Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Có cán bộ cho con làm con nuôi để trục lợi

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung (ảnh Quochoi.vn).

Có chủ tịch xã đi tù vì trục lợi chính sách

Ngày 17.9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về kết quả 2 năm thực hiện Nghị quyết số 76/2014/QH13 của Quốc hội về đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2020 (giai đoạn 2017-2018).

Trình bày báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết: Ước tính đến cuối năm 2018, tỷ lệ hộ nghèo cả nước còn dưới 6%, giảm khoảng 1-1,3% so với đầu năm 2018, trong đó, tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm trên 4%. Kết quả giảm nghèo trong 2 năm (2016-2017) đạt mục tiêu Quốc hội giao, tuy nhiên, kết quả giảm nghèo chưa thực sự mang tính bền vững, tỷ lệ tái nghèo bình quân 5,1%/năm so với tổng số hộ thoát nghèo, giai đoạn trước tỷ lệ tái nghèo khoảng 12%/năm.

Đáng chú ý, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh tương đối lớn, bằng 22,98% so với tổng số hộ thoát nghèo, do các nguyên nhân tách hộ, do hậu quả của thiên tai, lũ lụt, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Tại phiên thảo luận, bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, nêu vấn đề dư luận thời gian qua phản ánh rất nhiều về chuyện cán bộ đưa người thân vào đối tượng danh sách hộ nghèo để trục lợi chính sách, hoặc các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở, cây, con giống, và đề nghị Chính phủ cho biết thực tế tình trạng này và con số vi phạm đã xử lý.

Giải trình tại cuộc họp, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, trước đây khi việc xác định, công nhận hộ nghèo thực hiện qua bình xét thì đúng là có hiện tượng này.

“Tôi đi kiểm tra thì đúng là có chuyện này. Có nơi người ta còn luân chuyển kiểu năm nay tôi được hộ nghèo được hưởng chính sách rồi thì sang năm nhường cho người khác”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói về khẳng định từ khi chuyển sang xác định hộ nghèo theo tiêu chí thì việc xác định này công khai, minh bạch nên cơ bản đã khắc phục tình trạng trục lợi.

Về tình trạng trục lợi của một số cán bộ xã, huyện, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng, những vụ việc báo chí, dư luận phản ánh chủ yếu là ở các nguồn hỗ trợ, chứ không phải là chính sách giảm nghèo. Tuy nhiên, ông người đứng đầu ngành Lao động thương binh xã hội cũng thừa nhận vẫn còn hiện tượng trục lợi chính sách giảm nghèo.

Bộ trưởng Dung dẫn chứng, có chủ tịch xã ở Nam Định cho con đi làm con nuôi để đưa vào danh sách hộ nghèo để hưởng chính sách này. Đã có chủ tịch xã phải đi tù vì việc trục lợi chính sách này.

Số liệu có mâu thuẫn?

Nhìn nhận vấn đề ở góc độ tìm giải pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, muốn người dân thoát nghèo thì phải có đất ở và đất cho người dân sản xuất. Nhưng tỷ lệ này trong thời gian qua rất thấp, chỉ đạt 11,7% số hộ được giao đất, tức là bình quân 10 hộ mới có 1 hộ. “Không có đất sản xuất thì sẽ vô cùng khó khăn. Nguyên nhân nằm ở khâu gì? trách nhiệm thuộc về Trung ương hay chính quyền địa phương?. Phải làm rõ vấn đề này thì mới giải quyết được giảm nghèo bền vững”-ông Thanh nói.

Ông cho biết thêm: “Chúng ta đã đưa ra khỏi danh sách 8 huyện thoát nghèo, 14 huyện khó khăn nhưng lại bổ sung thêm 29 huyện nghèo mới lên. Tức là số huyện nghèo mới phát sinh cao hơn số huyện đưa ra khỏi danh sách, nghĩa là số huyện nghèo tăng lên. Nhất là các huyện nghèo nằm ở địa phương Kiên Giang hay Khánh Hòa nằm trong diện tái nghèo là rất cao, cứ tái nghèo thế này thì khó mà thoát nghèo bền vững được”.

Trưởng Ban Công tác đại biểu Trần Văn Túy bày tỏ băn khoăn còn tình trạng “phấn đấu” để trở thành xã nghèo, huyện nghèo, trong khi cả hệ thống chính trị đều vào cuộc, tập trung chăm lo cho giảm nghèo nhưng số huyện nghèo cơ bản vẫn “giữ như cũ”.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị xem xét lại số liệu và đi sâu phân tích, đánh giá để tìm ra nguyên nhân, đưa ra giải pháp để chính sách đi đúng đối tượng, đúng mục đích.

Dẫn chứng số hộ nghèo phát sinh trong năm 2017 của tỉnh Thái Bình là 2.506 hộ trong khi cả tỉnh Lai Châu chỉ có 1.581, Nam Định có tới 3.738 hộ trong khi tỉnh Hà Giang chỉ có 2.900 hộ, bà Ngân cho rằng, những con số này bất hợp lý.

“Không thể nào tỉnh Đồng bằng sông Hồng lại tái nghèo nhiều hơn, hộ nghèo mới phát sinh nhiều hơn các tỉnh miền núi được vì điểm xuất phát hoàn toàn khác”, Chủ tịch Quốc hội nói và cho rằng con số như vậy rất mâu thuẫn.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Về các vấn đề xã hội cho biết, đến tháng 3.2018, tuy đã có 8/64 huyện 30a (huyện thuộc Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ - PV) thoát nghèo; 14/30 huyện hưởng cơ chế 30a thoát khỏi tình trạng khó khăn nhưng lại bổ sung 29 huyện vào danh sách huyện nghèo giai đoạn 2018 – 2020. 12 tỉnh có tỷ lệ tái nghèo tăng rõ rệt (tăng từ 0,03% trở lên), trong đó có cả một số tỉnh có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội thuận lợi. Chẳng hạn, Vĩnh Phúc tăng từ 0,03% năm 2016 lên 0,10% năm 2017); Khánh Hòa tăng từ 0,00% năm 2016 lên 0,08% năm 2017; Kiên Giang tăng từ 0,03% năm 2016 lên 0,14% năm 2017.

Số hộ tái nghèo bằng khoảng 1/20 số hộ thoát nghèo; số hộ nghèo mới phát sinh bằng khoảng 1/4 số hộ thoát nghèo; nhiều tỉnh thuộc khu vực bị thiên tai, lũ lụt nghiêm trọng có tỷ lệ phát sinh hộ nghèo mới hàng năm rất cao. Bên cạnh đó, tốc độ giảm nghèo không đồng đều; nhiều huyện nghèo có tỷ lệ hộ nghèo vẫn trên 50%, một số nơi trên 60%. Đáng chú ý, khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng. Từ năm 2012 đến nay, hệ số bất bình đẳng trong phân phối theo thu nhập (hệ số GINI) tiếp tục xu hướng tăng, từ 0,424 năm lên 0,431 năm 2016.

Bên cạnh đó, theo báo cáo của Ủy ban Dân tộc, nhiều nhóm dân tộc chỉ đạt mức thu nhập bình quân 7 – 8 triệu đồng/người/năm, bằng khoảng 1/5 thu nhập bình quân đầu người của cả nước (37 triệu đồng/năm).

Lương Kết