An toàn hồ, đập mùa mưa lũ

Đập Thủy điện Sông Tranh (Quảng Nam) từng có sự cố rò rỉ.

“Hàng năm EVN đã xây dựng các phương án phòng chống lụt, bão đảm và bảo an toàn các đập trình Bộ Công thương phê duyệt. Qua đó chúng tôi khẳng định, các đập thủy điện thuộc quản lý của EVN đều tuyệt đối an toàn”- đại diện EVN nhấn mạnh. Tuy nhiên, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Hiện có khoảng 1.200 hồ chứa thủy lợi đang xuống cấp. Chúng ta cũng đang trong thời điểm mùa mưa, bão, lũ, chính vì vậy trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong phòng ngừa, phòng chống thiên tai là rất lớn.

Hiện Việt Nam có gần 400 công trình thủy điện lớn, nhỏ với 7.500 hồ chứa thủy lợi, trong đó có khoảng 560 hồ chứa dung lượng lớn. Đó là tài nguyên nếu nó an toàn nhưng sẽ thực sự trở thành “những quả bom nước” nếu tình trạng vỡ hồ/đập xảy ra.

Ông Nguyễn Tài Sơn, chuyên gia trong lĩnh vực tư vấn, thiết kế xây dựng các công trình điện, Công ty CP tư vấn Xây dựng Điện 1 cho hay, trong những năm gần đây, công tác quản lý an toàn đập đã được chú trọng và nâng cao đáng kể. Tuy nhiên, các dự án thủy điện nhỏ của tư nhân hiện vẫn chưa kiểm soát được nên rất khó có thể khẳng định có đảm bảo hay không.

Nhớ lại sự cố vỡ đập thủy điện Đakrông 3 bị vỡ cách đây 6 năm, ông Sơn nêu quan điểm, bài học đầu tiên được đưa ra trong quá trình thi công là bước đầu phải chọn được tư vấn và nhân lực thi công có kinh nghiệm.

Bởi công thủy điện dù quy mô lớn hay nhỏ đều rất phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố như thiên nhiên, thời tiết, mưa gió, bão và đặc biệt là yếu tố địa hình, địa chất nên cần có các cơ quan tổ chức kinh nghiệm thực hiện mới loại trừ được rủi ro.

Nhìn nhận lại những sự cố vỡ đập thủy điện trên cả nước, ông Sơn cho rằng, do Việt Nam làm thủy điện theo phong trào nên chạy theo đơn giá thấp, đơn vị tư vấn còn thiếu kinh nghiệm.

“Trước đây, việc quan tâm đến an toàn đập thủy điện còn hạn chế, nhưng những năm gần đây thì việc quan tâm đã đi vào bài bản. Tuy nhiên, để thực hiện hết được các yêu cầu về an toàn đập cần phải có kinh phí rất lớn nên việc này chỉ được ưu tiên đối với các lưu vực lớn, các công trình lớn ảnh hưởng đến hạ du”- ông Sơn cho biết.

Còn trên thực tế, theo đánh giá, phân tích của giới chuyên gia, vẫn còn rất nhiều, có thể tính đến con số hàng ngàn công trình thủy điện trên cả nước đều chưa có một kịch bản vỡ đập nào hoàn thiện, trong khi cũng chưa có một ai, một công trình nào công bố kịch bản vỡ đập.

Vẫn theo ông Sơn, có 3 bước trong việc đảm bảo an toàn hồ đập. Một là đánh giá lại an toàn đập của dự án theo chu kỳ nhất định, để khi cần có thể bổ sung, hoàn thiện ngay được. Thứ hai là lường được các sự cố, kịch bản rủi ro và tính toán khoa học, chỉ ra các điểm yếu, điểm cần có để phục vụ công tac sơ tán sau này. Thứ ba là phổ biến các khu vực bị ảnh hưởng và tổ chức diễn tập khi có kịch bản xấu xảy ra. Nếu làm tốt được cả 3 việc này thì vấn đề quản lý rủi ro, giảm thiểu thiệt hại sẽ không phải là vấn đề quá khó.

Ông Sơn cũng nêu lên thực tế: Về đảm bảo an toàn điện, hiện nay các dự án thủy điện của Việt Nam đã làm chặt chẽ hơn so với trước, tuy nhiên vẫn chưa thỏa mãn được. Chúng ta vẫn còn 2 khâu nữa là lập kịch bản thảm họa và diễn tập. Hiện 2 khâu này vẫn chưa phổ biến.

Minh Phương