Bộ Tư pháp thẩm định dự án Luật Thư viện

Báo cáo xây dựng Dự thảo Luật Thư viện (Dự thảo), Vụ trưởng Vụ Thư viện Dương Thúy Ngà (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết Pháp lệnh Thư viện được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 28/12/2000, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/ 2001 (Pháp lệnh) đã mở ra một thời kỳ phát triển mới của sự nghiệp thư viện Việt Nam.

Sau gần 18 năm triển khai, bên cạnh những bước tiến đáng khích lệ, hoạt động thư viện ở Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế và chưa thỏa mãn được nhu cầu đọc, sử dụng và khai thác thông tin của người dân. Bà Ngà khẳng định Luật Thư viện được ban hành sẽ góp phần tạo hành lang pháp lý, điều kiện phát triển sự nghiệp thư viện; thiết lập cơ chế pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài hoạt động thư viện; góp phần truyền bá tri thức nhân loại, giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc.

Cho rằng việc ban hành Luật Thư viện là cần thiết, Cục trưởng Cục Cơ sở vật chất Phạm Hồng Anh (Bộ Giáo dục và Đào tạo) khẳng định thư viện chung phải là thư viện mở, để ứng dụng công nghệ thông tin và cung cấp đầy đủ các dịch vụ. Do đó, việc phân loại thư viện trường công và thư viện trường tư là không cần thiết, vì đối tượng và mục đích sử dụng thư viện của cả hai loại hình trên là như nhau. Dự thảo cũng nên quy định chặt hơn đối với thư viện trường học ở các Viện nghiên cứu, các trường An ninh, Quân đội có lưu trữ những thông tin liên quan đến bí mật quốc gia. Bên cạnh đó, thư viện trong các trường học không phân biệt thư viện truyền thống hay thư viện số nên Dự thảo cần cân nhắc vấn đề thiết kế loại hình thư viện chỉ là một trong những điều kiện của thư viện. Ông Hồng Anh cũng đồng tình với xếp hạng thư viện để thu hút đầu tư từ bên ngoài, nâng cao chất lượng cho thư viện.

Đồng ý với ông Hồng Anh trong việc xếp hạng thư viện, Phó Giám đốc thư viện Hà Nội Vương Thị Lý cũng nêu ý kiến nên làm rõ câu chữ, cấu trúc trong Dự thảo để rõ ràng hơn. Về mô hình phòng đọc sách, thư viện tủ sách cơ sở công cộng cấp huyện, cấp xã cũng nên được làm chi tiết hơn để phát huy hiệu quả đầu tư của Nhà nước trong phục vụ cộng đồng. Đồng thời Dự thảo cũng nên xem xét có nên phân quyền cho ban quản lý cấp xã và có chính sách đầu tư thích hợp để các thư viện cấp cơ sở có thể đầu tư tốt hơn cho văn hóa đọc. Cũng có không ít ý kiến đồng tình với việc thư viện thu phí bản quyền các đầu sách có chất lượng. Bên cạnh đó, Phó Giám đốc Thư viện Quốc gia Nguyễn Ngọc Anh cũng nêu ý kiến cần xem xét lại nội hàm của các thuật ngữ trong Dự thảo, xem xét việc phân định loại hình thư viện dựa vào chức năng, nhiệm vụ chứ không phải chủ thể đầu tư. Chưa kể, tiện ích phục vụ được nêu trong Dự thảo vẫn chưa được nêu cụ thể; nếu thư viện số là một hình thức của kinh doanh thì sẽ áp dụng quy định nào, vận hành ra sao và sử dụng phần mềm nào cũng chưa được làm rõ.

Ngoài ra, các chuyên gia, đại diện của các đơn vị Bộ, ngành có liên quan cũng đưa ra một số ý kiến góp ý như Dự thảo cần phải xem xét thật kỹ lưỡng để tránh va chạm với các luật khác; phạm vi đối tượng điều chỉnh nên tiếp cận rộng chứ không phải liệt kê chi tiết; đơn giản hóa các thủ tục hành chính; cần rà soát lại để đảm bảo tính thống nhất; phải làm rõ về quy mô để bảo đảm tính minh bạch; các hình thức thực hiện nên xem xét lại tính cân đối...

Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng đánh giá cao sự chuẩn bị của Ban soạn thảo đồng thời yêu cầu cụ thể hóa về dịch vụ công của thư viện và mô hình thư viện cơ sở. Đối với hệ thống pháp luật Việt Nam, Dự thảo cần có sự phù hợp với các văn bản quy phạm pháp luật khác như Luật Giáo dục đại học, Luật Tiếp cận thông tin và sở hữu trí tuệ... Bên cạnh đó, tính khả thi cũng phải được ưu tiên hàng đầu, tránh dàn trải lãng phí. Dự thảo cũng cần phải xác định, làm rõ mô hình cùng với vai trò, nhiệm vụ của các Bộ, ngành. Đặc biệt, trong thời đại Cách mạng Công nghệ 4.0 thì việc thực hiện thư viện số càng phải được đẩy mạnh, phải làm sao để văn hóa đọc lan tỏa đến khắp các cấp cơ sở.

Phương Mai