Xâm nhập mặn có khả năng đã qua đỉnh điểm

Tháng 3/2024 xảy ra 2 đợt xâm nhập mặn cao điểm

Theo Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), trong tháng 3/2024, đã xảy ra 2 đợt xâm nhập mặn (đợt 1 từ ngày 6/3 đến 10/3; đợt 2 từ 24/3 đến 27/3), đây là hai đợt xâm nhập mặn vào các cửa sông là cao điểm nhất trong thời gian qua.

Các địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long đã chủ động các phương án ứng phó với hạn, xâm nhập mặn.

Trong khi đó, các khu vực Đông Nam bộ, Tây Nguyên và Nam Trung bộ cũng đang bắt đầu xảy ra hiện tượng hạn hán thiếu nước và xâm nhập mặn, dung tích các hồ chứa cạn. Các hồ chứa hiện chỉ trữ nước ở mức trữ trung bình khoảng 40 - 60% dung tích trữ thiết kế, trong đó có khoảng 180 hồ nhỏ đã cạn nước.

Ông Lương Văn Anh - Phó Cục trưởng Cục Thủy lợi - cho hay, năm 2024, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn năm nay cao hơn trung bình mọi năm trước đây và cao hơn năm 2023.

Ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, trong thời gian qua các cửa sông xâm nhập mặn sâu hơn trung bình mọi năm và sâu hơn so với năm 2023. Ví dụ, như xâm nhập mặn ở cửa tiểu, cửa đại vào khoảng 4-5km; ở sông Vàm Cỏ 17km so với trung bình nhiều năm và so với năm 2023.

Nguyên nhân xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long đến sớm và sâu hơn so với trung bình năm là do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino khiến lượng mưa trên lưu vực sông Mê Kông và ở Đồng bằng sông Cửu Long bị thiếu hụt, dẫn đến nguồn nước sông Mê Kông về Đồng bằng sông Cửu Long thiếu hụt từ 10-15%.

Trên cơ sở dự báo chuyên ngành, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có thông báo khuyến cáo từ tháng 9/2023 về nguy cơ có khoảng 56.260ha lúa vụ Đông Xuân và 43.300ha cây ăn trái thuộc vùng nguy cơ ảnh hưởng của xâm nhập mặn. Với các giải pháp đã được triển khai, toàn bộ diện tích lúa trong vùng được khuyến cáo đã được đẩy sớm thời vụ. Hiện số lúa này đã được thu hoạch hoặc trong giai đoạn chín (cắt nước), bảo đảm không bị thiệt hại, các vùng cây ăn trái vẫn được bảo đảm an toàn.

Tuy nhiên, có một số diện tích lúa được người dân xuống giống muộn, không theo khuyến cáo (sau ngày 31/12/2023), tổng cộng khoảng 20.510ha lúa ở các tỉnh Tiền Giang 30ha, Bến Tre 730ha, Trà Vinh 13.000ha, Sóc Trăng 6.030ha, Long An 720ha, tiếp tục có nguy cơ bị ảnh hưởng của hạn hán, xâm nhập mặn; trong đó, đã có 621ha lúa thuộc tỉnh Sóc Trăng đã bị thiệt hại.

Về nước sinh hoạt, có khoảng 50.500 hộ dân (chiếm 3,6% tổng hộ dân) bị thiếu nước sinh hoạt (Bến Tre 12.000 hộ, Kiên Giang 20.000 hộ, Sóc Trăng 6.400 hộ, Bạc Liêu 4.900 hộ, Cà Mau 3.900 hộ, Long An 3.300 hộ). Đây là các khu vực dân cư thuộc vùng nguồn nước dưới đất bị suy giảm, nguồn nước mặt tại một số công trình cấp nước tập trung có độ mặn vượt ngưỡng cho phép hoặc các hộ dân chưa được cấp nước từ công trình cấp tập trung và thiếu dụng cụ trữ đủ nước ngọt để sử dụng.

