6 tàu dầu bị tấn công, ai là kẻ thủ lợi chính?

Nguy cơ xung đột lơ lửng trên bầu trời Trung Đông

Ngày 13 tháng 6 tại Vịnh Oman đã xảy ra vụ nổ trên hai tàu chở dầu từ Saudi Arabia đến Singapore và Đài Loan. Hoa Kỳ đổ lỗi cho Tehran, cáo buộc Iran tấn công trắng trợn vào tàu chở hàng. Các chuyên gia cho rằng sự cố đã làm nóng tình hình vốn đã căng thẳng trong khu vực đến giới hạn.

Vụ việc xảy ra trong chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tới Iran, người đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Hassan Rouhani và Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei. Một trong những mục tiêu chuyến thăm của ông Abe là hỗ trợ bình thường hóa cuộc đối thoại giữa Iran và Hoa Kỳ.

Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Javad Zarif gọi cuộc tấn công vào các tàu chở dầu là đáng ngờ, bởi vì một trong những con tàu đang chở hàng cho Nhật Bản.

Đến lượt mình, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bình luận về chuyến thăm của ông Abe: “Tôi đánh giá cao việc ông Abe đến thăm Iran và gặp Ali Khamenei. Nhưng cá nhân tôi có cảm giác còn quá sớm để nghĩ về một thỏa thuận. Họ không sẵn sàng cho điều đó, cũng như chúng tôi”.

Vịnh Ba Tư cạnh Vịnh Oman - là một trong những nơi phức tạp nhất trên thế giới, trong 40 năm qua đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh và hàng trăm cuộc xung đột cục bộ. Mỗi quốc gia vùng Vịnh theo đuổi các chính sách đôi khi thận trọng và đôi khi lại quá hung hăng, cố gắng chiếm vị trí hàng đầu trong khu vực và làm suy yếu các nước láng giềng.

Hiện nay, tình hình đã trở nên tồi tệ hơn do việc Mỹ rời bỏ Thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 (IND) hay còn gọi là “Kế hoạch Hành động chung Toàn diện” (JCPOA) và sau đó áp đặt các biện pháp trừng phạt mới lên nước này.

Một năm trước, khi rời khỏi Thỏa thuận hạt nhân, Hoa Kỳ đưa ra 12 yêu cầu đối với Iran về chính sách đối ngoại và các chương trình quân sự, và giờ họ hứa sẽ đạt được việc này bằng mọi giá. Trump đe dọa sẽ xử phạt bất kỳ công ty nào cam kết vận chuyển dầu Iran.

Iran bị cáo buộc là thủ phạm của các vụ tấn công 6 tàu chở dầu trong vịnh Oman

Về phần mình, Iran hứa sẽ không bao giờ bỏ cuộc, tiến hành các cuộc thử nghiệm trình diễn tên lửa và đe dọa chặn tuyến đường qua eo biển Hormuz đang được một phần ba số lượng tàu chở dầu của thế giới sử dụng, vận chuyển khoảng 1/4 lượng xuất khẩu dầu trên thế giới.

Do đó hiện giờ Hoa Kỳ và Iran đang trên bờ vực của một cuộc xung đột vũ trang. Ít nhất trong chính quyền Washington cũng có những người không loại trừ lựa chọn áp dụng các biện pháp quân sự đối với Tehran, ví dụ như cố vấn an ninh quốc gia John Bolton.

Trước đây, chính ông Trump ngày 19/5 đã tweet như sau: "Nếu Iran muốn chiến tranh, đây sẽ là kết thúc chính thức của họ. Không bao giờ còn được đe dọa nước Mỹ nữa!"

Vào tháng 5 vừa qua, Hoa Kỳ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với sản xuất luyện kim của Iran, được coi là có nghành đem lại món lợi lớn nhất cho nước này sau công nghiệp dầu mỏ. Và mặc dù Ngoại trưởng Hoa Kỳ Michael Pompeo nhấn mạnh, Washington không muốn chiến tranh với Iran, Hoa Kỳ đã gửi thêm tàu chiến và máy bay tới Vịnh Ba Tư.

Theo chiều ngược lại, tin tình báo Mỹ cho biết, Iran đang di chuyển tên lửa đạn đạo tầm ngắn, cũng như tên lửa hành trình bố trí trên tàu chiến của họ ở Vịnh Ba Tư.

Ai là người thủ lợi trong căng thẳng vùng Vịnh?

Trong trường hợp Hoa Kỳ thắt chặt các lệnh trừng phạt, Iran có thể phong tỏa nguồn cung cấp dầu mỏ từ Vịnh Ba Tư và đe dọa rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, theo tin từ Middle East Monitor.

Bahrain, Qatar và Kuwait chỉ có thể cung cấp dầu để xuất khẩu đi qua eo biển này, họ không có lối ra biển nào khác. Tàu chở dầu của Arabia Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Iraq cũng đi qua đó.

Tổng cộng khoảng gần 30 phần trăm khối lượng dầu thô xuất khẩu trên thế giới đi qua eo biển Hormuz, một phần trong đó thuộc về Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc và Singapore.

Eo biển này hẹp nên rất dễ dàng bị phong tỏa. Nhưng một kịch bản như vậy khó xảy ra, bởi vì trong trường hợp này, Iran đặt ra nguy cơ không chỉ với Hoa Kỳ, mà với cả các quốc gia sản xuất dầu mỏ khác trong khu vực.