Bí ẩn sau 'màn khói' che lấp giữa Nga-Thổ: Thông điệp sấm sét S-400, liệu có cái 'gật đầu' nào về Idlib?

Có nhiều điều chưa được tiết lộ trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga-Thổ.

Màn khói che lấp

Các cuộc họp bất thường giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn thường xuyên diễn ra vào giai đoạn cuối năm. Hầu hết các cuộc gặp gỡ đều đến từ lý do tình hình Syria đang bước vào những diễn biến quan trọng.

Ai cũng hiểu rằng, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Vladimir Putin đang thảo luận về các vấn đề cực kỳ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến không chỉ tương lai ở Syria, mà nhìn xa hơn là số phận của cả Trung Đông.

Mặc dù vậy, nội dung của cuộc họp cho đến nay vẫn mù mờ. Các nhà quan sát vẫn tò mò về việc hai vị Tổng thống Nga-Thổ rốt cuộc đang đàm phán về cái gì, khi cả hai bên đều chọn không tiết lộ thông tin chi tiết về các thỏa thuận mà họ có thể đã đạt được.

Ông Erdogan và ông Putin vẫn thường biết đến là rất hạn chế chia sẻ thông tin với giới truyền thông, giới hạn mọi thứ trong những cụm từ chung chung như toàn vẹn lãnh thổ và cam kết tiếp tục cuộc chiến chống khủng bố ở Syria.

Theo lẽ thường, thứ gì càng đơn giản thì bên trong có thể lại vô cùng phức tạp. Tờ Daily Sabah lập luận rằng, chuyến thăm của Tổng thống Erdogan tới Moscow vào ngày 27/8 có thể có rất nhiều điều ẩn chứa trong đó, và triển lãm hàng không quốc tế (MAKS) 2019 đã đóng vai trò là một “màn khói” hữu hiệu, che lấp đi các cuộc đàm phán nghiêm túc giữa hai nhà lãnh đạo về tình hình ở Syria.

Ngoài ra, sự kiện MAKS-2019 trở thành nền tảng mà từ đó Nga và Thổ Nhĩ Kỳ thấy rất phù hợp và kịp thời để gửi một số thông điệp nhất định ra thế giới bên ngoài.

Tất nhiên - không chỉ có vậy - ở Nga còn có kem ngon và đôi khi “kem có thể ăn mà không cần thìa”. Tổng thống Putin với tư cách là một chủ nhà hiếu khách - đã đón tiếp người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ một cách gần gũi và còn mời ông Erdogan thưởng thức món kem theo kiểu Nga.

Không có cuộc họp báo nào giữa hai nhà lãnh đạo thu hút sự chú ý ở Nga như video hai nhà lãnh đạo thưởng thức kem. Câu chuyện này đã trở thành "nội dung lan truyền" tuyệt vời, và bùng nổ trên các phương tiện truyền thông Nga, thu hút sự chú ý đáng kể của công chúng dành cho hội nghị thượng đỉnh.

Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đã ăn kem rất vui vẻ cùng nhau. Vì vậy, công chúng Nga cũng suy luận rằng, mọi vấn đề khác cũng đều tương ứng như vậy trong quan hệ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, bất chấp quan điểm khác nhau của các bên về Syria.

Điều này có nghĩa là, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang tiếp tục hợp tác như bình thường và dường như không có khúc mắc nào quá lớn giữa hai bên, tờ Daily Sabah kết luận.

Thông điệp từ triển lãm MAKS

Kem chỉ là món tráng miệng trước khi hai nhà lãnh đạo Nga-Thổ chuyển sang món ăn chính khác. Đó là một cuộc tham quan kéo dài hàng tiếng đồng hồ, ngắm nhìn các sản phẩm mới nhất của ngành hàng không Nga được trưng bày tại MAKS.

Tin tức duy nhất có thể cạnh tranh với “câu chuyện ăn kem” nói trên là hình ảnh Tổng thống Erdogan lần đầu mục sở thị máy bay chiến đấu Su-57 của Nga cùng với người bạn chủ nhà.

Hình ảnh này tại sự kiện MAKS-2019 vô cùng đáng chú ý, đặc biệt khi nó diễn ra đúng vào lúc Ankara bắt đầu nhận đợt giao hàng S-400 thứ hai.