Ở khu vực Đông Nam bộ và Tây Nguyên có khoảng 9.341ha chủ yếu là cây lâu năm bị ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước do tình trạng thiếu hụt lượng mưa và nắng nóng kéo dài (Kon Tum 57ha, Gia Lai 169ha, Bình Phước 9.115ha và cũng có khoảng 2.100 hộ bị ảnh hưởng thiếu nước do thiếu hụt nguồn nước cấp tập trung tại các tỉnh Bình Phước 1.900 hộ, Gia Lai 100 hộ, Kon Tum 100 hộ.

Diễn tiến của thời tiết vẫn nằm trong kịch bản

Đến thời điểm hiện tại, những diễn tiến của thời tiết vẫn nằm trong kịch bản đã được dự liệu trước và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng triển khai nhiều giải pháp đồng hành cùng người dân vượt qua giai đoạn nắng nóng.

Dự báo cuối tháng 4 và đầu tháng 5 sẽ bắt đầu có những đợt mưa trái vụ có thể giảm bớt được một phần những hệ lụy do hạn hán gây ra. Mặt khác, theo dự báo cũng vào khoảng cuối tháng 4 và đầu tháng 5 nước ở thượng nguồn sông Mê Kông về Đồng bằng sông Cửu Long sẽ tăng lên so với hiện nay góp phần giảm bớt tình trạng hạn hán xâm nhập mặn trong những tháng qua.

Ông Lương Văn Anh nhận định, ở vùng các cửa sông Cửu Long, xâm nhập mặn có khả năng đã qua đỉnh điểm. Dự báo trong thời gian còn lại của mùa khô các đợt xâm nhập mặn tới xuất hiện ở mức thấp hơn đợt nửa đầu tháng 3 nhưng vẫn tương đối cao, thời gian ảnh hưởng kéo dài đến hết tháng 4/2024. Các đợt xâm nhập mặn cao xuất hiện vào các ngày 7-11/4, 22-25/4/2024.

Ở vùng hai sông Vàm Cỏ, xâm nhập mặn tiếp tục tăng, có khả năng đạt đỉnh điểm trong tháng 4 và tiếp tục duy trì ở mức cao đến tháng 5/2024. Thời gian các đợt xâm nhập mặn cao vào các ngày 7-10/4, 22-25/4, 6-10/5.

Trong thời gian còn lại của mùa khô, trường hợp các hồ chứa phía thượng lưu vận hành giảm xả bất thường hoặc là diễn biến thời tiết thì xâm nhập mặn có thể tăng cao hơn dự báo. Do đó, cần phải có những giải pháp ứng phó kịp thời.

Dự báo tác động của hạn mặn đến sản xuất nông nghiệp và dân sinh giảm dần so với hiện tại nhưng vẫn ở mức tương đối cao. Để bảo đảm giảm thiểu tối đa thiệt hại, Cục Thủy lợi đặc biệt khuyến cáo người dân tiếp tục theo dõi sát diễn biến xâm nhập mặn và tuân thủ các khuyến cáo của cơ quan chức năng địa phương, cơ quan chuyên môn để chủ động ứng phó với xâm nhập mặn.

Đặc biệt, đối với thời gian còn lại của mùa khô năm 2024, tuyệt đối không xuống giống lúa vụ Hè Thu ở các vùng đang tiếp tục có nguy cơ bị ảnh hưởng của xâm nhập mặn, chỉ tổ chức xuống giống khi có xuất hiện mưa, nguồn nước bảo đảm cung cấp ổn định.

Tiếp tục tăng cường việc vận hành các công trình thủy lợi để lấy, tích trữ nước ngọt tối đa vào hệ thống kênh mương, ao đầm, khu trũng phục vụ sản xuất, dân sinh. Tại các vùng cây ăn trái tiếp tục thực hiện trữ nước trong các ao, hồ phân tán, bảo đảm đủ nguồn nước cung cấp để duy trì sức sống tối thiểu của cây trồng trong thời gian ảnh hưởng của xâm nhập mặn.

Nguyễn Hạnh