Xét xử đại án OceanBank 16/9: "Không trực tiếp nhận, chi tiền, Giám đốc khối back-office liệu có là đồng phạm tích cực?"

Sáng ngày 16/9, HĐXX tiếp tục phiên tòa thứ 14. LS Hoàng Huy Được thực hiện bào chữa cho các bị cáo gồm một số Giám đốc khối, Giám đốc Chi Nhánh.

*Giám định vi phạm nghiêm trọng luật giám định

"Kết luận giám định không hề tìm không thấy 1 dòng nào kết luận 1.576 tỷ đồng là thiệt hại cho ngân hàng Oceanbank.

Kết luận giám định 4605 của NHNN đã vi phạm nghiêm trọng luật giám định tư pháp:

Thứ nhất, vi phạm Khoản 2 điều 11 luật Giám định đó là giám định viên từ chối trưng cầu giám định vượt quá khả năng chuyên môn. Vi phạm thứ hai vì không vô tư khách quan theo khoản 2 điều 3 của Luật giám định là phải trung thực khách quan, vô tư chính xác. Có nhiều nội dung không đủ tài liệu, căn cứ giám định mà đoàn giám định không từ chối giám định mà lại có 3 lần đề nghị CQĐT làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân, vậy thì có khách quan không?

Cùng đó, vi phạm điều 31 của Luật giám định, giám định viên phải ghi nhận kịp thời bằng văn bản. Không chỉ riêng tôi mà các luật sư khác cũng không tìm thấy bút ký chương trình văn bản nào về quá trình giám định.

Kết quả Giám định cũng vi phạm điểm h điều 1 khoản 32 về thời gian địa điểm hoàn thành việc giám định. Chúng tôi cẩn trọng ghi chép lời phát biểu của ông Quân (giám định được tiến hành tại trụ sở cơ sở của CQĐT tại 47 Phạm Văn Đồng chứ không phải đơn thuần tại 45 Lý Thường Kiệt - cơ quan giám sát). Như vậy là cho thấy bản giám định này không tuân thủ quy định ít nhất địa điểm tiến hành giám định tại quận Hoàn Kiếm và Cầu Giấy, không tuân thủ việc địa điểm giám định phải thống nhất.

Vi phạm không đồng nhất giữa ý kiến của người đại diện đoàn giám định. Ngày 5/9/2017, ông Quân thừa nhận đoàn giám định do NHNN thành lập không có chức năng giám định. Sau đó lại nói rằng trước khi quyết định trưng cầu giám định, cơ quan điều tra đã xác định thiệt hại rồi… Chúng tôi khẳng định quyết định giám định không có giá trị pháp lý.

Toàn bộ 8 chương 46 điều của luật giám định không tìm thấy 1 điều khoản nào qui định đoàn giám định chỉ có giám định cá nhân. Vậy thì có đủ điều kiện qui buộc trách nhiệm hình sự với các bị cáo?", Luật sư Được nói.

Việc thực hiện giám định vi phạm nghiêm trọng luật Giám định

Điểm thứ hai được luật sư Được chỉ ra là về nội dung giám định thì không có nội dung nào trả lời đích danh 1.576 tỷ đồng đây là thiệt hại.

Trong số 1.576 tỷ này được phân chia ra có 1.022 tỷ lãnh đạo Oceanbank trực tiếp sử dụng. Trong đó, Tổng Giám đốc và các Phó TGĐ nhận hộ đưa cho các cá nhân khác sử dụng và nhiều trường hợp không làm rõ được.

Ngoài ra, 475 tỷ đồng được Hội sở chuyển cho các chi nhánh chăm sóc khách hàng, có khoản tiền chênh lệch giữa Hội sở và các chi nhánh là 2,4 tỷ. Vậy theo luật sư việc các thành viên của Khối nguồn vốn, bán lẻ phải rà soát số dôi ra, làm giảm thiệt hại cho ngân hàng.

Số tiền 66 tỷ chuyển thẳng cho tài khoản cá nhân khách hàng có tiền gửi tại ngân hàng, ban kế toán đã ghi chép đầy đủ. Luật sư Được dẫn lại lý giải của luật sư Minh Tâm trước đó rằng nếu đã có hành vi sai trái sẽ dùng thủ đoạn khỏa lấp, làm chìm đi, nhưng Trưởng ban kế toán Nguyễn Thị Nga đã không làm thế.

