Bài 1: Sự ra đời của lực lượng Cảnh sát nhân dân - Tất yếu của lịch sử

Trong quá trình công tác, chiến đấu, lực lượng CSND đã khắc phục mọi khó khăn gian khổ, lập nhiều chiến công xuất sắc trong sự nghiệp bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân, đóng góp tích cực trong công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước, được Đảng, Nhà nước ghi nhận, đánh giá cao và tặng thưởng nhiều phần thưởng, danh hiệu cao quý.

Trong bối cảnh chính quyền cách mạng non trẻ đối diện với tình thế ngàn cân treo sợi tóc, thù trong giặc ngoài, sự ra đời của các tổ chức Cảnh sát là một tất yếu khách quan của lịch sử, bảo vệ chính quyền cách mạng mới thành lập, cùng toàn dân kháng chiến chống thực dân Pháp, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Công an Thanh Hóa hưởng ứng đợt thi đua đặc biệt "Rèn cán bộ, lập chiến công" học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy do Nha Công an Trung ương phát động, năm 1948.

Ngay từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta thường xuyên quan tâm xây dựng, củng cố các công cụ chuyên chính của cách mạng. Ngày 19/8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi ở Hà Nội, cùng với việc đập tan các cơ quan đàn áp của địch và thiết lập chính quyền cách mạng, các tổ chức đầu tiên của lực lượng CAND ra đời. Ở Bắc Bộ, chính quyền cách mạng thành lập Sở Liêm phóng Bắc Bộ; ở Trung Bộ, thành lập Sở Trinh sát và ở Nam Bộ thành lập Quốc gia tự vệ cuộc (bao gồm cả lực lượng Trinh sát và Cảnh sát). Tuy tên gọi ở ba miền khác nhau nhưng các tổ chức đầu tiên của CAND đều có chung nhiệm vụ là trấn áp phản cách mạng, giữ gìn ANTT, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân.

Để tăng cường xây dựng, củng cố các công cụ chuyên chính của chính quyền cách mạng, đáp ứng yêu cầu bảo vệ trật tự trị an, ngày 21/2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 23-SL hợp nhất các Sở Cảnh sát, Sở Liêm phóng thành Việt Nam Công an vụ. Mặc dù mới thành lập, song lực lượng Công an nói chung, lực lượng Cảnh sát nói riêng đã nhanh chóng ổn định đi vào hoạt động với vai trò là lực lượng chuyên chính của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh chống các thế lực phản động và bọn tay sai của phát xít Nhật, thực dân Pháp và chính quyền Tưởng Giới Thạch âm mưu gây bạo loạn lật đổ chính quyền cách mạng, bọn lưu manh côn đồ cướp của, giết người, làm mất trật tự trị an. Đồng thời, đã điều tra, khám phá hàng trăm vụ cướp của, giết người, bắt cóc tống tiền; triệt phá các tổ chức do bọn phản động lập ra để chống phá cách mạng.

Để phục vụ hiệu quả cho công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đòi hỏi Công an phải tăng cường lực lượng và củng cố về tổ chức. Ngày 16/2/1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 141-SL đổi Nha Công an Việt Nam thành Thứ Bộ Công an, trực thuộc Hội đồng Chính phủ. Sắc lệnh đã quy định nhiệm vụ của Công an thời kỳ này, trong đó có nhiệm vụ của Trị an dân cảnh, Trị an hành chính là: bài trừ lưu manh trộm cắp, bài trừ tệ nạn xã hội và giữ gìn ANTT trong nhân dân; quản trị các trại giam, giáo dục cải tạo phạm nhân. Tại kỳ họp từ ngày 27 - 29/8/1953, Hội đồng Chính phủ ra Nghị quyết đổi tên Thứ Bộ Công an thành Bộ Công an. Đây là sự kiện đánh dấu bước trưởng thành, lớn mạnh của CAND Việt Nam.

Hiệp định Geneve được ký kết, đất nước ta tạm chia thành hai miền. Trước nhiệm vụ mới của cách mạng, lực lượng CAND nói chung, lực lượng Trị an hành chính nói riêng đã đẩy mạnh các biện pháp quản lý hành chính, đấu tranh chống bọn phản cách mạng và tội phạm hình sự, giữ vững ANTT xã hội. Ngày 28/7/1956, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 982/TTg thành lập Cục CSND thuộc Bộ Công an; theo đó, lực lượng Trị an hành chính các cấp cũng đổi tên thành CSND. Đây là sự kiện quan trọng đánh dấu sự trưởng thành của lực lượng CSND về mặt tổ chức, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với việc xây dựng lực lượng CAND chính quy, xứng đáng là công cụ chuyên chính sắc bén của Đảng, Nhà nước.

