Bệnh tay chân miệng: Làm gì để trẻ không bị biến chứng nguy hiểm?
Khi thấy trẻ có những dấu hiệu sốt hay nổi bóng nước ở bàn tay bàn chân, nên đưa trẻ đi khám ngay. Nếu trẻ được chẩn đoán mắc bệnh tay chân miệng, cần cách ly trẻ ngay với trẻ lành, khử khuẩn môi trường xung quanh.
Lâu nay nhiều người vẫn quan niệm rằng bệnh tay chân miệng là một bệnh khá hay gặp ở trẻ nhỏ, bệnh có thể tự khỏi chỉ sau 5 -7 ngày. Chính vì vậy, nhiều phụ huynh thường tự mua thuốc để điều trị cho con tại nhà.
Tuy nhiên, tay chân miệng cũng là bệnh có biến chứng nguy hiểm, nếu không được điều trị kịp thời thậm chí có thể tử vong.
PGS. Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh nhận định: Nguy cơ bùng phát dịch tay chân miệng là hiện hữu tại khu vực phía Nam nếu chính quyền, ngành y tế các cấp và cộng đồng không kiên trì thực hiện quyết liệt, liên tục, đồng bộ các biện pháp phòng bệnh.
Cụ thể, tính tới thời điểm hiện tại, phía Nam ghi nhận hơn 47.000 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng, trong đó hơn 18.000 trường hợp cần nhập viện. “So với cùng kỳ năm 2015-2017 chỉ ghi nhận 0-4 trường hợp tử vong thì năm nay đã ghi nhận 6 trường hợp tử vong. Đa số các bệnh nhân tay chân miệng tử vong trong năm nay không đến ngay cơ sở y tế khi xuất hiện các dấu hiệu của bệnh mà tự điều trị tại nhà. Khi trẻ có dấu hiệu chuyển bệnh nặng mới đưa đến các bệnh viện”, ông Lân cho biết.
Nói về vấn đề này, PGS.TS Trần Minh Điển, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương thông tin, trong số các ca mắc tay chân miệng nhập viện thì có một số trường hợp biến chứng khác hơn so với mọi năm có liên quan đến các vấn đề về nhiễm trùng thần kinh trung ương.
Trong số các virus đường ruột, EV71 và coxsackievirus A16 (CA16) là các tác nhân phổ biến gây bệnh tay chân miệng. Trong khi nhiễm CA16 thường gây bệnh nhẹ và ít gây biến chứng thần kinh. Nhiễm EV71 thường liên quan đến các biến chứng thần kinh nặng và có thễ dẫn đến tử vong vì virus này gây nhiễm và tấn công tế bào. Nhiễm virus EV71 gây biến chứng thần kinh cao gấp 5,1 lần so với nhiễm các virus đường ruột khác gây bệnh tay chân miệng. “Hiện nay tại miền Bắc, nhóm mắc tay chân miệng do virus EV, đặc biệt là EV71 không nhiều”- PGS.TS Trần Minh Điển cho biết.
Các chuyên gia y tế cảnh báo, bệnh tay chân miệng hiện đang vào mùa, với số bệnh nhân thường tăng cao vào tháng 8 đến tháng 11. Tuy nhiên, cho đến nay, vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vaccine phòng ngừa nhiễm virus EV71 tại Việt Nam.
Với những trẻ điều trị tại nhà: Đa phần các em bé mắc bệnh chân tay miệng ở thể nhẹ: trẻ sốt có kiểm soát được nhiệt độ, trẻ tỉnh táo, vẫn ăn uống được thì được điều trị tại nhà. Trẻ được điều trị tại nhà bằng thuốc hạ sốt theo liều bác sỹ kê, vệ sinh răng miệng bằng các dung dịch sát khuẩn dịu nhẹ, bôi các nốt phỏng bằng các dung dịch sát khuẩn betadin, xanhmetylen, uống đủ nước, dinh dưỡng đầy đủ dễ tiêu, tăng cường vitaman bằng hoa quả tươi và tự khỏi sau 1 tuần mắc bệnh.
Tuy nhiên phụ huynh cũng cần lưu ý những dấu hiệu cảnh báo chuyển độ nặng, trẻ cần được đưa ngay đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời như: Trẻ sốt cao liên tục, không kiểm soát được nhiệt độ, mệt mỏi li bì, giật mình cả khi thức lẫn khi trẻ ngủ, quấy khóc liên tục bất thường.
