Bài toán nào dẹp 'xe dù', 'xe rề'?
"Xe dù", "xe rề" dừng đỗ đón khách sai quy định tại khu vực trước bến xe, tuyến đường Tôn Đức Thắng gây mất trật tự an toàn giao thông là vấn nạn kéo dài dai dẳng, nhưng chưa có thuốc đặc trị. Mạnh tay xử lý hành vi này, cuối tháng 5-2018, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Huỳnh Đức Thơ đã ra "tối hậu thư" đối với các ngành, địa phương có liên quan trong vòng 3 tháng phải dẹp gọn "xe dù", song đôi lúc, đôi nơi, nhiều nhà xe vẫn "cố đấm ăn xôi" khi chính quyền và các lực lượng chức năng mạnh tay xử lý...
CSGT CAQ Liên Chiểu bắt quả tang, lập biên bản xử lý xe khách dừng đỗ đón khách trái quy định.
Xử nghiêm vẫn lì
Thực tế, năm nào Đà Nẵng cũng có đợt ra quân xử lý "xe dù", "bến cóc", "xe rề" đón khách, nhưng lúc mạnh tay, nhà xe hoạt động chùng xuống, khi lực lượng kiểm tra giãn ra, hình ảnh cũ lại tái diễn. Cuối tháng 5-2018, Chủ tịch UBND TP Huỳnh Đức Thơ đã có "tối hậu thư" gửi các ngành, địa phương yêu cầu xử lý dứt điểm tình trạng xe đón, trả khách không đúng quy định trong thời gian 3 tháng, nhất là tuyến Đà Nẵng - Huế, Đà Nẵng - Đông Hà. Lập tức, một "chiến dịch" tẩy chay "xe dù", "xe rề" cũng đã được các ngành, chủ lực là Công an, Thanh tra giao thông và các lực lượng của quận Liên Chiểu triển khai quyết liệt, mạnh tay với nhiều biện pháp. Cùng với trực chiến, phân công lực lượng tuần tra kiểm soát xử phạt, tháng 7-2018, hệ thống camera ghi hình, phạt nguội cũng đã được đầu tư trên tuyến đường Tôn Đức Thắng với 3 cụm (mỗi cụm từ 3-5 camera). Theo Đại tá Lê Ngọc- Trưởng Phòng CSGT Công an TP, qua hơn 2 tháng có camera, lực lượng CSGT đã trích xuất hình ảnh lập biên bản phạt gần 150 trường hợp vi phạm lỗi dừng đỗ đón trả khách sai quy định. Trong đó, đã có 1/3 xe đến nộp phạt, còn lại tiếp tục gửi thông báo để chủ xe thực hiện nộp phạt theo quy định. "Nếu lái xe cố tình chây ì, CSGT sẽ có văn bản gửi thông tin xe vi phạm về Trung tâm đăng kiểm, yêu cầu không đăng kiểm phương tiện trong lần đi đăng kiểm kế tiếp", Đại tá Lê Ngọc nói.
Trung tá Nguyễn Ngọc Rạng- Trạm trưởng Trạm CSGT cửa ô Hòa Hiệp khẳng định, ngoài những trường hợp bị lực lượng tuần tra lập biên bản trực tiếp, tất cả những xe vi phạm qua camera giám sát, khi được thông báo đến CBCS làm nhiệm vụ, đơn vị đều lập biên bản xử lý. Trong thời gian từ tháng 7 đến nay, trạm đã lập biên bản 124 nhà xe, phạt gần 370 triệu đồng, tước giấy phép lái xe 72 trường hợp.
Đợt cao điểm này, nhà xe vi phạm bị xử phạt không ít, song những ngày qua, theo ghi nhận của chúng tôi, rất nhiều nhà xe vẫn ù lì, cố đấm ăn xôi ngang nhiên dừng đỗ đón khách trái quy định lúc vắng lực lượng tuần tra. Nhiều xe cố tình mở cửa chạy "rề", khi phát hiện khách là "bốc" lên xe. Như xe BKS 43B-002.93 chạy Đà Nẵng- Đông Hà ngày 21-11, cố tình dừng đón khách tại đường Nam Trân (đối diện bến xe), dù bị lực lượng CSGT bắt quả tang, lập biên bản, lái xe vẫn tiếp tục đứng giữa đường đón khách. Chưa hết, lái xe còn di chuyển chậm qua đường Tôn Đức Thắng "ăn" khách nhiều km nữa mới chịu đi thẳng. Trong lúc theo đuôi chiếc xe này, chúng tôi phát hiện nhiều "xe rề" ngang nhiên bắt khách trên tuyến Tôn Đức Thắng dù biết rõ đã có hệ thống camera theo dõi, phạt nguội. Sáng 22-11, thấy khách ven đường, lơ xe BKS 43b-01232 chạy tuyến Đà Nẵng- Huế mở cửa lao xuống liên tục "bốc" khách lên xe. Cũng tuyến Đà Nẵng- Huế, nhiều xe còn cử "chim lợn" canh me lực lượng tuần tra để chạy chậm gom khách.
Theo ông Nguyễn Trung Nghĩa- Chánh Thanh tra Sở GTVT, cùng với CSGT, CSTT, trong chiến dịch này đơn vị đã phối hợp xử lý hàng trăm trường hợp. Hàng ngày, Thanh tra liên tục cắt cử 6 cán bộ trực chiến trước bến xe và tuần tra cùng với lực lượng liên ngành của CSTT, CAQ Liên Chiểu, tuy nhiên đôi lúc nhà xe vẫn "ù lì" bắt khách. Khi lực lượng kiểm tra tới thì xe đóng cửa đi. Thậm chí, nhiều nhà xe còn vờ vào đổ xăng để "câu giờ", đón khách. Anh em làm nhiệm vụ kiểm tra, xử lý thì nhà xe cự cãi, không hợp tác...
