4 bài thuốc từ hà thủ ô đỏ giúp ích huyết, khỏe gân cốt

1. Đặc điểm của cây hà thủ ô đỏ

Hà thủ ô đỏ còn gọi là thủ ô, giao đằng, dạ hợp, địa tinh. Tên khoa học Polygonum multiflorum Thumb. Fallopia multiflora. Thuộc họ Rau răm Polygonaceae.

Hà thủ ô đỏ (Radix Polygoni multiflori) là rễ củ phơi khô của cây hà thủ ô.

Cây hà thủ ô còn có tên là giao đằng vì dây leo xoắn vào nhau, hoặc dạ hợp vì đêm quấn vào nhau. Cây có nhiều đốt, nhiều hoa.

Cây hà thủ ô dây leo xoắn vào nhau.

Hà thủ ô mọc hoang ở rừng núi, mọc nhiều ở các tỉnh Tây Bắc, sau đến các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Lào Cai, Lai Châu, Tây Nguyên.

2. Công dụng và liều dùng

Theo Đông y, hà thủ ô có vị đắng chát, tính ôn, lợi về kinh can, tâm và thận.

Công năng bổ gan, thận, cố tinh, dưỡng huyết, trừ phong thấp.

Liều dùng hằng ngày 12-20g chế mới dùng được dạng thuốc sắc, thuốc rượu hoặc thuốc bột.

Hà thủ ô bổ gan, thận.

Theo 'Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam' của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, một số bài thuốc được dùng phổ biến như:

Bài số 1 - Bài thuốc bổ dùng cho người già yếu, thần kinh suy nhược, ăn uống kém tiêugồm: Hà thủ ô 10g, đại táo 5g, thanh bì 2g, trần bì 3g, sinh khương 3g, cam thảo 2g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3-4 lần uống trong ngày.

Táo đen Trung Quốc phối hợp với hà thủ ô và các vị thuốc khác chữa thần kinh suy nhược.

Bài số 2 - Thất bảo mỹ nhiệm đơn, có tác dụng làm cho tóc râu trắng hóa đen, khỏe gân xương, bền tinh khí...gồm:

Hà thủ ô đỏ 600g trộn với đậu đen đồ chín 9 lần rồi đem ra phơi khô. Sấy khô và tán bột.
Bạch phục linh 600g, tán bột, đãi với nước trong, lọc lấy bột lắng ở dưới, nắm lại, tẩm với sữa người phơi khô.
Ngưu tất 320g tẩm rượu một ngày, thái mỏng sao vàng.
Đương quy 320g tẩm rượu phơi khô.
Câu kỷ tử 320g tẩm rượu phơi khô.
Thỏ ty tử 320g tẩm rượu cho nứt ra, giã nát phơi khô.
Bổ cốt chi 100g, trộn với vừng đen (hắc chi ma) sao cho bốc mùi thơm.

Tất cả giã nát trộn đều thêm mật vào làm thành viên 0,50g (bằng hạt ngô). Ngày uống 3 lần, mỗi lần 50 viên. Sáng dùng rượu chiêu thuốc, trưa dùng nước gừng và tối dùng nước muối (theo Tích thiện đường phương).

Bài số 3 - Hà thủ ô hoàn: Công dụng như trên nhưng ít vị hơn gồm: Hà thủ ô 1.800g thái mỏng, ngưu tất 600g thái mỏng. Hai vị trộn đều, dùng 1 kg đậu đen đãi sạch. Cho thuốc vào chõ, cứ một lượt thuốc, một lượt đậu. Đồ chín đậu. Lấy thuốc ra phơi khô. Làm như vậy 3 lần rồi tán bột. Lấy thịt táo đen Trung Quốc trộn với bột làm thành viên 0,50g.

Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 viên. Dùng rượu hâm nóng để chiêu thuốc (theo Hòa tễ cục phương).

Bài số 4 - Hà thủ ô tán: Công dụng cũng như bài trên (theo Bản thảo cương mục) gồm: Hà thủ ô cạo vỏ, thái mỏng, bỏ lõi, phơi cho khô, tán bột. Ngày uống 4g vào sáng sớm, chiêu thuốc bằng rượu.

Mai Phương