Bài 1: Trao truyền giá trị văn hóa dân gian cho thanh thiếu nhi

Một bạn nhỏ ngắm các hiện vật cổ được trưng bày trong Ngày hội văn hóa dân gian phường Gia Bình. Ảnh Đỗ Thành Nhân

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII về việc đưa ra giải pháp để đoàn viên thanh niên (ĐVTN) có cơ hội tiếp cận nhiều hơn với các kiến thức về lịch sử, văn hóa dân tộc, tuổi trẻ tỉnh Tây Ninh thành lập nhiều câu lạc bộ, đội, nhóm, lớp học nghệ thuật miễn phí cho thanh thiếu nhi, truyền dạy cho các em những làn điệu dân ca, múa truyền thống, nhạc cụ dân tộc, góp phần đưa văn hóa nghệ thuật nói chung, văn hóa văn nghệ dân gian nói riêng đến gần hơn với giới trẻ.

Thời gian qua, Tỉnh đoàn và các cấp bộ Đoàn có nhiều mô hình, hoạt động sinh hoạt hè hay, mới lạ, lồng ghép các loại hình nghệ thuật dân gian, giúp các bạn trẻ tiếp cận, tìm hiểu về văn hóa truyền thống của dân tộc.

Trong đó, phải kể đến những hoạt động của người cán bộ Đoàn đam mê văn hóa dân gian Phí Thành Phát- Phó Bí thư Đoàn phường Gia Bình, thị xã Trảng Bàng. Không chỉ nhiệt huyết với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, anh Phát còn đam mê nghiên cứu văn hóa dân gian, hiện anh giữ vai trò Chi hội phó Chi hội Văn nghệ dân gian, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Tây Ninh. Sự sáng tạo, đột phá, dám nghĩ dám làm của anh Phát giúp các hoạt động Đoàn tại địa phương thêm phong phú, thu hút sự tham gia của đoàn viên, thanh niên (ĐVTN).

“Ngày hội văn hóa dân gian” đầu tiên dành cho bạn trẻ Tây Ninh

Từ việc đam mê nghiên cứu văn hóa dân gian, mong muốn đưa văn hóa dân gian vào hoạt động Đoàn, tháng 3.2023, anh Phát mạnh dạn tham mưu Thị đoàn Trảng Bàng tổ chức chương trình “Ngày hội văn hóa dân gian” cho ĐVTN trên địa bàn phường. Tuy chỉ ở cấp độ cơ sở, nhưng sự đặc sắc, mới lạ của chương trình đã thu hút đông đảo ĐVTN trong và ngoài địa phương đến tham gia, trải nghiệm.

Nghệ nhân dân gian Phạm Minh Sang biểu diễn tiết mục diễn xướng bóng rỗi trong Ngày hội văn hóa dân gian phường Gia Bình. Ảnh Đỗ Thành Nhân

Ngày hội văn hóa dân gian có nhiều hoạt động ý nghĩa, mang tính nhân văn sâu sắc: giao lưu, lắng nghe những câu chuyện nghề của Nghệ sĩ ưu tú Phạm Thị Đương, Nghệ nhân dân gian Ngọc Phượng; nghe nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh Lợi- hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, Chi hội phó Chi hội Văn nghệ dân gian tại Trường đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh chia sẻ về xây dựng bản lĩnh văn hóa dân tộc cho thanh niên hiện nay tại tọa đàm “Người trẻ với văn hóa dân gian”; xem nghệ nhân Lê Thành Tánh- Trưởng Ban Khánh tiết đình An Hòa biểu diễn nghi thức xây chầu ở đình làng; cô bóng trẻ Ngọc Trinh, nhạc công Thành Sang diễn xướng dân gian bóng rỗi...

Đặc biệt hơn, trong không gian ngày hội, các bạn trẻ được trải nghiệm những nghề truyền thống tại địa phương như nướng bánh tráng, đương đệm, gánh hàng rong tàu hủ non; ứng dụng chuyển đổi số để đến gần hơn với các di tích; ngắm nhìn hơn 70 hiện vật cổ, như mộc bản, sắc phong, tranh kiếng, tranh gói vải, tượng thờ, bộ đồ nghề thợ rèn của nghệ nhân Lê Văn Nhện và các sách, báo, thư tịch có nội dung về lịch sử - văn hóa của vùng đất phía Tây Nam Tổ quốc.