Sau khi bị xử phạt, nhà xe vẫn ù lì đứng chèo kéo, đón khách.
Giải pháp nào xóa "xe dù", "xe rề"
Theo phân tích của các lực lượng liên ngành, nguyên do trước tiên khiến "xe dù", "xe rề" tồn tại dai dẳng là những năm gần đây cung (đầu xe) đã vượt cầu (hành khách). Hiện tại, tổng cộng các tuyến đường ngắn xuất phát từ Đà Nẵng đi có 337 đầu xe, trong đó nhiều nhất là Quảng Nam (98 xe), Huế (81 xe), tiếp đến là Bình Định (56 xe), Quảng Ngãi (48 xe), Đông Hà (43 xe) và Đồng Hới (11 xe). Do xe đông, nên cứ 14-15 phút mỗi tuyến có 1 xe xuất bến. Với lượng xe này, chúng tôi đặt câu hỏi với bà Phan Thị Ngọc Lan- Phó Tổng giám đốc Cty CP vận tải và quản lý bến xe Đà Nẵng: Chỉ 15 phút thì lượng khách trên xe được bao nhiêu khi xe xuất bến? Bà Lan cho biết, cũng tùy vào thời điểm, khung giờ chứ không thống kê được cụ thể! Bà cũng cho hay, với thời gian xuất bến này, các nhà xe khi tiến hành đăng ký nốt giờ cũng đồng ý tham gia chạy tuyến chứ không có ý kiến. Sau này cũng có thông tin về số lượng khách ít nhiều khi xe xuất bến, bến xe cũng đã có cuộc họp nêu rõ quan điểm, nếu các nhà xe đồng ý sẽ điều chỉnh thời gian xe xuất bến kéo dài lên 20-30 phút.
Đại diện lực lượng CSGT, Thanh tra giao thông và CSTT cho rằng, một trong những nguyên nhân khác dẫn đến xe xuất bến ít khách kéo theo nhiều hành vi vi phạm ngoài bến là do hành khách ngại vào bến vì phải mất phí 5.000 đồng/mô-tô,10.000/ô-tô. "Chính do những khoản phí này nên rất nhiều khách kiên quyết không vào bến, mà đứng ngoài tuyến đường Tôn Đức Thắng hoặc Nguyễn Lương Bằng chờ xe đến mới lên xe. Họ đi xe mất tiền vé, nhiều người thêm tiền xe thồ, taxi rồi lại mất thêm phí khi xe vào bến nên chẳng mấy ai mặn mà vào bến cả", Trung tá Nguyễn Ngọc Rạng nói.
Nói về vấn nạn "xe dù", "xe rề", lãnh đạo Sở GTVT khẳng định, đau đầu nhất hiện nay vẫn là tuyến Đà Nẵng - Huế và ngược lại. Ông Bùi Thanh Thuận- Phó giám đốc Sở GTVT nhìn nhận, hiện nay chất lượng xe phục vụ hành khách đã quá kém. Cụ thể, xe có tuổi đời trên 5 tuổi chỉ chiếm 2,33%, còn lại 97,67% xe đã gần 15 năm tuổi, quá cũ. Trong khi đó đầu xe nhiều, mỗi ngày có tới 56 chuyến/tuần/bến nên lượng khách trên xe khi xuất bến ít. Thậm chí, rất nhiều xe xuất bến có khách, nhưng lái xe vẫn quần đảo quay vòng nhiều lần để đón đầy khách, thậm chí vờ đổ xăng để chờ khách. Theo ông Thuận, trong năm 2017 và 10 tháng đầu năm 2018, các lực lượng tuần tra đã xử lý gần 850 trường hợp, phạt hơn 2,6 tỷ đồng, tước giấy phép lái xe và phù hiệu hàng trăm trường hợp.
Bài toán nào để dẹp "xe dù", "xe rề" đón trả khách sai quy định của các tuyến đường ngắn, Sở GTVT cho hay, bên cạnh tăng cường các lực lượng tuần tra xử lý nghiêm vi phạm, xử lý dài hơi, phạt nguội qua hệ thống camera, TP cũng vừa đồng ý cho triển khai lắp đặt bổ sung cụm camera giám sát giao thông trên dải phân cách giữa đường vào Bến xe Trung tâm trên trụ thép cao 12m. Sau khi hoàn thành, hệ thống sẽ kết nối tín hiệu truyền hình ảnh, dữ liệu trực tiếp về Phòng CSGT để giám sát, xử lý nghiêm hành vi vi phạm quần đảo, dừng đón khách trái phép tại khu vực này. Riêng những cây xăng thường xuyên có xe vào đổ xăng rồi câu giờ đứng đón khách, UBND Q. Liên Chiểu cũng đã tiến hành cho chủ doanh nghiệp ký cam kết không vi phạm, bằng không sẽ rút giấy phép.
Riêng tuyến phức tạp nhất là Đà Nẵng- Huế, sau nhiều lần tổ chức họp với các đơn vị vận tải, Sở GTVT cũng vừa có báo cáo xin ý kiến Bộ GTVT đồng ý chủ trương chuyển tuyến cố định này thành tuyến xe buýt. Đây cũng là chủ trương được các đơn vị vận tải khai thác tuyến này đồng ý cao. "Nếu được Bộ GTVT đồng ý, đây sẽ là bài toán khả thi, bởi khi chuyển đổi, vừa thay thế được chất lượng xe của tuyến này đang khai thác vốn đã quá cũ, lại vừa đảm bảo lượng khách đi tuyến và xóa bỏ "xe dù", "xe rề" đón khách sai quy định khi xuất bến", ông Bùi Thanh Thuận nói.
