75 triệu thẻ từ ATM đổi sang thẻ chip: Chủ thẻ nhẹ lo bị trộm tiền

Bảy ngân hàng triển khai đợt đầu

Ông Nguyễn Quang Minh, Phó tổng giám đốc phụ trách khối Nghiên cứu và Phát triển Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas) cho biết, với vai trò là trung tâm chuyển mạch thẻ quốc gia, hiện Napas đã hoàn tất quy trình, hạ tầng, nguồn lực, kỹ thuật để sẵn sàng hỗ trợ các ngân hàng thương mại trong quá trình chuyển đổi khoảng 75 triệu thẻ từ ATM sang thẻ chip. Bộ tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa Việt Nam (VCCS) cũng đã được đơn vị này xây dựng theo chuẩn riêng cho thị trường Việt Nam, tương thích chuẩn quốc tế EMV. Hiện có khoảng 300.000 máy chấp nhận thẻ (POS), nhưng phần lớn tuân theo tiêu chuẩn EMV nên việc nâng cấp để hỗ trợ tiêu chuẩn VCCS không quá phức tạp.

Ưu điểm của thẻ chip là chỉ ngân hàng phát hành mới đọc được dữ liệu. Ảnh: Ngọc Thắng

Theo Thông tư 41/2018/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức phát hành thẻ đến cuối năm 2019 phải có ít nhất 30% số thẻ từ ATM đang lưu hành tuân thủ tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa, tức hơn 21 triệu thẻ từ ATM phải chuyển đổi sang thẻ chip. Đến hết năm 2021, phải chuyển đổi toàn bộ khoảng 75 triệu thẻ. Lộ trình chuyển đổi này phù hợp với lộ trình của các nước trong khu vực như Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Philippines... dù Việt Nam xuất phát chậm hơn. Đến quý 4.2018, tỉ lệ giao dịch thẻ chip theo tiêu chuẩn EMV (tiêu chuẩn thanh toán bảo mật) trên toàn cầu chiếm 73,6%, được đánh giá là dễ sử dụng và an toàn, ổn định nhất so với tất cả các công nghệ thanh toán khác, do không phụ thuộc vào việc phải có kết nối internet, nguồn của điện thoại...

Theo nhận định của các tổ chức tài chính, khi các nước trong khu vực đẩy nhanh chip hóa thẻ, nếu Việt Nam không theo kịp sẽ có nguy cơ trở thành vùng trũng của tội phạm thẻ với các vụ giả mạo ngày càng gia tăng, thủ đoạn phạm tội cũng tinh vi hơn và thường diễn ra vào ban đêm. Thời gian qua, các ngân hàng đã áp dụng nhiều biện pháp để hạn chế như đóng cửa ATM ban đêm, khoanh vùng khóa các thẻ nghi ngờ lộ mã PIN và nhắn tin yêu cầu chủ thẻ đổi mật khẩu... nhưng vẫn chưa thể bảo an triệt để.

Việt Nam hiện có 41 ngân hàng với khoảng 75 triệu thẻ sử dụng công nghệ từ. Trong đó, Vietcombank dẫn đầu với gần 14 triệu thẻ, VietinBank có khoảng 13,7 triệu thẻ, Agribank có 11 triệu và BIDV gần 10,4 triệu thẻ... Một số ngân hàng cổ phần cũng có số lượng thẻ phát hành 2,1 - 5,2 triệu thẻ. Dự kiến từ 28.5 có ít nhất bảy ngân hàng thương mại bắt đầu phát hành thẻ ATM làm bằng công nghệ chip thay cho thẻ từ: Vietcombank, Vietinbank, BIDV, Agribank, Sacombank, TPbank, ABBank, với số lượng thẻ rất lớn, ước tính chiếm khoảng 70% tổng số thẻ cả nước.

Giao dịch an toàn, thẻ tiện dụng hơn

Theo ông Minh, ưu điểm của thẻ chip là thông tin nằm trong chip được mã hóa và chỉ có ngân hàng phát hành mới đọc được dữ liệu trong thẻ, giúp tránh nguy cơ sao chép, hạn chế tình trạng tội phạm thẻ skimming (đánh cắp thông tin thẻ ATM bằng đầu đọc giả mạo) để chế tạo thẻ giả nhằm rút trộm tiền. Các ngân hàng cũng hạn chế được rủi ro các giao dịch giả mạo, đảm bảo an ninh thanh toán cho khách hàng, chống gian lận trong giao dịch thanh toán, đặc biệt mở rộng khả năng tích hợp các tiện ích thanh toán với các ngành kinh tế khác, hướng tới thẻ thanh toán đa năng, áp dụng vào nhiều lĩnh vực thanh toán không dùng tiền mặt (dịch vụ y tế, giáo dục, giao thông, bảo hiểm...). Đơn cử, khi đi xe buýt công cộng, khách hàng có thể trả phí trực tiếp từ thẻ chip mà không cần xếp hàng mua vé, không phải đăng ký dịch vụ, không cần ghi nhớ vé của từng chuyến đi, không thanh toán bằng tiền mặt, dữ liệu các giao dịch được bảo vệ an toàn...

