khóa màn hình.

Nhưng trong thế giới PC chủ yếu dùng bàn phím và chuột cho dữ liệu đầu vào, bút kỹ thuật số dường như không phát huy được nhiều tác dụng. Chưa kể là ứng dụng với Windows Ink còn hạn chế, chẳng hạn bạn chưa thể dùng để soạn nội dung email. Đó là lý do cho đến thời điểm này bút kỹ thuật số vẫn chưa phải là một phần cốt lõi của Windows 10, mặc dù Microsoft đã nỗ lực để tích hợp nó với nhiều ứng dụng như Office, Edge, Maps, và Cortana.

Windows Ink Workspace có ba ứng dụng mặc định là Sticky Notes, Sketchpad, và Screen Sketch. Sticky Notes để bạn tạo ra những tờ ghi chú dán ngay trên nền desktop; Sketchpad là ứng dụng cho phép bạn dùng bút kỹ thuật số vẽ phác thảo tự nhiên như dùng bút thông thường; và Screen Sketch thực sự thú vị với việc cho phép bạn vẽ hay ghi chú vào ảnh chụp màn hình, như cách bạn đã quen ghi chú bằng những nét viết, vẽ tự nhiên trên trang web của trình duyệt Edge. Ngoài ra còn có nhiều ứng dụng trên Windows Store mà bạn có thể dùng để khai thác tính năng Windows Ink.

Task View tiện dùng nay càng tiện

Nếu bạn thích dùng nhiều màn hình vật lý thì hãy nghĩ lại, không chỉ là vấn đề chi phí đầu tư mà còn khiến không gian bàn làm việc chật chội. Windows 10 có chế độ desktop ảo với tính năng Task View cho phép bạn quản lý cùng lúc nhiều ứng dụng đang chạy rất tiện.

Trong bản Anniversary Update, công cụ Task View của Microsoft không thay đổi nhiều, nhưng cho phép đính một cửa sổ ứng dụng nào đấy trên một desktop tới đồng thời các desktop khác, và làm điều tương tự cho nhiều cửa sổ của một ứng dụng. Điều thú vị này cho phép bạn nhanh chóng đặt một cửa sổ ứng dụng hay dùng, như chat hay trình phát nhạc, vào mọi desktop để luôn nhìn thấy, tiện truy cập.

Action Center hiện đại hơn

Là thành phần quan trọng của một hệ điều hành hiện đại, Action Center đã được cải tiến đáng kể. Windows đã hiển thị số thông báo mới ở biểu tượng nằm bên phải trên Taskbar. Nếu như trước đây Action Center ưu tiên cho một số ứng dụng (email chẳng hạn), thì bây giờ đã có sự cân bằng giữa nhiều ứng dụng khác nhau, và những thông báo cũ được đưa ra ngoài tầm nhìn.

Bảo mật được nâng tầm

Anniversary Update được Microsoft quảng bá là bản Windows an toàn nhất từ trước tới nay. Bản cập nhật lần này cải tiến tính năng xác thực sinh trắc học Windows Hello và công cụ bảo mật Windows Defender đã được nâng cấp, hoạt động thông minh hơn.

Với Windows Hello, người dùng có thể đăng nhập Windows 10 thông qua xác thực khuôn mặt, vừa an toàn vừa tiện hơn hẳn so với kiểu mật khẩu truyền thống. Hello bây giờ còn được sử dụng để xác thực chính chủ tại Windows Store. Máy tính bảng Surface của Microsoft đã sử dụng camera chụp ảnh 3D khuôn mặt của người dùng , qua đó xác thực tính chính danh cho quá trình đăng nhập, và những PC đời mới cũng sẽ khai thác khả năng của Windows Hello. Giải pháp này xem ra tiện dùng hơn so với dùng đầu đọc dấu vân tay đang được nhiều nhà sản xuất phần cứng áp dụng cho thiết bị của họ. Tuy nhiên, hiệu quả đến đâu vẫn còn phải chờ xem.

Xác thực sinh trắc học qua gương mặt hay dấu vân tay chắc chắn là tương lai của mua sắm trực tuyến. Hello đã được hỗ trợ bởi Windows Store, vấn đề là bao nhiêu trang bán hàng trực tuyến khác sẽ chịu chấp thuận Hello, đặc biệt là các trang web cung cấp dịch vụ Internet Banking của ngân hàng.

