Blockchain cách mạng hóa ngành hàng hải

Tàu biển bắt tay công nghệ

Toàn cầu hóa đã mang lại các mạng lưới giao thương tiên tiến nhất với các con tàu lớn nhất, chạy nhanh nhất, những cảng do robot vận hành và cơ sở dữ liệu máy tính khổng lồ chuyên theo dõi đường đi của hàng hóa. Nhưng tất cả các công việc này đều phải dựa vào hàng triệu và... hàng triệu giấy tờ.

Tuy nhiên, A.P. Moeller-Maersk A/S và các hãng vận tải container khác đã bắt tay với những công ty công nghệ để nâng cấp và cải tiến mạng lưới hậu cần phức tạp nhất thế giới này.

Phần thưởng cho nỗ lực này của họ là một cuộc cách mạng trong giao thương toàn cầu trên một quy mô chưa từng thấy kể từ khi chuyển sang sử dụng các container được chuẩn hóa vào thập niên 1960 - một sự thay đổi đã mở ra thời đại toàn cầu hóa.

Triển vọng giao thương hoành tráng như thế nhưng những biến động mà nỗ lực đổi mới này có thể gây ra cũng “hoành tráng” không kém. Bởi lẽ, để cuộc cách mạng này diễn ra, hàng chục hãng vận tải tàu biển và hàng ngàn các công ty liên quan trên khắp thế giới (bao gồm các nhà sản xuất, ngân hàng, các hãng bảo hiểm, công ty môi giới và các nhà chức trách trong ngành cảng biển) sẽ phải cùng thống nhất đưa ra một “nghị định thư” mà có thể tích hợp tất cả các hệ thống mới trên một nền tảng khổng lồ.

Nếu họ thành công, những hồ sơ, tài liệu, giấy tờ mà phải mất nhiều ngày trời mới xử lý xong sẽ được hoàn tất chỉ trong vài phút, mà phần lớn không hề cần đến sự can thiệp của con người. Chi phí vận chuyển hàng hóa đi khắp các châu lục có thể giảm rất mạnh, càng tạo thêm động lực mới để các doanh nghiệp di dời cơ sở sản xuất sang các nước khác hoặc nhập nguyên vật liệu và hàng hóa từ nước ngoài.

“Đây sẽ là cuộc cách mạng cải tiến lớn nhất trong ngành kể từ thời kỳ container hóa ngành hàng hải”, Rahul Kapoor, chuyên gia phân tích tại Bloomberg Intelligence ở Singapore, nhận xét. “Điều đó về cơ bản giúp nâng cao tính minh bạch và tính hiệu quả. Các hãng vận tải container bằng đường biển đang bước ra khỏi vỏ ốc của mình và bắt kịp với cuộc chơi công nghệ”, ông nói thêm.

Chìa khóa để mở ra thời đại mới này, như trong nhiều ngành khác từ dầu mỏ cho đến tiền mã hóa (cryptocurrency), chính là Blockchain, một hệ thống sổ cái điện tử cho phép tất cả các giao dịch được kiểm tra, xác minh tự động. Và lợi ích sẽ không chỉ giới hạn ở ngành hàng hải. Cải thiện khâu thông tin liên lạc và hành chính biên giới bằng cách sử dụng Blockchain có thể tạo ra thêm 1.000 tỉ USD giá trị giao thương toàn cầu, theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF).

APL Ltd., thuộc sở hữu của hãng tàu container lớn thứ 3 thế giới CMA CGM SA, cùng với Anheuser-Busch InBev NV, Accenture Plc, một tổ chức hải quan châu Âu và các công ty khác đã tuyên bố rằng vào tháng 3 vừa qua họ đã thử nghiệm một nền tảng dựa trên Blockchain. Hyundai Merchant Marine Co. (Hàn Quốc) vào năm ngoái cũng đã cho chạy thử một hệ thống được phối hợp phát triển cùng với Samsung SDS Co.

Đường đi của giấy tờ trong ngành vận tải hàng hải bắt đầu khi chủ sở hữu hàng hóa đặt chỗ trên một con tàu để vận chuyển hàng hóa của họ. Rất nhiều loại giấy tờ cần phải được điền vào và phê duyệt trước khi hàng có thể vào hoặc rời cảng. Một món hàng được vận chuyển có thể yêu cầu hàng trăm loại giấy tờ mà cần phải được giao tận tay đến cho hàng chục cơ quan khác nhau, các ngân hàng, các cục hải quan và những đơn vị khác.