Khoản tiền 331 tỷ đồng tạm ứng chưa hoàn ứng vi phạm quy chế nội bộ OceanBank chứ không phải vi phạm quy định của cơ quan quản lý kinh tế. Việc quy buộc 331 tỷ là thiệt hại là không đúng.

Về Thông tư 02 thể hiện rõ nét nhưng Cáo trạng đã ẩn đi. Phần chi lãi ngoài vượt trần Thông tư 02. Phải xác định bối cảnh NHNN ban hành Thông tư 02, thông qua chỉ thị 02, NHNN thừa nhận trong thời gian đó đã có nhiều ngân hàng đã huy động cao hơn mức trần. Như vậy là hầu hết các ngân hàng đều như vậy. Theo luật sư, trách nhiệm để cho tình trạng hệ thống NH đua nhau huy động là thuộc về NHNN.

Nhiều ngày qua các bị cáo ấm ức vì khai rằng khách hàng đến rút tiền như rút ruột, nếu không chi lãi ngoài sẽ mất thanh khoản và mất an ninh tiền tệ.

*Luật sư tiếp tục quan điểm Thông tư 02 trái luật dân sự

Năm 2010, Thống đốc ban hành Quyết định 6268 quy định lãi suất cơ bản 9%/năm. Thống đốc quy định lãi suất huy động vốn là 14%/năm trong khi Bộ luật dân sự quy định lãi suất cho vay không được quá 150% lãi suất cơ bản (tức 13,5%).

Ban hành văn bản giám định 4605 là ông nguyễn Văn Giàu ký còn người ký Thông tư 02 là ông Nguyễn Văn Bình.

Cả 2 Thống đốc đều khẳng định chế tài hành chính, nhưng bây giờ trách nhiệm hình sự đang bị áp dụng truy cứu đối với mấy chục con người Oceanbank. Hầu hết các TCTD vi phạm thì đều xử lý hành chính như trường hợp Đông Á, luật sư cho rằng cũng đủ nhớ đời, đủ răn đe rồi.

Luật sư Được đưa ra quan điểm bào chữa cụ thể cho bị cáo Nga, nguyên Trưởng ban Tài chính kế hoạch và bị cáo Hoài Nam, nguyên Giám đốc khối nguồn vốn.

Bị cáo Nguyễn Thị Nga bị cáo buộc hành vi đồng phạm trong tội Cố ý làm trái, chịu trách nhiệm 175 tỷ đồng. Theo cáo trạng, theo chỉ đạo của Phó Tổng giám đốc Lê Thị Thu Thuỷ, bị cáo Nga chỉ đạo ban kế toán chi lãi ngoài cho khách hàng phát sinh tiền gửi tại ngân hàng.

Khi khai trình với HĐXX, bị cáo Nga khai cụ thể có 66 tỷ đồng chuyển về tài khoản đang bị cho là vi phạm Nghị định 57 về chế độ tài chính kế toán. Toàn bộ 66 tỷ đồng đã hoàn ứng xong trong năm 2011 trong khi văn bản điều chỉnh trên ra đời sau. Điều này trái với Điều 156 về Áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật. Việc quy buộc Nga hạch toán chi 66 tỷ đồng sai Nghị định 57 là không có căn cứ.

Về cáo buộc vi phạm thông tư 05 của Bộ Tài chính về tài chính kế toán, thì thông tư này được ban hành năm 2013, sau Nghị định 57, càng không thể quy buộc.

Còn lại 109 tỷ đồng quy buộc cho chị Nga nhưng không có chữ ký của bị cáo trên đó. Điều này trái cáo buộc của Viện Kiểm sát vì bị cáo không đồng ý phê duyệt, thậm chí còn phản ánh ý chí chủ quan.

Luật sư không đồng ý với phần luận tội của VKS cho rằng các bị cáo không thành khẩn. Chẳng lẽ phải nhận tội thì mới là thành khẩn, luật sư đặt ra câu hỏi.

Trong khi thực hiện nhiệm vụ, bị cáo không những không che dấu mà còn hạch toán vào tài khoản 801 để người khác chỉ cần biết đọc có thể biết là chi lãi ngoài. Bản thân bị cáo Thắm cũng cũng từng khai BCTC của ngân hàng Oceanbank là rất minh bạch, nếu không minh bạch thì các điều tra viên còn lâu mới tìm thấy. Các ngân hàng khác không thấy

“Ngày xưa, Trọng Thủy phải nhờ Mỹ Châu rải lông ngỗng mới có thể phát hiện, chắc từ sau sẽ chẳng còn lông ngỗng để phát hiện được nữa”.