Các Nghệ nhân dân gian Ngọc Phượng và Phạm Minh Sang biểu diễn tiết mục diễn xướng bóng rỗi trong Ngày hội văn hóa dân gian phường Gia Bình. Ảnh Đỗ Thành Nhân

Nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh Lợi nhận định, Ngày hội văn hóa dân gian của Đoàn phường Gia Bình là một ngày hội độc đáo, được tổ chức đầu tiên trong cả nước. Ông mong rằng, những bước chân tiên phong của Đoàn phường Gia Bình, tuổi trẻ Trảng Bàng sẽ là tiền đề cho nhiều hoạt động của Đoàn gắn với văn hóa dân gian của tỉnh Tây Ninh nói chung và cả nước nói riêng.

Đồng ấu Gia Bình - lớp học hè lý thú

Tiếp nối thành công chương trình Ngày hội văn hóa dân gian, hè này, anh Phát lên ý tưởng mở lớp sinh hoạt hè cho thiếu nhi gắn với bộ môn nghệ thuật đờn ca tài tử của người dân Nam bộ. Lớp học này có tên gọi “Đồng ấu Gia Bình” (lớp học dành cho thiếu nhi phường Gia Bình). Lớp học hoàn toàn miễn phí nhằm đem bộ môn nghệ thuật này đến gần hơn với các em thiếu nhi, đồng thời tạo ra sân chơi lành mạnh, bổ ích cho các em trong dịp hè.

Nói về ý tưởng này, anh Phát cho biết, nghệ thuật đờn ca tài tử có từ hàng trăm năm, thấm sâu vào đời sống tinh thần của người dân vùng Nam bộ. Ở đờn ca tài tử là sự bình dị, tao nhã và gần gũi, từ các ngón đờn, lời ca về tình yêu quê hương, những sinh hoạt của đời sống thường ngày.

Nhận thấy ngày nay, các em thiếu nhi ít có điều kiện, môi trường tiếp cận với bộ môn nghệ thuật này, Hội đồng Đội phường Gia Bình đã nảy ra ý tưởng mở lớp “Đồng ấu Gia Bình” truyền dạy đờn ca tài tử cho thiếu nhi trong dịp sinh hoạt hè năm 2023.

Lớp học có 18 em từ 7-10 tuổi, do nghệ sĩ Nguyễn Thị Lệ Thủy truyền dạy. Gắn bó thường xuyên với các em là các cán bộ Đoàn phường Gia Bình, với tình yêu âm nhạc dân tộc, họ tích cực tìm tòi, nghiên cứu về đờn ca tài tử để dạy cho các em nhỏ. Qua đó, thể hiện được vai trò của người trẻ trong bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân gian.

Đặc biệt, ý nghĩa hơn khi lớp học được truyền dạy trong khuôn viên đình Trung Gia Bình, một di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh (phường Gia Bình, thị xã Trảng Bàng) làm cho không gian lớp học càng trở nên mộc mạc, gần gũi và gắn kết với các giá trị truyền thống.

Chị Bùi Đặng Vy, phụ huynh của học viên Bùi Bảo Trân (7 tuổi) chia sẻ, sau thời gian tham gia lớp học, con gái của chị vui vẻ và tích cực hẳn lên. Về nhà, ngày nào bé cũng mở nhạc hát các bài hát dân gian. “Lớp học thực sự bổ ích và ý nghĩa, giúp bé phát huy kỹ năng ca hát, hạn chế việc sử dụng điện thoại”- chị Vy chia sẻ.

ĐVTN phường Gia Bình ngắm các hiện vật cổ được trưng bày trong Ngày hội văn hóa dân gian phường Gia Bình. Ảnh Đỗ Thành Nhân

Anh Phát cho biết, Hội đồng Đội phường Gia Bình dự kiến tổ chức bế giảng lớp học vào tháng 8.2023 với các hoạt động biểu diễn và truyền bá văn hóa dân gian như tổ chức cho các em biểu diễn những tác phẩm đã học, tọa đàm “Truyền dạy đờn ca tài tử trong thiếu nhi”, giao lưu với nghệ nhân, nghệ sĩ và người trẻ trong diễn xướng dân gian.

Đây sẽ là tiền đề cho mô hình “Tiết học dân gian” do Hội đồng Đội phường Gia Bình đề xuất thành mô hình trong năm học 2023-2024, nhằm nhân rộng và lan tỏa văn hóa dân gian trong trường học, đối tượng hướng đến là thiếu nhi. Từ đó giáo dục truyền thống văn hóa, hun đúc tình yêu quê hương, đất nước cho các em, hình thành ý thức bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc cho trẻ em, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Ngọc Bích - Hoàng Yến

(Còn tiếp)