Công cụ bảo mật tích hợp Windows Defeder được cải tiến, cho phép tùy chọn để tự động quét hệ thống theo lịch trình lập sẵn. Sau khi quét xong sẽ phát cảnh báo nếu phát hiện có mối đe dọa, và tóm tắt những điểm người dùng cần quan tâm. Windows Defender bảo vệ máy theo thời gian thực trước những cuộc tấn công lây nhiễm của malware từ mạng và theo mặc định là luôn bật, nếu bạn tắt thì chỉ một lúc sau nó sẽ bật lại.

Windows 10 Anniversary Update có thêm tính năng bảo mật mới Windows Information Protection, trước đây gọi là Enterprise Data Protection, giúp bảo vệ doanh nghiệp khỏi nguy cơ rò rỉ dữ liệu bằng cách tách biệt dữ liệu cá nhân với tổ chức trên thiết bị người dùng, và có cơ chế xóa dữ liệu doanh nghiệp từ xa.

Ứng dụng Universal

Nền tảng Universal Windows Platform (UWP) là vũ khí mới của Microsoft, cho phép các nhà phát triển viết ứng dụng một lần và chạy được trên mọi thiết bị Windows 10. Một số ứng dụng Universal đã được Microsoft cải tiến đáng kể như Windows Mail, Groove Music, Movies & TV. Dù vậy, số lượng ứng dụng Universal chưa phải là nhiều, chưa kể là nhiều ứng dụng quan trọng chưa hoàn thiện, như Universal OneDrive, hay Universal Skype chưa phải là bản chính thức và còn có những vấn đề về độ tin cậy so với người anh em desktop của nó.

Windows Store vẫn đang chờ sự đóng góp tích cực của các nhà phát triển bên thứ ba. Dự án mang tên Project Centennial của Microsoft nhằm tạo ra công cụ chuyển đổi ứng dụng desktop Win32 cũ sang Universal vẫn chưa tiến triển như mong đợi.

Trải nghiệm game tốt hơn

Microsoft cho biết, với Xbox Play Anywhere, các game thủ có thể mua 1 bản game và chơi cả trên PC Windows 10 hoặc Xbox One đồng bộ nhờ có thể chia sẻ tiến trình, các game được lưu và điểm số đạt được. Những tựa game mới do Microsoft Studios phát hành đều sẽ hỗ trợ Xbox Play Anywhere. Cortana hiện đã sẵn sàng trên Xbox One, giúp game thủ dễ dàng và nhanh chóng trong việc tìm game mới, dõi theo bạn bè, bắt đầu một cuộc chơi mới, thực hiện các nhiệm vụ thông thường. Bạn có thể bật Xbox One bằng câu nói: “Hey Cortana, Xbox On”.

Vài thay đổi nhỏ khác

Microsoft suốt một năm qua tiếp nhận phản hồi của người dùng, cố gắng chỉnh sửa Windows 10 thân thiện và dễ sử dụng hơn, lược bỏ vài tính năng không được người dùng hoan nghênh.

Màn hình login cá nhân hóa. Bây giờ khi bạn nhấp chuột hay vuốt lên màn hình khóa sẽ chuyển sang màn hình đăng nhập, nền màn hình không bị chuyển sang nền desktop mặc định của Windows nữa mà theo hình ảnh màn hình khóa tương ứng với tài khoản người dùng.

Time/date không chỉ có ngày và giờ. Nhấn vào nút time/date trên Taskbar, màn hình bật lên ngoài đồng hồ hiển thị thời gian và tờ lịch tháng, ngay phía dưới còn liệt kê cả thời gian biểu trong ngày mà bạn đã lập lịch.

Wi-Fi Sense giảm tính năng. Đây là tính năng được lấy từ điện thoại Windows đưa sang laptop chạy Windows 10 hồi năm ngoái, từng gây nhiều tranh cãi, nay Microsoft loại bỏ cả trên máy tính và điện thoại. Ý tưởng về Wi-Fi Sense có thể hay, nhưng người dùng tỏ ra e dè, còn các nhà phê bình thì lên tiếng chỉ trích vì Microsoft lưu thông tin đăng nhập mạng Wi-Fi của người dùng trên máy chủ của hãng. Tuy nhiên tính năng thông báo có mạng Wi-Fi ở gần của Wi-Fi Sense vẫn được Microsoft giữ lại.

PC World VN 08/2016