Bên bờ vực chiến tranh

Bộ trưởng Ngoại giao Iran M.Zarif vừa tuyên bố Iran sẽ làm giàu urani ở cấp độ hơn 3,67% nếu các nước châu Âu không cứu vãn được thỏa thuận hạt nhân lịch sử ký năm 2015 giữa Tehran và Nhóm P5+1, còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA). Theo thỏa thuận, Iran chỉ được phép làm giàu urani ở tỷ lệ 3,67%, thấp hơn nhiều so mức 90% để chế tạo vũ khí hạt nhân và cũng thấp hơn mức 20% mà Iran đã thực hiện trước khi thỏa thuận được ký kết. Thời gian qua, Iran vẫn luôn bác bỏ việc nước này có ý định phát triển bom nguyên tử. Tuy nhiên, Đài phát thanh và truyền hình IRIB của Nhà nước Iran vừa dẫn lời Bộ trưởng Ngoại giao M.Zarif khẳng định, nước này sẽ làm giàu urani trên mức 3,67% do Liên hiệp châu Âu (EU) đã không hoàn thành cam kết bảo vệ các lợi ích của Iran theo thỏa thuận.

Trong khi đó, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cũng vừa xác nhận Tehran đã vi phạm hạn mức dự trữ urani làm giàu mà thỏa thuận JCPOA cho phép. Báo cáo được gửi tới các nước thành viên của IAEA tiết lộ rằng, kho urani được làm giàu thấp của Iran vào ngày 1-7 ở mức 205 kg, trong khi giới hạn theo thỏa thuận hạt nhân chỉ là 202,8 kg. Động thái nêu trên của Iran diễn ra trong bối cảnh năm 2018, Mỹ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran. Theo đó, căng thẳng quan hệ Washington và Tehran đã liên tiếp leo thang. Phía Mỹ đã nhiều lần đưa ra lệnh trừng phạt nhằm vào Iran, trong khi đó Tehran thể hiện quan điểm ngày càng cứng rắn với Mỹ.

Trong bài phát biểu được phát sóng trực tiếp trên truyền hình nhà nước, Bộ trưởng Ngoại giao M.Zarif tuyên bố Iran sẽ “không bao giờ” đầu hàng trước sức ép của Mỹ và nếu muốn đàm phán với Tehran, Washington nên “thể hiện sự tôn trọng”. Về phía Mỹ, ngay sau khi Iran tuyên bố gia tăng làm giàu urani vượt phạm vi giới hạn của thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Washington đã cảnh báo duy trì “sức ép tối đa cho tới khi Iran thay đổi tiến trình hành động”. Thư ký báo chí Nhà trắng Stephanie Grisham yêu cầu chính quyền Tehran phải chấm dứt “tham vọng” cũng như hành vi của mình.

Giới phân tích quan ngại, việc Iran làm giàu urani vượt quá giới hạn cho phép đang tạo ra sự thách thức đối với chính quyền Mỹ. Theo đó, đẩy hai bên tiến gần hơn đến miệng hố chiến tranh. Trên thực tế, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh tiến công quân sự vào Iran tối 20-6 nhằm đáp trả vụ máy bay không người lái (UAV) RQ-4N của Mỹ bị Iran bắn hạ. Rất may là ngay sau đó “ông chủ” Nhà trắng đã rút lệnh tiến công quân sự nói trên.

Trước nguy cơ chiến tranh Mỹ - Iran, Bộ trưởng Ngoại giao Anh J.Hunt bày tỏ quan ngại sâu sắc việc Tehran vượt quá phạm vi giới hạn urani của JCPOA. Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Nga S.Ryabkov bày tỏ lấy làm tiếc, đồng thời nhấn mạnh đây là hệ quả từ các hành động của Mỹ. Ông Ryabkov cũng lên án sức ép chưa từng có từ Mỹ và kêu gọi Iran hành xử có trách nhiệm. Các nước châu Âu gần đây cũng đã lên tiếng hối thúc Iran tiếp tục thực thi thỏa thuận hạt nhân ký hồi năm 2015, đồng thời khẳng định không còn lựa chọn hòa bình đáng tin cậy nào khác.

Tuy nhiên, các hành động cụ thể mà EU và các cường quốc khác thực hiện chưa đủ để giúp cứu vãn thỏa thuận hạt nhân nói trên và điều này gây thất vọng lớn cho Iran. Bộ trưởng Ngoại giao M.Zarif vừa khẳng định trên mạng xã hội Twitter: “Chúng tôi không vi phạm thỏa thuận hạt nhân quốc tế. Chúng tôi đã hành động và vận dụng theo Điều 36 sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này. Chúng tôi đã cho E3+2 (gồm Anh, Pháp, Đức, Nga và Trung Quốc) vài tuần trong khi bảo lưu quyền của mình. Cuối cùng, chúng tôi đã hành động sau 60 tuần. Ngay khi họ tuân thủ nghĩa vụ, chúng tôi sẽ đảo ngược quyết định của mình”.

Nguồn Nhân Dân: http://nhandan.com.vn/baothoinay-quocte/baothoinay-quocte-tieudiem/item/40764302-ben-bo-vuc-chien-tranh.html