Luật sư cũng cho rằng bị cáo Nga cố tính không che tội mà phản ánh luôn vào tài khoản để ai cũng thấy, chỉ riêng trưởng Ban Kiểm soát Bùi Văn Hải không thấy.

Đối với quy kết của VKS về bị cáo Hoài Nam, khi qui buộc bị cáo Nga thì cho rằng không chứng từ kế toán, điều này cũng phải được xác định tương tự với bị cáo Hoài Nam. Bảng rà soát do đó không thể là căn cứ để hạch toán kế toán. Việc tiếp cận vấn đề phải nhất quán. Giấy tờ mà bị cáo Nam thực hiện công tác rà soát không phải căn cứ cho việc chi lãi ngoài.

Tại quy chế làm việc của khối nguồn vốn không có trách nhiệm về việc rà soát nhưng điều quan trọng đặt ra là tính mục đích. Nếu cải cách hành chính gây thiệt hại cho NH thì lãnh đạo phải bỏ công đoạn ấy đi. Việc rà soát là để không gây rủi ro cho ngân hàng thì không thể nói là gây phương hại cho ngân hàng. Có sự chênh lệch khoảng 20 tỷ đồng được kết luận giám định ghi chung chung do một số chi nhánh đã xác nhận một số khoản tiền mà Nguyễn Minh Thu đã chuyển cho một số đầu mối các chi nhánh nhưng không nói rõ được đầu mối đó là ai.

Nếu không rà soát thì có bao nhiêu khoản tương tự vậy?

Bị cáo Nguyễn Hoài Nam không lợi dụng chức vụ quyền hạn để làm trái bởi bị cáo chỉ là người lao động phải tuân theo hợp đồng lao động. Nghĩa vụ của người lao động theo hợp đồng là phải chấp hành sự chỉ đạo của người quản lý. Nếu không chấp hành là vi phạm hợp đồng. Bị cáo Nam chỉ thực hiện 1 công đoạn nhưng không trực tiếp tham gia không trực tiếp nhận tiền, chi tiền, gặp trực tiếp khách hàng. Nếu tham gia với vai trò mắt xích thì cũng chỉ là theo chấp hành chỉ đạo.

*Nếu mọi công dân bình đẳng, các bị cáo Giám đốc khối cũng cần được miễn án hình sự như 227 cán bộ khác

Đối với quy buộc hai bị cáo Nam và Nga về số tiền chịu trách nhiệm, luật sư có quan điểm như sau. Thứ nhất, Hà Văn Thắm với tư cách nguyên Chủ tịch sở hữu 73% ngân hàng đã khẳng định 1.576 tỷ đồng mang lại hiệu quả. Việc đóng nộp thuế lớn nhất tỉnh Hải Dương cũng là minh chứng.

Ngoài ra, theo luật sư, cơ quan công tố xác định không truy tố 227 người có mức chi dưới 100 triệu đồng. Luật tố tụng yêu cầu mọi công dân phải bình đẳng, không thể 227 được miễn án hình sự trong khi các bị cáo là cán bộ ngân hàng.

VKS luận tội các Giám đốc chi nhánh cho rằng các bị cáo không hưởng lợi, thụ động, không nhận thức được và làm việc theo chỉ đảo. Các bị cáo dẫu là giám đốc khối của Hội sở nhưng cũng không biết.

Kính mong VKS rút lại đề nghị nhận trách nhiệm bồi thường của hai bị cáo đối với khoản tiền thiệt hại. Luật sư tin rằng quann điểm bảo vệ có căn cứ và phù hợp với quy định thì nhất định sẽ được HĐXX xem xét để không phạm vào tội Cố ý làm trái… Có chăng xử lý hành chính như các Thống đốc đã Quyết định. Hình thức này có thể để các bị cáo mang theo suốt đời.

Hai luật sư bào chữa cho bị cáo Đỗ Đại Khôi Trang thể hiện quan điểm bảo vệ

*Có công bằng không khi có ngân hàng chi ngoài bị xử lý hành chính, còn cán bộ OceanBank nhận án hình sự?"

