Bầu cử Thổ Nhĩ Kỳ: Tổng thống Erdogan đứng trước nguy cơ thất cử, một tuần dài với nhiều biến số

Cuộc bầu cử sắp tới sẽ là thách thức không nhỏ với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. (Nguồn: Reuters)

Những yếu tố bất lợi

Các sự kiện gần đây không có lợi cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và có nguy cơ ông cùng Đảng Công lý và phát triển (AKP) sẽ không giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội.

Tổng thống Erdogan chắc chắn đang hy vọng tái đắc cử, dù chỉ để chủ trì lễ kỷ niệm 100 năm thành lập Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ, diễn ra vào cuối năm nay. Trong 20 năm qua, Tổng thống Erdogan đã lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, đầu tiên là trên cương vị thủ tướng và từ năm 2014 trên cương vị tổng thống. Mặc dù kiểm soát tương đối quyền lực song Tổng thống Erdogan vẫn có những hạn chế nhất định.

Thời gian qua, Tổng thống Erdogan và Đảng AKP đã bị công chúng đánh giá thấp vì một số lý do. Trước hết, sau trận động đất dữ dội ngày 6/2 khiến hàng triệu người Thổ Nhĩ Kỳ mất nhà cửa, cả Tổng thống và đảng cầm quyền đều bị chỉ trích vì đã thất bại trong việc cải cách các quy định xây dựng của đất nước trước khi xảy ra thảm họa.

Bên cạnh đó, chính phủ cũng bị lên án vì đã thực hiện không tốt công tác tìm kiếm và cứu hộ sau đó. Trong khi các câu hỏi được đặt ra về việc số tiền khổng lồ thu được từ cái gọi là “thuế động đất”, được áp đặt từ năm 2002 (tổng cộng khoảng 4,7 tỷ USD), đã được sử dụng chính xác như thế nào?

Ngoài ra, lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ đã nằm ngoài tầm kiểm soát trong một thời gian dài và chính thức vượt 50% vào tháng 3.

Mặc dù con số này đã rất cao, nhưng theo các chuyên gia tài chính, con số thực tế phải lên tới hơn 100%. Bắt đầu từ đầu năm 2021, đồng Lira của Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu mất giá nghiêm trọng.

Đến tháng 1/2022, đồng tiền này đã mất 83% giá trị và quá trình sụt giảm vẫn đang tiếp diễn. Chỉ trong 2 tháng đầu năm 2023, nó đã mất thêm 40% giá trị so với đồng USD.

Khủng hoảng chồng chất

Mặc dù đã ổn định hơn trong những tháng gần đây, nhưng cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt kéo dài đã đè nặng lên tất cả các hộ gia đình Thổ Nhĩ Kỳ, siết chặt thu nhập cũng như các khoản tiết kiệm của họ.

Đây là lý do tại sao Tổng thống Erdogan phát động chiến dịch tái tranh cử với cam kết cắt giảm lạm phát xuống một con số và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đối thủ chính của ông Erdogan trong cuộc bầu cử tổng thống là ông Kemal Kilicdaroglu. Không giống như các cuộc bầu cử tổng thống trước đây, khi ông Erdogan chỉ phải đối mặt với phe đối lập thiếu đoàn kết, ông Kilicdaroglu đang tranh cử với tư cách là ứng cử viên đại diện cho cả 6 đảng đối lập. Ông cũng có sự hậu thuẫn không chính thức của Đảng Dân chủ nhân dân (HDP) thân người Kurd.

Đối với cuộc bầu cử tổng thống, bất kỳ ứng cử viên nào có thể giành được hơn một nửa số phiếu bầu là người chiến thắng hoàn toàn. Nếu không có ứng cử viên nào giành được hơn 50% số phiếu bầu, một cuộc bỏ phiếu vòng hai sẽ được tiến hành sau đó 2 tuần. Trong trường hợp đó, bất kỳ bên nào giành được phiếu bầu của quốc hội sẽ có ưu thế để đắc cử tổng thống.

Cơ hội giành chiến thắng của ứng cử viên Kilicdaroglu ngay trong vòng 1 có thể có chút giảm sút với việc một đồng nghiệp của ông này trong đảng trung tả là Muharrem Ince cũng đã quyết định tham gia "cuộc đua".

Ông Ince lãnh đạo Đảng Tổ quốc theo chủ nghĩa dân tộc và có ảnh hưởng mạnh mẽ trên mạng xã hội. Đặc biệt, những cử tri trẻ tuổi được cho là đã bị ấn tượng bởi những bước nhảy của ông trên TikTok.

Các cuộc thăm dò khó đoán

Các cuộc thăm dò trước bầu cử thường không đáng tin cậy. Tuy nhiên, các cuộc khảo sát gần đây được công bố trực tuyến, mặc dù thiếu thông tin về số người được thăm dò hoặc các phương pháp được sử dụng, nhưng tất cả đều cho thấy ứng cử viên Kilicdaroglu đang dẫn trước đương kim Tổng thống Erdogan.

Kết quả của một cuộc thăm dò được công bố vào ngày 14/4 cho thấy ông Kilicdaroglu giành được 50,3% sự ủng hộ, cao hơn con số 43,8% của Tổng thống Erdogan.

Một cuộc thăm dò khác do tổ chức Politpro công bố ngày 22/4 cho thấy, ứng cử viên Kilicdaroglu giành được 47,7% phiếu ủng hộ, trong khi Tổng thống Erdogan chỉ đạt được 43%. Nếu những con số này phản ánh đúng mong muốn của người dân trong bầu cử, thì ứng cử viên Kilicdaroglu có khả năng đắc cử tổng thống ngay vòng đầu tiên.

Một câu hỏi để ngỏ là nếu Tổng thống Erdogan thua cuộc, ông có đồng ý chuyển giao quyền lực một cách hòa bình hay không?

Các cuộc thăm dò dư luận làm tăng thêm sự hồi hộp, nhưng những lá phiếu được tính phải là những lá phiếu tại thùng phiếu. Dù chỉ còn vài ngày nữa là đến cuộc bầu cử, nhưng như người ta vẫn nói, một tuần là một khoảng thời gian rất dài trong chính trị.

Hoạt động dưới sự giám sát chặt chẽ, quá trình bầu cử ở Thổ Nhĩ Kỳ được thực hiện tương đối tự do và công bằng.

(theo Jerusalem Post)

Vy Anh