Vào năm 2014, Maersk đã theo dõi đường đi của một container lạnh được chất đầy hoa hồng và quả bơ từ Kenya đến Hà Lan. Công ty này phát hiện ra có tới gần 30 người và tổ chức tham gia vào việc xử lý thùng container trong suốt chuyến đi của nó sang châu Âu. Thùng hàng mất khoảng 34 ngày mới đi từ nông trại đến tay các nhà bán lẻ, trong đó có 10 ngày chờ giấy tờ được xử lý. Một trong những giấy tờ quan trọng đã bị thất lạc để rồi sau đó lại được tìm thấy trong một chồng giấy tờ chất cao như núi.

Tương lai của một hệ sinh thái

“Công việc giấy tờ và các quy trình xử lý - vốn là khâu thiết yếu của giao thương toàn cầu - cũng là một trong những gánh nặng lớn nhất của nó”, Maersk, công ty hàng hải container lớn nhất thế giới, nhận xét. Maersk đã bắt tay với tập đoàn dịch vụ công nghệ IBM để theo dõi theo thời gian thực đối với hàng hóa chuyên chở của Hãng và các giấy tờ sử dụng Blockchain. Cuộc nghiên cứu đường đi của giấy tờ do Maersk thực hiện đã bật mí mức độ rườm rà và gánh nặng mà giấy tờ và các quy trình xử lý đang tạo ra cho giao thương cũng như những hậu quả của chúng.

Các khâu xử lý giấy tờ quá thừa thải đã là một trong những lý do khiến cho ngành vận tải hàng hải bị bỏ lại đằng sau các ngành khác trong nỗ lực chuyển sang các hình thức điện tử. Những ngôn ngữ quá khác biệt, những bộ luật khác biệt và những tổ chức khác biệt cùng tham gia vào quy trình vận chuyển hàng hóa trong quá khứ đã khiến cho việc chuẩn hóa trở thành một quy trình… chậm như rùa.

Thay vào đó, ngành đã dựa vào những tiến bộ trong công nghệ vận tải và bốc dỡ hàng hóa để nâng cao tính hiệu quả. Theo đó, các tàu chở hàng Clipper lớn được thay bằng tàu hơi nước và sau đó là những con tàu lớn hiện đại chạy bằng xăng dầu - hiện là những con tàu lớn nhất trên đại dương. Vào thập niên 1850, đã mất hơn 3 tháng mới vận chuyển xong những thùng trà từ miền Nam Trung Quốc đến London (Anh). Hiện nay, hành trình này chỉ mất khoảng 30 ngày.

Sự thay đổi lớn nhất diễn ra vào thập niên 1960 khi ngành hàng hải áp dụng loại thùng thép có kích cỡ theo tiêu chuẩn mà đang được sử dụng hiện nay, thay cho các thùng thưa bằng gỗ, các rương, hòm, bao tải mà công nhân bốc vác đưa lên/xuống tàu trong hàng thế kỷ.

Vì các container này đôi khi chứa nhiều loại hàng hóa của các nhà cung cấp khác nhau và hàng hóa được vận chuyển đôi khi được giao đến tay hàng ngàn khách hàng ở hàng chục quốc gia, nên việc chuyển sang một hệ thống điện tử đồng bộ có thể là một thách thức lớn.

“Không phải tất cả các thành phần tham gia trong ngành hàng hải đều muốn triển khai cùng một giải pháp Blockchain và cùng các nền tảng giống nhau. Điều này có thể là một thách thức nếu muốn họ tiến hành giao thương qua một nền tảng chung hoặc một giải pháp chung”, APL nhận xét.

Mặt khác, các hãng vận tải hàng hải cũng sẽ phải thuyết phục các cảng và những tổ chức khác (có tham gia vào quy trình giao thương hàng hóa) áp dụng các hệ thống của họ. Maersk cho biết cơ quan điều hành cảng tại Singapore là PSA International Pte. và APM Terminals (đặt trụ sở tại The Hague, Hà Lan) sẽ sử dụng nền tảng của hãng tàu này. APL và Accenture thì cho biết họ có ý định thử nghiệm sản phẩm của mình vào cuối năm nay. Accenture tiết lộ Công ty đã thử nghiệm công nghệ của mình vào những lần chuyển hàng thử nghiệm khác, từ vận chuyển bia cho đến các mặt hàng y tế.

Khoản chi phí tiết kiệm được có thể thấy rõ trong các báo cáo tài chính của các doanh nghiệp trong khoảng 2 năm, chuyên gia phân tích Rahul Kapoor thuộc Bloomberg Intelligence, cho biết. “Ngành vận tải hàng hải đừng cứ mãi nghĩ rằng mình là một ngành trung gian đứng độc lập, mà cần phải bắt đầu suy nghĩ đến việc làm thế nào để các thành phần khác nhau của ngành hàng hải được gắn khít vào các hệ sinh thái khác”, K D Adamson, Tổng Giám đốc Futurenautics Group, nhận định.

Văn Quốc