Về việc Viện Kiểm soát luận tội các bị cáo về hành vi Cố ý làm trái..., luật sư Nguyễn Đức Toàn đưa ra quan điểm trong các văn bản của NHNN đều thừa nhận thực tế nhiều ngân hàng cũng vi phạm quy định về vượt trần lãi suất.

"Có công bằng không khi có ngân hàng chi ngoài bị xử lý hành chính, còn cán bộ OceanBank bị truy tố hình sự?", luật sư Toàn đặt ra câu hỏi.

Về thiệt hại, chủ sở hữu lớn nhất của ngân hàng là bị cáo Hà Văn Thắm cho rằng ngân hàng không thiệt hại. Các Giám đốc chi nhánh cùng báo cáo tài chính cho thấy ngân hàng hoạt động hiệu quả. Đại diện PVN cũng nhận định xét trên khía cạnh tài chính thì cổ đông nhận cổ tức và thấy có hiệu quả.

Các luật sư đã đặt ra câu hỏi sau khi mua 0 đồng, NHNN đã phải chi ra bao nhiêu để hỗ trợ ngân hàng mới nhưng đại diện Ngân hàng Đại dương mới đã không chỉ ra được đã thiệt hại gì, bỏ ra những gì đối với các hành vi của các bị cáo.

Theo luật sư, các bị cáo không trực tiếp nhận chi tiền, không chỉ đạo mức lãi suất,... lại bị coi là đồng phạm tích cực là không phù hợp. Quy kết trách nhiệm của VKS cho các bị cáo không phản ánh được vai trò, vị trí sai phạm của các bị cáo. Về việc xác định trách nhiệm dân sự đối với 34 giám đốc giám đốc chi nhánh, có thể miễn giảm trách nhiệm hình sự nhưng không thể ban phát trách nhiệm dân sự.

Luật sư cho rẳng nên áp dụng tinh thần của chỉ thị 02 đối với lãnh đạo thì mới đảm bảo công bằng, phù hợp bối cảnh chung.

Luật sư Huấn bào chữa cho bị cáo Đỗ Đại Khôi Trang cảm ơn HĐXX đã cho phép các luật sư thể hiện quan điểm trong phiên tòa hình mẫu này.

Ngoài các tình tiết chứng minh tính chưa đúng đúng của cáo buộc mà Viện kiểm sát truy tố tội "Cố ý làm trái...", luật sư Huấn cũng nhấn mạnh bị cáo Khôi Trang không được quyền tuyển dụng, khen thưởng kỷ luật, cũng chỉ cán bộ đi làm thuê.

Hơn nữa, bị cáo Khôi Trang không được lãnh đạo nào chỉ đạo về chi lãi ngoài, người quản lý trực tiếp bị cáo là Trần Thanh Quang mà không phải bị cáo Minh Thu như cáo trạng. Cấp dưới của bị cáo Khôi Trang là Đào Thu Hằng, Phó Giám đốc khối cũng là người xác nhận sau bản kê và gửi kế toán, lại chịu trách nhiệm báo cáo với ông Trần Thanh Quang.

“Tại sao bị cáo Trang phải chịu trách nhiệm một việc không biết, không làm, tại sao thân chủ của tôi phải chịu trách nhiệm với việc mà cá nhân khác làm trong khi các cá nhân này không bị liên đới? Đây là vấn đề bức xúc và có dầu hiệu oan trái”, luật sư nêu quan điểm.

Luật sư cũng trình bày về hoàn cảnh của bị cáo Khôi Trang. Theo đó, bị cáo vẫn hoàn thành tốt công việc khối KHCN dù đầu việc không ít. Hoàn cảnh khi làm việc tại OceanBank cũng rất khó khăn khi một mình nuôi mẹ già, hai người con, trong đó có người con có bệnh nan y từ nhỏ.

Ở hoàn cảnh như vậy, bị cáo đáng lẽ được yêu thương, giúp đỡ, chứ không phải bị bắt nhận trách nhiệm như vậy. Bị cáo không biết khách hàng nào, chi cho ai, chi bao nhiêu. Trong quá trình điều tra, bị cáo hợp tác cũng chưa thấy gian dối, che đậy, có nhiều yếu tố tích cực. Luật sư đề nghị HĐXX xem xét tạo điều kiện chăm mẹ già, con nhỏ.

Thanh Thủy