6 tháng, đồng rial mất giá 170%, Iran phải vượt khó?

Trong vòng 58 ngày, đồng nội tệ của Iran mất giá tới 59%

Ngày 26/9, giá trị đồng rial của Iran đã giảm xuống mức thấp kỷ lục mới so với đồng USD, trong bối cảnh nền kinh tế Iran đang suy yếu và còn phải chịu tác động từ việc Mỹ tái áp đặt lệnh trừng phạt.

Theo hãng thông tấn Iran Tasnim, tỷ giá giao dịch giữa đồng rial với đồng USD đã ở mức 170.000 rial/USD - mức giá trị thấp nhất lịch sử của đồng nội tệ Iran, vậy nhưng vẫn chưa thấy có dấu hiệu phục hồi.

Tháng 4/2018, chính phủ Iran đã nỗ lực điều chính tỷ giá lên 42.000 rial/USD nhằm ngăn chặn đồng nội tệ tiếp tục đà mất giá sau khi đã giảm giá trị tới hơn 30% trong 6 tháng trước đó, đồng thời khẳng định sẽ mạnh tay với thị trường chợ đen.

Đồng rial mất giá trung bình 1%/ngày so với đồng USD

Tuy nhiên, giao dịch thương mại vẫn đi xuống, mà lý do là người dân Iran quan ngại suy thoái kinh tế trong thời gian dài khiến nắm giữ đồng USD trở thành biện pháp tiết kiệm tiền an toàn, hoặc khoản đầu tư triển vọng khi đồng rial tiếp tục mất giá.

Trong khi đó, do các ngân hàng từ chối bán USD với tỷ giá thấp, chính phủ Iran đã buộc phải nới lỏng chính sách quản lý tiền tệ cứng rắn trong tháng 6 và tạo điều kiện cho một số nhóm hàng nhập khẩu nhất định.

Tuy nhiên, tình hình ngày càng tồi tệ hơn khi đồng rial liên tục sụt giảm giá trị và ngày 29/7 vừa qua thì đồng nội tệ của Iran tụt xuống mức thấp kỷ lục là 100.000 rial/USD - nghĩa là đồng rial đã mất hơn 100% giá trị so với đồng USD chỉ trong vòng 4 tháng.

Và từ đó đến nay đồng rial liên tục xác lập những kỷ lục mới trong việc tụt giảm giá trị và chỉ trong 58 ngày - tính từ ngày 29/7/2018 - đồng rial của Iran mất tới 59% giá trị so với đồng đô la Mỹ ngay trên thị trường tiền tệ nước này.

Như vậy, trong 6 tháng đồng rial đã mất tới 170% giá trị, còn tính từ đầu năm 2018 đến nay thì đồng nội tệ của Iran đã mất tới 235% giá trị so với đồng bạc xanh và với tình hình hiện nay thì những mốc kỷ lục mới dường như vẫn chưa dừng lại với đồng rial.

Iran đang rơi vào một cuộc khủng hoảng tiền tệ?

Với dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng tiền tệ là Ngân hàng Trung ương một quốc gia không có dự trữ ngoại tệ đủ để duy trì giá trị đối ngoại của đồng nội tệ, khiến đồng tiến quốc gia giảm giá trị nhanh chóng, thì Iran đã rơi vào khủng hoảng tiền tệ.

Hiện nay chính phủ Iran đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc kiểm soát tỷ giá hối đoái, dù Ngân hàng Trung ương Iran đã cố gắng can thiệp tỷ giá để bảo vệ giá trị của đồng rial, song tình hình ngày càng tồi tệ hơn.

Quỹ dự trữ ngoại hối của Iran không đủ để giúp hiện thực hóa chính sách của chính phủ nhằm cứu đồng rial, khi ngân hàng thì từ chối bán USD với tỷ giá thấp, còn chính phủ thì khuyên người dân không găm giữ USD và các ngoại tệ mạnh khác.

Iran đang ở trong một cuộc khủng hoảng tiền tệ

Hậu quả của một cuộc khủng hoảng tiền tệ ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế khi tạo ra những bất ổn trong tỷ giá hối đoái, khiến giá trị một đơn vị tiền tệ không còn được như trước nữa - giá cả tăng cao. Thực trạng đó đang tồn tại ở Iran.

Thị trường tài chính và các thị trường thứ cấp tại Iran đang có nhiều điểm tương đồng với các quốc gia từng trải qua các cuộc khủng hoảng tiền tệ, nhất là trong thập niên 90 của thế kỳ 20 và thập niên đầu tiên của thế kỷ 21.

Như vậy, xét cả dưới góc độ lịch sử lẫn tình hình thực tế của Iran hiện nay, cho thấy quốc gia Hồi giáo này đã thực sự đang ở trong một cuộc khủng hoảng tiền tệ và nguy cơ cuộc khủng hoảng ngày càng tồi tệ hơn.

Nguyên nhân Iran rơi vào khủng hoảng tiền tệ được nhận diện là do chính phủ nước này đã sai lầm và yếu kém trong quản lý và điều hành, nhất là các chính sách điều tiết vĩ mô liên quan tới tiền tệ không chuẩn xác, trong đó có vấn đề dự trữ ngoại hối.

Bên cạnh đó chính phủ Iran không coi trọng đúng mức tầm quan trọng của nền tảng giá trị tiền tệ - đó là một nền kinh tế hàng hóa đa dạng, đủ khả năng đáp ứng yêu cầu thiết yếu và đảm bảo tốt nhất hoạt động trao đổi hàng hóa - tiền tệ.

Iran làm gì để có chấm dứt chuỗi kỷ lục đáng buồn của đồng rial?

Theo giới phân tích, với việc liên tục lập giá kỷ lục sụt giảm giá trị, đồng rial của Iran đã không còn thể hiện được các chức năng căn bản của một loại tiền tệ được phát hành và đưa vào lưu thông.

Do vậy, yêu cầu đặt ra với chính phủ Iran trong việc chấm dứt cuộc khủng hoảng tiền tệ là phải làm sao cho đồng rial có thể khôi phục và thực hiện được các chức năng cơ bản của tiền tệ.

Để thực hiện được điều đó thì chính phủ Iran phải có các giải pháp, phương pháp, biện pháp để có thể đảm bảo tốt nhất việc diễn ra hoạt động trao đổi : Hàng hóa - Rial trên thị trường nội địa.

Chỉ có phát triển hàng tiêu dùng, thúc đẩy hoạt động trao đổi : Hàng hóa - Rial thì người dân Iran mới hạn chế găm giữ USD

Với tâm lý thích nắm giữ đồng USD của người dân và doanh nghiệp, chính phủ Iran không còn cách nào khác là phải xây dựng các chương trình kinh tế kích thích phát triển hàng tiêu dùng thì mới hy vọng thúc đẩy hoạt động trao đổi : Hàng hóa - Rial.

Khi sản xuất hàng tiêu được khuyến khích và phát triển thì lúc đó chính phủ Iran mới có thể áp dụng các chính sách nhằm hạn chế sử dụng đồng USD cũng như các ngoại tệ mạnh khác trong thanh toán tại Iran.