Ngày 20/7/1962, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Lệnh số 34/LCT công bố Pháp lệnh quy định nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng CSND và Pháp lệnh quy định chế độ cấp bậc sĩ quan, hạ sĩ quan CSND. Từ đó đến nay, ngày 20/7 hàng năm trở thành Ngày truyền thống của lực lượng CSND. Ngày 24/7/1963, Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 85/NQ-BCT về "Nâng cao ý thức, trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế, tài chính, cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng phí, quan liêu". Thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị, Bộ Công an ban hành Chỉ thị số 1623-P7B/G78 về xây dựng cơ quan xí nghiệp, đơn vị an toàn. Lực lượng CSND đã tích cực thực hiện cuộc vận động "3 xây, 3 chống", khám phá nhiều vụ tham ô lớn. Trước tình hình tham ô xảy ra nghiêm trọng trong ngành thương nghiệp, Công an các địa phương đã hỗ trợ ngành thương nghiệp trong công tác bảo vệ, kiến nghị, bố trí cán bộ tốt vào các khâu chủ chốt, tham mưu cấp ủy đảng củng cố thương nghiệp, bảo vệ tài sản của Nhà nước và tập thể.

Với tinh thần "Tất cả vì miền Nam ruột thịt", lực lượng CAND nói chung, CSND nói riêng đã vượt qua mưa bom, bão đạn của kẻ thù, bảo vệ an toàn các kế hoạch, địa điểm chuyển quân, chuyển hàng, kho tàng, bến bãi và các cuộc hành quân của bộ đội ta vào chiến trường miền Nam. Hình ảnh CBCS CSND ngày đêm bám đất, bám đường, bắn trả máy bay địch, ngụy trang, phân tán xe cộ, bảo vệ vật tư, phương tiện vận tải chi viện cho tiền tuyến; các chiến sĩ phòng cháy, chữa cháy, Cảnh sát khu vực, Cảnh sát giao thông… quên mình trong lửa đạn để cứu người, cứu tài sản là những tấm gương sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Ngày 5/8/1964, đế quốc Mỹ dựng lên sự kiện "Vịnh Bắc Bộ" sử dụng không quân và hải quân đánh phá miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Lực lượng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy đã mưu trí dũng cảm, không sợ hy sinh, quyết tâm thực hiện nhiệm vụ dưới bom đạn, cứu chữa tài sản của Nhà nước, tài sản và tính mạng của nhân dân. Điển hình: Đội Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy Hạ Long trong năm 1965 và năm 1966 đã cứu chữa 22 vụ cháy, trong đó 8 vụ cháy do địch ném bom, bắn phá gây ra, cứu được hàng trăm tấn xăng, nhiều hầm lò sản xuất, nhiều tài sản giá trị khác.

Cuối năm 1965, thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về giao thông trật tự, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các tỉnh, thành phố thuộc địa bàn trọng điểm đưa lực lượng Cảnh sát giao thông bám chốt, bám đường suốt ngày đêm. Bom đạn quân thù không khuất phục được ý chí kiên cường của Cảnh sát giao thông với quyết tâm bảo đảm thông đường, thông xe vì tiền tuyến gọi, vì miền Nam thân yêu.

Dưới làn bom của giặc Mỹ, các đồng chí Cảnh sát khu vực không quản ngại hy sinh giúp đỡ các cụ già, em nhỏ, người tàn tật, gia đình neo đơn di chuyển đến nơi an toàn, tuần tra canh gác, giữ gìn trật tự, bảo vệ tài sản công cộng, tài sản của nhân dân. Đặc biệt, có đồng chí lấy thân mình che bom đạn cho nhân dân như Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Uân (Hà Nội), Anh hùng Hồ Bá Thọ hàng chục lần lấy thân mình làm thang cho các cháu học sinh K8 lên xuống xe và xông pha trong bom đạn hướng dẫn các cháu vào nơi trú ẩn an toàn.

Cùng với cả nước tập trung huy động nhân lực, vật lực cho ngày thống nhất đất nước, gần 3.000 CBCS CSND chi viện cho miền Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần vào chiến thắng lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam. Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, lực lượng CSND cùng lực lượng An ninh nhân dân đã nhanh chóng tiếp quản và tích cực lập lại trật tự xã hội, bảo vệ an ninh chính trị, ổn định đời sống nhân dân ở các tỉnh, thành phố vừa giải phóng.

Vũ Linh