Ngoài ra, với các thẻ chip không tiếp xúc (contactless) sẽ tiện dụng hơn so với thanh toán tiền mặt ở tốc độ giao dịch chỉ 0,2-0,3 giây là xử lý xong, khách hàng khi đưa thẻ thanh toán chạm vào máy POS cũng không cần nhập mã PIN hay ký xác nhận, phù hợp với các giao dịch giá trị nhỏ, tốc độ nhanh như vé xe buýt... Thẻ chip có thể vẫn để trong ví, chỉ cần chạm vào thiết bị chấp nhận thẻ khi giao dịch. Khi xây dựng, Napas đề xuất ngưỡng thanh toán không xác thực chủ thẻ mỗi lần có giá trị tối đa một triệu đồng. Tuy nhiên, ngưỡng giá trị thanh toán sẽ do mỗi ngân hàng phát hành thẻ quy định. Để đảm bảo an toàn cho chủ thẻ, Napas đề nghị thẻ được “chạm” liên tiếp tối đa ba lần với số tiền ba triệu đồng. Sau ngưỡng này, chủ thẻ phải nhập mã PIN để tiếp tục quá trình không xác thực chủ thẻ nhằm đảm bảo an toàn cho chính chủ thẻ cũng như yêu cầu quản trị rủi ro của các ngân hàng.

Thẻ chip không tiếp xúc sẽ tiện dụng hơn so với thanh toán tiền mặt ở tốc độ giao dịch nhanh, không cần nhập mã PIN hay ký xác nhận... Ảnh: Ngọc Thắng

Người dùng có bị thu phí đổi thẻ?

Theo các ngân hàng, có một bất lợi trong lộ trình chuyển đổi thẻ ATM từ sang chip là chi phí. Hiện giá phôi thẻ từ khoảng 4.000 - 5.000 đồng/thẻ, trong khi phôi thẻ chip 35.000 - 58.000 đồng/thẻ. Với khoảng 21 triệu thẻ phải chuyển đổi trong năm nay, chi phí phôi thẻ lên đến 735 - 1.218 tỷ đồng, chưa kể các chi phí đầu tư thay thế hệ thống ATM, POS để tương thích với thẻ. Như vậy, liệu chủ thẻ có bị buộc phải chia sẻ chi phí với ngân hàng không?

Ông Minh cho biết, hiện chưa có văn bản chính thức nào của các bên liên quan đến phí chuyển đổi. Theo Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng phải tính toán phù hợp với mục tiêu kinh doanh của mình. Để cạnh tranh, các ngân hàng cần hạn chế mức thấp nhất chi phí phát sinh cho khách hàng. Ngân hàng nào thu phí cao, khả năng cạnh tranh sẽ giảm. Ngân hàng Nhà nước chỉ đưa ra hướng dẫn về lộ trình chuyển đổi, cũng như các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa...

Theo ông Đào Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Thẻ Việt Nam, các ngân hàng cần phải làm việc với các đối tác, tính toán chi phí chuyển đổi cho phù hợp. Bởi chi phí chuyển đổi của mỗi ngân hàng khác nhau vì tùy thuộc khối lượng thẻ đã phát hành, cũng như số lượng thiết bị chấp nhận thẻ trên thị trường. Cân đối chi phí để chuyển đổi sao cho đảm bảo hiệu quả và không ảnh hưởng đến hệ thống chấp nhận thẻ hiện tại. Do đó, ngân hàng có thể chia thành nhiều giai đoạn, ưu tiên chuyển đổi trước cho những khách hàng có giao dịch thường xuyên...

Đại diện một số ngân hàng cho biết, có thể họ sẽ miễn phí đổi thẻ nhưng thu phí với khách hàng làm thẻ mới. Một số ngân hàng khác thì tính mức phí chuyển đổi căn cứ vào mối quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng, đánh giá mức độ khai thác khách hàng để đưa ra mức giá phù hợp nhất chứ không miễn phí cho toàn bộ khách hàng. Quá trình chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip không ảnh hưởng tới giao dịch của khách hàng và các ngân hàng sẽ thông báo cho từng khách hàng về thời gian phát hành thẻ mới và mời khách hàng đến lấy, đồng thời tự động hủy thẻ từ cũ.

Theo ông Minh, chuyển đổi toàn bộ thẻ từ ATM sang thẻ chip là một xu thế, ngành ngân hàng đã có chiến lược phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, do đó khi chuyển sang thẻ chip, các khách hàng xứng đáng được hưởng những tiện ích thanh toán thuận tiện nhất, hiện đại, văn minh. Trong tương lai thị trường sẽ đón nhận trào lưu thanh toán kiểu quẹt, chạm... Khi đó khách hàng chỉ cần chạm thẻ hoặc điện thoại vào thiết bị chấp nhận POS. “Cơ hội mở ra cho thị trường thanh toán không dùng tiền mặt Việt Nam khi chuyển đổi thành công thẻ từ sang thẻ chip là rất lớn, đặc biệt đối với thẻ chip không tiếp xúc”, ông Minh nhận định.

Như Quỳnh