Bất chấp 'bão tố', xuất khẩu lúa mì và phân bón của Nga tăng bất ngờ

Nga đã nhiều lần tuyên bố rằng các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu nông sản của nước này, đồng thời có thể ngăn chặn việc gia hạn thỏa thuận ngũ cốc đi quốc tế của Ukraine vào tuần tới.

Đồng thời, đòn trừng phạt của phương Tây đã ảnh hưởng đến các khoản thanh toán, vận chuyển và bảo hiểm, do đó tạo ra một “rào cản” đối với xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của nước này.

Ảnh minh họa: WSJ.

Xuất khẩu lúa mì cao kỷ lục

Các chuyên gia và các cơ quan của Liên Hợp Quốc như Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) đã tổng hợp các báo cáo nhập khẩu từ các đối tác thương mại của Nga để ước tính lượng xuất khẩu của nước này.

Ngoài trường hợp ngoại lệ, xuất khẩu lúa mì và một số loại phân bón của Nga đã tăng vào năm 2022 bất chấp những “rào cản”.

Hưởng lợi từ một vụ mùa bội thu do diện tích trồng lớn, lượng mưa trên mức trung bình,… xuất khẩu lúa mì của Nga đã tăng 11% vào năm 2022. Các số liệu trong những tháng đầu tiên của cuộc chiến thấp hơn bình thường nhưng đã tăng trở lại khi nước này bắt đầu xuất khẩu lúa mì thu hoạch vào tháng 6 và tháng 7.

Theo Helenshippingnews trích dẫn, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập và Kazakhstan là những người khách hàng nhập khẩu lúa mì lớn của Nga, trong đó Kazakhstan nhập khẩu nhiều hơn 45% so với năm 2021.

Trong năm 2023, thị phần của Nga trong nhập khẩu lúa mì của Ai Cập tăng vọt, ở mức 1,49 triệu tấn trong tổng số lượng khoảng 1,67 triệu tấn vào tháng 1-2/2023, FAO báo cáo.

Dự kiến, xuất khẩu sẽ cao hơn 18% so với khối lượng trung bình 5 năm trong mùa thu hoạch từ tháng 6/2022 đến tháng 6/2023.

Giá phân bón tăng, xuất khẩu khó đoán

Theo FAO, xuất khẩu phân bón của Nga khó tính toán hơn. Cơ quan này tin rằng con số đã giảm 10,6% vào năm 2022, nhưng chắc chắn bị đánh giá thấp vì một số điểm đến như Belarus không còn báo cáo hàng nhập khẩu, bao gồm cả hàng từ Nga.

Ngoài ra, các tính toán của FAO cũng vẫn thiếu dữ liệu của tháng 11 và tháng 12/2022 và không bao gồm xuất khẩu amoni khan vì về mặt kỹ thuật, đây không phải là phân bón mà là nguyên liệu để sản xuất phân bón và các sản phẩm khác.

Theo giới phân tích, việc đóng cửa một đường ống vận chuyển amoniac khan từ vùng Volga (Nga) đến cảng Odesa, Biển Đen (Ukraine) ngay sau khi bắt đầu chiến sự đã khiến xuất khẩu của Nga giảm 71% vào năm 2022.

Số liệu của FAO cho thấy xuất khẩu tăng trở lại vào tháng 12 và người mua chính là Liên minh châu Âu (EU), sau đó là Thổ Nhĩ Kỳ.

Giữa năm 2022, Nga đã hạn chế xuất khẩu các loại phân đạm nhằm đảm bảo nguồn cung trên thị trường nội địa. Ảnh: Internet.

Trong khi Nga xuất khẩu phần lớn thông qua đường ống dẫn qua Ukraine, họ cũng vận chuyển một số amoniac khan qua Biển Baltic.

Theo FAO, bất chấp sự sụt giảm chung về xuất khẩu phân bón của Nga, giá của chúng cũng đã tăng đột biến sau khi bắt đầu chiến tranh, về mặt chính trị xuất khẩu phân bón đã tăng 89% so với mức trung bình trong giai đoạn 2019-2021.

Ngoài ra, xuất khẩu diammonium phosphate (DAP), một loại phân bón phổ biến cho cây trồng đã tăng 9% vào năm 2022, trong khi xuất khẩu urê, một loại phân bón chứa nitơ, tăng 2,8%.

Xuất khẩu DAP được thúc đẩy bởi việc mua hàng của Ấn Độ, đã tăng gấp 7 lần lên gần 750.000 tấn vào năm 2022.

Khi thị trường thay đổi, nhiều quốc gia phải vật lộn để tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế.

Tuy nhiên, theo một số nguồn thạo tin cho rằng xuất khẩu kali của Nga đã giảm 21%. Điều này có thể liên quan đến các biện pháp trừng phạt và tin đồn tuân thủ quá mức trong lĩnh vực ngân hàng. Một số cho rằng vì giá tăng vọt nên nhu cầu trở nên eo hẹp.

Trong 2-3 tháng qua, giá phân bón đã giảm rất nhiều, dấy lên câu hỏi là liệu xuất khẩu của Nga có quay trở lại mức bình thường hơn hay không ?

FAO cũng cho biết tổng mức giảm 10,6% trong xuất khẩu phân bón của Nga chủ yếu là do giá cao. Cơ quan này nói với The National: “Sự suy giảm chắc chắn không chỉ do chiến tranh. Lý do rõ ràng nhất là giá cao hơn cùng với độ co giãn giá cao của nhu cầu nhập khẩu”.

Oliver Hatfield, phó chủ tịch phát triển kinh doanh của Argus Media ở London, cho biết một lý do khác có thể là Nga phải định tuyến lại một số hoạt động xuất khẩu phân kali, vốn trước đây được chuyển qua các cảng đặt tại các nước EU trên Biển Baltic.

Điệp Nguyễn (Theo HSNW)