An toàn thực phẩm và vai trò của truyền thông khoa học

Quang cảnh buổi hội thảo. Ảnh: Nam Nguyễn

Tại hội thảo, Tiến sỹ Jason Sandahl - Chuyên viên kỹ thuật về an toàn thực phẩm (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ); Giáo sư David Zaruk - Đại học Odisee (Vương quốc Bỉ); Tiến sỹ Đào Xuân Cường - Giám đốc Quỹ Syngenta Foundation (đại diện Hiệp hội CropLife Việt Nam) và Tiến sĩ Trần Bá Dung (Hội Nhà báo Việt Nam) đã thuyết trình liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm và vai trò của truyền thông trong tuyên truyền về an toàn thực phẩm.

Đồng chí Hồ Quang Lợi phát biểu tại hội thảo.

Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, Hội thảo chính là diễn đàn trao đổi giữa các nhà báo trong nước với các nhà khoa học, các chuyên gia đến từ Việt Nam và thế giới về tầm quan trọng của việc áp dụng nguyên tắc khoa học trong quy trình đánh giá an toàn thực phẩm; về mối quan hệ giữa các chủ đề về khoa học với truyền thông đại chúng, cũng như nhận thức hiện tại của công chúng về vấn đề này.

Đây là diễn đàn trao đổi giữa các nhà báo trong nước với các nhà khoa học, các chuyên gia đến từ Việt Nam, Hoa Kỳ, châu Âu, giúp các nhà báo có cái nhìn khoa học về các vấn đề liên quan tới an toàn thực phẩm và thông tin một cách có trách nhiệm về vấn đề này.

Theo ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, an toàn thực phẩm là một vấn đề luôn được Chính phủ, cộng đồng xã hội luôn đặc biệt quan tâm. Đây là một trong các chủ đề chính được đăng tải thường xuyên và tuyên truyền trên các phương tiện báo chí, truyền thông tại Việt Nam trong những năm gần đây.

Với sức lan tỏa nhanh và rộng khắp, báo chí đã giúp công chúng ngày càng ý thức hơn tới quy trình sản xuất, cách thức tạo ra thực phẩm họ tiêu dùng hàng ngày và đề cao vấn đề an toàn và dinh dưỡng. Mặt khác, những lo ngại về an toàn thực phẩm cũng là đề tài thu hút mạnh mẽ với giới truyền thông, rất dễ bị khai thác và “cường điệu hóa”.

“Điều này cho thấy, trách nhiệm to lớn của báo chí trong việc cung cấp thông tin một cách khoa học, đầy đủ ngày càng trở nên quan trọng, giúp công chúng có kiến thức trước khi đưa ra những lựa chọn tiêu dùng thông minh của mình”, ông Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.

Tác động to lớn của truyền thông trong việc định hướng thông tin cho công chúng một cách khoa học về vấn đề an toàn thực phẩm là điều rất dễ nhận thấy. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng thông tin về an toàn thực phẩm còn thiếu khoa học, thiếu chính xác, thậm chí là thông tin phục vụ mục đích không trong sáng, mục đích vụ lợi.

Tại hội thảo, ông Jason Sandahl, Chuyên viên Kỹ thuật về An toàn thực phẩm, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã cung cấp các vấn đề lý thuyết về các nguyên tắc đánh giá an toàn thực phẩm đối với sản phẩm nông nghiệp đầu vào. Cụ thể là các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật và phân tích một số thông tin nhiễu liên quan tới tính an toàn của các sản phẩm này. Đồng thời, làm rõ các khái niệm về tồn dư thuốc bảo vệ thực vật (MRL), mức tiêu thụ hàng ngày có thể chấp nhận được (AID)…

Theo ông Jason Sandahl, sự thiếu sót trong việc cung cấp thông tin đầy đủ tới công chúng về những tiêu chí đánh giá này đã đẩy cao lo lắng của công chúng và dẫn tới những hiểu lầm rằng “thuốc bảo vệ thực vật là không an toàn”.

Ông Jason Sandahl cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc sử dụng các giải pháp bảo vê thực vật tiên tiến nhằm đảm bảo đủ lương thực cho dân số toàn cầu. Vấn đề mấu chốt là cần có một nền tảng pháp lý chuẩn khoa học và có sự tham gia của nhiều bên trong việc thực thi các phương thức thực hành nông nghiệp bền vững. Nông dân, cơ quan quản lý và các đơn vị sản xuất – phân phối đều có trách nhiệm và nghĩa vụ ngang nhau trong đảm bảo sản xuất ra lương thực an toàn và dinh dưỡng tới người tiêu dùng.

Giáo sư David Zaruk – đại học Odisee (Vương Quốc Bỉ) chia sẻ tại hội thảo.

Giáo sư David Zaruk – đại học Odisee (Vương Quốc Bỉ) chia sẻ: “Giới truyền thông làm việc trong một môi trường có tính phản ứng cao. Tuy nhiên cần nhìn nhận rõ rằng 80% công chúng gần như không có quan điểm rõ ràng. Với sự bùng nổ của mạng xã hội và tính tương tác ngày càng cao trong môi trường giao tiếp hiện nay, các kênh truyền thông chính thống muốn giữ mức độ tín nhiệm với công chúng cần đơn giản hóa thông điệp, đối chiếu thông tin thường xuyên hơn với các nhà khoa học và hạn chế suy luận cảm tính.”

Tại hội thảo, TS Đào Xuân Cường Giám đốc quỹ Syngenta Foundation, đại diện Hiệp hội CropLife Việt Nam cho biết, thách thức lớn nhất nằm ở việc thay đổi thói quen canh tác của đại đa số nông hộ nhỏ trong nước. Bên cạnh việc tổ chức các chương trình hướng dẫn nông dân sử dụng có trách nhiệm các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật, việc truyền thông hướng tới nông dân cần được đẩy mạnh hơn nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của họ trong chuỗi sản xuất nông nghiệp an toàn.

Cũng tại hội thảo, TS Trần Bá Dung – Trưởng ban Nghiệp vụ (Hội Nhà báo Việt Nam) cho rằng, cần nâng cao tính chuyên nghiệp của báo chí về khoa học công nghệ, đưa tin về lĩnh ATTP cần chính xác, cụ thể, kịp thời, có phân tích, có định hướng.

Nam Nguyễn