Bảo đảm thuận lợi, giảm chi phí cho người dân

Còn tình trạng lạm dụng yêu cầu nộp phiếu lý lịch tư pháp

Thực hiện Luật Lý lịch tư pháp và các quy định của pháp luật chuyên ngành, thời gian qua công tác cấp phiếu LLTP và khai thác thông tin LLTP đã đi vào nền nếp và có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản đáp ứng yêu cầu của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền cũng như người dân, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc cấp phiếu LLTP cũng bộc lộ một số bất cập. Vẫn còn nhiều thủ tục hành chính quy định phải có phiếu LLTP. Theo thống kê của Bộ Tư pháp, từ năm 2021 đến năm 2023, trung bình mỗi năm TP. Hà Nội cấp 51.211 phiếu LLTP; TP. Hồ Chí Minh cấp 95.979 phiếu LLTP; tỉnh Nghệ An cấp 56.900 phiếu LLTP. Trong bối cảnh nguồn nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất của Sở Tư pháp còn hạn chế thì việc tiếp nhận số lượng lớn hồ sơ đã gây tình trạng quá tải cho bộ phận làm công tác LLTP. Đây cũng là một trong những lý do 3 địa phương này đang được đề nghị để thực hiện thí điểm phân cấp việc cấp phiếu LLTP cho Phòng Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện.

Người dân Hà Nội xếp hàng chờ lấy số vào làm thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp. Ảnh: TTXVN

Phiếu LLTP là lý lịch về án tích của người bị kết án bằng bản án, quyết định hình sự của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, tình trạng thi hành án và về việc cấm cá nhân đảm nhiệm chức vụ, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bị Tòa án tuyên bố phá sản. Đây là những thông tin về bí mật đời tư. Do đó, tổ chức, doanh nghiệp phải xác định rõ những thông tin trong phiếu LLTP có cần thiết liên quan đến việc giao kết hợp đồng lao động hay không, chỉ khi cần thiết thì mới yêu cầu cung cấp phiếu này.

Tuy vậy, một số tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân còn lạm dụng yêu cầu cung cấp phiếu LLTP làm cơ sở tuyển dụng, quản lý, sử dụng lao động. Điều này đã làm cho số lượng yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp thời gian qua tăng cao. Tình trạng người dân phải xếp hàng dài từ sáng sớm để xin cấp phiếu LLTP ở Hà Nội trước đây là một ví dụ cho thấy việc cấp phiếu LLTP ở một số địa phương đang rơi vào quá tải.

Không chỉ gia tăng số lượng cấp phiếu LLTP, việc lạm dụng yêu cầu cung cấp phiếu này có thể dẫn đến phân biệt đối xử trong quan hệ lao động, trở thành rào cản tái hòa nhập cộng đồng của những người đã từng bị kết án.

Đơn giản hóa quy định, thủ tục

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng “quá tải” cấp phiếu LLTP. Trong đó, do nhận thức của một số cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân về phiếu LLTP và pháp luật về LLTP chưa đầy đủ. Bên cạnh đó, các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội chưa chủ động thực hiện quyền yêu cầu cấp phiếu LLTP theo quy định của Luật Lý lịch tư pháp mà chủ yếu yêu cầu cán bộ, công chức, viên chức, người dân phải nộp; chưa chủ động rà soát các quy định của pháp luật có yêu cầu nộp phiếu LLTP trong thủ tục hành chính để cắt giảm hợp lý.

Ngoài ra còn có nguyên nhân từ việc ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế; hệ thống thông tin giải quyết TTHC ở một số địa phương còn chưa đáp ứng yêu cầu triển khai cấp phiếu LLTP trực tuyến.

Để khắc phục tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp phiếu LLTP, cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm thực hiện đúng quy định Luật Lý lịch tư pháp về quyền yêu cầu cấp phiếu LLTP, nhằm hạn chế tình trạng yêu cầu người dân nộp phiếu LLTP phục vụ công tác quản lý và giải quyết TTHC trong ngành, lĩnh vực quản lý.

Đặc biệt, cần có biện pháp chấn chỉnh việc lạm dụng yêu cầu nộp phiếu LLTP của tổ chức, doanh nghiệp thuộc phạm vi quản lý; bảo đảm giữ bí mật thông tin LLTP theo quy định. Cần có các giải pháp hiệu quả ngăn chặn tình trạng yêu cầu nộp phiếu LLTP gây khó khăn, phát sinh chi phí. Kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm khắc tình trạng yêu cầu cung cấp phiếu LLTP không đúng quy định pháp luật gây khó khăn, phát sinh chi phí cho người dân.

Liên quan đến phiếu LLTP, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 104/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch cải cách thủ tục hành chính trọng tâm năm 2024. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu cắt giảm, đơn giản hóa các quy định, TTHC liên quan đến phiếu LLTP.

Cụ thể, Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan ngang bộ rà soát, nghiên cứu ý kiến của các bộ, ngành, địa phương để hoàn thiện phương án đơn giản hóa các quy định, TTHC liên quan đến phiếu LLTP thuộc ngành, lĩnh vực quản lý nhằm cắt giảm yêu cầu nộp phiếu LLTP không hợp lý trong thực hiện TTHC, bảo đảm thực chất, hiệu quả, trường hợp bổ sung phương án đơn giản hóa thì gửi Văn phòng Chính phủ chậm nhất trong tháng 2.2024 để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Tổ chức thực thi phương án đơn giản hóa ngay sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trên cơ sở phương án đơn giản hóa do các bộ, cơ quan đề xuất, Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án đơn giản hóa các quy định, TTHC liên quan đến phiếu lý lịch tư pháp. Thời hạn hoàn thành trong tháng 3.2024.

Như vậy, thời gian để rà soát không còn nhiều, do đó, các bộ, ngành cần khẩn trương thực hiện việc rà soát các quy định, TTHC liên quan đến phiếu LLTP. Qua đó, cắt giảm yêu cầu phiếu LLTP không cần thiết, giảm chi phí tuân thủ cho người dân, chấm dứt việc yêu cầu người dân nộp phiếu LLTP không đúng quy định.

Song Hà