Biển Đông: Nga nguy cơ “mất cả chì lẫn chài”

Quân đội Nga và Trung Quốc đã nhiều lần tập trận chung, nhưng đây là lần đầu tiên hai nước tập trận ở Biển Đông

Phán quyết ngày 12/7/2016 của Tòa Trọng tài Thường Trực La Haye đã làm Trung Quốc tức giận. Để khẳng định chủ quyền phi pháp trên Biển Đông, Trung Quốc không ngần ngại biểu dương sức mạnh quân sự qua cuộc tập trận chung với Nga diễn ra trong 8 ngày, ngoài khơi Quảng Đông . Câu hỏi đặt ra là Matxcơva được lợi gì khi ủng hộ Bắc Kinh?

Đúng ba tháng sau ngày Tòa trọng tài La Haye ra phán quyết bất lợi cho Bắc Kinh, ba tàu chiến và hai tàu hậu cần Nga thuộc Hạm đội Thái Bình Dương đến Biển Đông để cùng hạm đội Nam Hải của Trung Quốc diễn tập «hải chiến và chiếm đảo» trong vòng một tuần lễ kể từ ngày 12/9.

Tuy Bộ Ngoại giao Nga khẳng định không can dự vào xung khắc chủ quyền tại Biển Đông nhưng theo giới phân tích, tình hình sẽ không đơn giản. Nếu chỉ nhìn từ Matxcơva, Nga sẽ hưởng được nhiều lợi thế nếu Trung Quốc kiểm soát được Biển Đông từ Hoàng Sa, Trường Sa cho đến đầu eo biển Malacca, đầy lui hải quân Mỹ ra khỏi khu vực, theo nhận định của một trang mạng thân điện Kremlin.

Theo nhà báo Nikolai Litovkin trên mạng RBTH (thân chính phủ Nga) thì đây là lần thứ 5 Nga-Trung tập trận chung kể từ 2012. Nhưng đây là lần đầu tiên một khu vực bất ổn được chọn làm nơi diễn tập.

Trung Quốc tranh giành 95% diện tích vùng biển chiến lược của thế giới và nhảy vào tranh chấp với một số nước Đông Nam Á. Tháng 7 vừa qua, Tòa Trọng tài quốc tế La Haye đã bác bỏ mọi đòi hỏi chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.

Vấn đề là tại sao Nga lại bênh vực Trung Quốc trong vấn đề này? Tại Thượng đỉnh G20 ở Hàng Châu hồi tuần trước, tổng thống Vladimir Putin chỉ trích Tòa Trọng tài. Giờ đây hải quân Nga lại kề vai sát cánh với Trung Quốc ở Biển Đông, cho dù tập trận«chiếm đảo» chỉ giới hạn ở ngoài khơi Quảng Đông.

Ông Putin đã công khai ủng hộ Trung Quốc về Biển Đông tại Hội nghị Thượng đỉnh G-20 ở Hàng Châu

Theo lý giải của RBTH, Nga sẽ được nhiều lợi thế chiến lược một khi Trung Quốc kiểm soát được Biển Đông từ Trường Sa cho đến eo biển Malacca và đẩy ra xa ảnh hưởng của Mỹ và các đồng minh. Chuyên gia chiến lược Nga Viktor Litovkin đưa ra một số nhận định sau đây:

- Dù vô tình hay cố ý, nước Nga ủng hộ Trung Quốc«tranh đoạt các đảo» ở Biển Đông. Các đảo nhân tạo xây dựng phi pháp, các cơ sở quân sự của Trung Quốc sẽ giúp cho Nga một lá chắn chống lại hạm đội Mỹ, hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis, tên lửa phòng không SM3 và tên lửa hành trình Tomahawk.

- Washington chủ trương tôn trọng quyền tự do hàng hải. Quan điểm này đi ngược lại quyền lợi của Trung Quốc ở Biển Đông. Trung Quốc, một khi hoàn tất các đảo nhân tạo tiền đồn trái phép, sẽ làm cho hải quân Mỹ không thể hoạt động trong khu vực.

Cùng nhận định, chuyên gia Alexey Maslov cho rằng trong tương lai gần, Biển Đông trở thành "ao nhà" của Trung Quốc. Do vậy, trong thời gian gần đây, hợp tác song phương Matxcơva - Bắc Kinh trong lĩnh vực công nghệ quốc phòng thuận buồm xuôi gió hơn hẳn các lãnh vực kinh tế thương mại.

Chuyên gia Alexey Maslov tin rằng Nga và Trung Quốc đang nghiên cứu khả năng thành lập một trục quân sự nhưng không chặt chẽ và trói buộc như NATO của phương Tây.

Thái độ ủng hộ Trung Quốc của ông Putin làm giới phân tích phương Tây ngạc nhiên. Theo nhà phân tích Úc Eun Graham thì «Nga đang ngồi trên lò thuốc súng Biển Đông». Khi đi theo Trung Quốc, hy sinh quyền lợi trong quan hệ với Việt Nam và với ASEAN, thái độ của Nga hoàn toàn khác với lập trường thận trọng và trung lập từ trước đến nay. Matxcơva từng nỗ lực cải thiện quan hệ kinh tế, thương mại với Đông Nam Á và gần đây đã nâng cấp«quan hệ chiến lược»với Hà Nội. Cho dù Liên Xô tan rã, Việt Nam vẫn là đối tác quan trọng của Nga từ vũ khí, tàu ngầm, hải cảng Cam Ranh cho đến khai thác dầu khí.

Tàu đổ bộ cỡ lỡn Côn Lôn Sơn của Trung Quốc tham gia cuộc tập trận ở Biển Đông cùng với Nga

Giới quan sát quốc tế đặt vấn đề liệu giới dầu khí ở Matxcơva chấp nhận hy sinh quyền lợi ở Biển Đông? Liệu Việt Nam có còn xem Nga là bạn hữu«đáng tin cậy» hay không? ASEAN tự hỏi tại sao Nga ủng hộ một Trung Quốc dòm ngó lãnh thổ láng giềng?

Khi đem một lực lượng vỏn vẹn 5 tàu quân sự cũ kỹ tham dự một cuộc tập trận nhỏ, thật sự không phải ở Hoàng Sa và Trường Sa, mà chỉ giới hạn ngoài khơi tỉnh Quảng Đông, tổng thống Putin có thể thỏa mãn lòng bất bình của ông Tập Cận Bình vì phán quyết La Haye.

Nhưng liệu ông Putin đã cân nhắc hết mọi lợi hại hay chưa? Coi chừng Nga mất cả chỉ lẫn chài, nhà báo Úc Eun Graham cảnh báo.

Viettimes.vn