PGS.TS Trần Minh Điển - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, trẻ nhỏ đều có nguy cơ mắc bệnh tay chân miệng. Vì vậy, khi trẻ mắc bệnh, cha mẹ cần cho trẻ ở trong không gian thoáng, sạch, các bề mặt trẻ tiếp xúc như sàn nhà, nhà vệ sinh, giường ngũ phải sạch sẽ.
“Cha mẹ lưu ý cần cô lập các chất xúc tiếp của các cháu như phân, nước mũi, chất nôn, đảm bảo không bị lây nhiễm với các cháu khác. Khi mắc bệnh cần đưa đi đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời”- PGS.TS Trần Minh Điển cho biết.
Cha mẹ chú ý nên cho trẻ ăn những món mà trẻ thích; ăn thức ăn như bình thường nhưng làm lỏng, mềm như cháo, bột (kể cả trẻ lớn) vì thức ăn cứng làm trẻ đau rát miệng; nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày; thức ăn nên thật nguội, thậm chí có thể làm mát cho dễ ăn; có thể thay một bữa ăn bằng một hũ sữa chua hay một ly sữa mát.
Khi trẻ đã từ chối không ăn thì cha mẹ nên ngưng ngay và bù vào bằng một ly sữa lạnh, một bánh flan, một hũ sữa chua hoặc một ly nước trái cây lạnh.
Sau khi ăn, súc miệng trẻ sạch sẽ và để nghỉ ngơi (nhịn hoàn toàn) trong 3 – 4 giờ. Sau đó mới cho ăn bữa khác. Cho trẻ uống bổ sung vitamin và khoáng chất và cả kẽm theo chỉ định của bác sĩ.
Cho trẻ ăn đủ bữa (3 –5 bữa trong ngày), đủ dinh dưỡng (bột, đạm, dầu, rau), ăn nhiều trái cây sạch sau khi ăn cháo, bột để tăng cường vitamin và yếu tố vi lượng.
Với trẻ còn bú mẹ cần cho bú như bình thường, có thể tăng số lần lên vì trẻ mỗi lần bú không được nhiều như lúc khỏe mạnh. Khi trẻ hồi phục và hết các vết loét gây đau trong miệng, cần động viên trẻ ăn uống bình thường trở lại.
Khi thấy trẻ có những dấu hiệu sốt hay nổi bóng nước ở bàn tay bàn chân, nên đưa trẻ đi khám ngay. Nếu trẻ được chẩn đoán mắc bệnh tay chân miệng, cần cách ly trẻ ngay với trẻ lành, khử khuẩn môi trường xung quanh, hạn chế tối đa khả năng lây lan bệnh tạo nên ổ dịch.
Nếu trẻ đang đi học, cha mẹ cần cho trẻ nghỉ học và còn cần thông báo cho trường học để nhà trường cũng có biện pháp vệ sinh, khử khuẩn trường lớp kịp thời. Nếu bác sĩ xác định bệnh ở thể nhẹ thì cho bé về nhà theo dõi và nhất thiết phải tái khám theo lịch hẹn. Nếu bác sĩ cân nhắc thấy cần nhập viện, hãy nhập viện ngay để trẻ được theo dõi trong môi trường bệnh viện.
Dù được về nhà cũng phải theo dõi trẻ và khám lại ngay nếu có dấu hiệu trở nặng. Đặc biệt theo dõi giấc ngủ và cơn giật mình ở trẻ, nếu có. Đây là hai dấu hiệu quan trọng cho thấy trẻ bị biến chứng nặng. Những cơn giật mình thường xuất hiện khi trẻ thiu thiu ngủ, nhưng cũng có lúc trẻ giật mình khi hoàn toàn đang tỉnh táo, đang chơi đùa.
Không nên kiêng tắm, ngược lại phải giữ vệ sinh sạch sẽ cho trẻ, tắm trong phòng kín gió với xà phòng sát khuẩn, nên vệ sinh răng lưỡi cho trẻ hằng ngày. Với trẻ lớn, cho trẻ súc miệng bằng nước muối.
Sau khi chơi đùa, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, phụ huynh cần tạo cho trẻ thói quen rửa tay bằng xà phòng sạch khuẩn.