Ngày mà Thổ Nhĩ Kỳ mua Su-57 từ Nga vẫn còn rất xa, trong khi nước này sẽ không dễ dàng từ bỏ dự án F-35. Tuy nhiên, với sự kiện MAKS-2019, người Thổ Nhĩ Kỳ đã gửi một thông điệp rất nghiêm túc tới Mỹ: F-35 có thể được thay thế bằng Su-57 giống như hệ thống Patriot từng được thay thế bằng S-400.

Nhìn chung, hợp tác trong ngành công nghiệp quốc phòng giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có một tương lai khá sáng sủa, mặc dù nó không được hoan nghênh bởi những người mà Tổng thống Putin gọi là "đối tác phương Tây".

Phép thử Idlib

S-400 vẫn đang là nền tảng trong quan hệ Nga-Thổ.

Mối quan hệ giữa hai nước đang được thử thách bởi tình hình diễn ra ở Idlib. Gần một năm trước, kết quả chuyến thăm Nga của Tổng thống Erdogan là "thỏa thuận Sochi".

Vào tháng 9/2018, Thổ Nhĩ Kỳ cam kết sẽ tách phe đối lập Syria ôn hòa ra khỏi những kẻ cực đoan và khủng bố, tiến tới việc giải giáp vũ khí ở Idlib.

Chính công thức này giúp Nga có thể kiềm chế các bước tiến công của quân đội Damascus trong việc giành lại thành trì cuối cùng của phe đối lập. Tuy nhiên, ngày qua ngày, tình hình ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Nếu một năm trước đó, lãnh thổ Idlib bị những kẻ cực đoan kiểm soát khoảng 50%, thì ngày nay con số này đã lên tới 90%.

Tình trạng như vậy được ví von như sự phát triển của khối u ung thư ở giai đoạn cuối, khi hóa trị không thể cứu được bệnh nhân và các bác sĩ phải cân nhắc đến một con dao phẫu thuật.

Tương tự như vậy, cần phải nhớ rằng, chính quyền Damascus đã chiến thắng trong cuộc chiến ở Syria và Idlib vẫn là điểm nóng căng thẳng cuối cùng. Nơi đây sẽ cần được giải phóng, dù là bằng cách này hay cách khác và vấn đề chỉ là sớm hay muộn.

Nga không thể kiềm chế Damascus một cách vô thời hạn vì người Syria đang chiến đấu trên đất nước của chính họ. Moscow dù gì cũng chỉ là bên được mời đến giúp đỡ.

Theo nghĩa này, Nga không giống như Mỹ - quốc gia không bao giờ cư xử với tư cách là khách, mà luôn tự coi mình là chủ nhà ở mọi quốc gia nước ngoài, tờ Daily Sabah so sánh.

Ngoài ra, Nga không thể làm ngơ và im lặng trước các cuộc tấn công khủng bố vào căn cứ quân sự của mình từ Idlib. Các số liệu thống kê liên quan đến vấn đề này là vô cùng bất lợi: Trong năm qua, số vụ tấn công từ Idlib đã tăng lên nhiều lần.

Hơn nữa, vấn đề chưa được giải quyết ở Idlib cũng khiến các bên không thể đi tới một tiến trình hòa bình cuối cùng ở Syria.

Lạc quan thận trọng

Cuộc họp Nga-Thổ ngày 27/8 đã diễn ra mà không có bất kỳ tuyên bố nào về tình hình Idlib giữa hai bên. Tuy nhiên, không xa là một cuộc họp khác trong tiến trình Astana ở Ankara sẽ diễn ra vào ngày 16/9, có thể sẽ mang lại một cái gì đó cụ thể hơn.

Giới quan sát đang hy vọng rằng các tổng thống Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran trong cuộc gặp tới đây sẽ không chỉ thử món kem của Thổ Nhĩ Kỳ, mà còn thực hiện bước đi cụ thể tiếp theo trong việc định hình lại vấn đề Syria.

Cũng giống như Nga, món kem Thổ Nhĩ Kỳ từ Maras cũng nổi tiếng và ngon không kém. Nhưng nếu có tin tốt từ Syria, món kem đó sẽ được phủ thêm một hương vị rất đặc biệt.

Đó là hương vị giúp cho Nga-Thổ Nhĩ Kỳ đi qua "bước ngoặt Idlib" thành công. Đó là một vấn đề nguy hiểm mà cả Ankara và Moscow đều có cùng mối quan tâm.

Mạnh Kiên