Bức tranh tươi mới của nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị. Theo đánh giá của nhiều đại biểu: Bức tranh nông thôn Việt Nam hiện có nhiều khởi sắc; đời sống người nông dân từng bước được cải thiện, sản xuất nông nghiệp tiếp tục có sự tăng trưởng mạnh đóng góp vào nền kinh tế đất nước. Thành quả ấy bắt nguồn từ Nghị quyết số 26-NQ/TW - một nghị quyết rất đúng đắn, hợp lòng dân.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc thăm gian hàng tại Triển lãm sáng 27-11.

Thu nhập bình quân đầu người ở nông thôn tăng 3,49 lần

Tại hội nghị, Phó trưởng ban Thường trực Ban Kinh tế Trung ương Cao Đức Phát nhìn nhận: Đến nay, nền nông nghiệp có nhiều tiến bộ cả về quy mô và trình độ sản xuất; tái cơ cấu ngành nông nghiệp đúng hướng, đạt những kết quả quan trọng, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia; xuất khẩu ngày càng gia tăng. Một số nông sản đã khẳng định được vị thế và khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới. Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2017 đạt 36,5 tỷ USD (dự kiến xuất khẩu năm 2018 của ngành nông nghiệp đạt khoảng 40 tỷ USD), gấp 2,2 lần so với năm 2008. Giai đoạn 2008-2017, tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành nông nghiệp đạt 2,66%/năm, tốc độ tăng giá trị sản xuất ngành đạt 3,9%/năm. Thu nhập bình quân đầu người ở nông thôn tăng 3,49 lần (từ 9,15 triệu đồng năm 2008 lên 32 triệu đồng năm 2017), tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm trung bình 1,5%. Về chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM), theo số liệu mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) hiện có 3.495 xã đạt chuẩn NTM, 56 huyện, thị xã đạt chuẩn và hoàn thành xây dựng NTM.

Tổng vốn ngân sách Nhà nước đầu tư cho phát triển nông nghiệp và nông thôn là 1,17 triệu tỷ đồng; trong đó riêng cho phát triển sản xuất nông nghiệp là 415 nghìn tỷ đồng. Tín dụng cho nông nghiệp, nông thôn với tổng dư nợ cho vay đạt khoảng 1,3 triệu tỷ đồng, chiếm 22% tổng dư nợ của nền kinh tế.

Theo TS Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách chiến lược, Bộ NN&PTNT: 10 năm thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW tạo bước phát triển vượt bậc cả về nông nghiệp lẫn nông thôn. Tái cơ cấu ngành đem lại sự thay đổi lớn trong nông nghiệp. Tăng trưởng trong nông nghiệp, mức độ xuất khẩu nông sản rất tốt. Ít có ngành nào mà lại liên tục xuất siêu như nông nghiệp. Có lẽ, đây là ngành duy nhất liên tục xuất siêu. Lý giải thành công của ngành nông nghiệp, TS Đặng Kim Sơn cho rằng: "Bước đột phá rất rõ là thay đổi kết cấu sản xuất. Trước đây, chúng ta có nỗi lo thường xuyên về an ninh lương thực, vì thế cố giữ đất lúa thật chắc, thành tích của các địa phương gắn liền với sản lượng lúa. Đến nay, một phần diện tích đất lúa kém hiệu quả được chuyển sang trồng cây ăn quả, nuôi thủy sản. Rau quả, con tôm, con cá ra thị trường thế giới rất mạnh. Lâm nghiệp trước đây chỉ là ngành để bảo vệ môi trường thì nay cung cấp một số lượng lớn về gỗ và sản phẩm về gỗ mang lại hiệu quả kinh tế, đóng góp vào xuất khẩu".

Khu sản xuất rau ứng dụng công nghệ cao, tại Tam Đảo, Vĩnh Phúc của VinEco (Tập đoàn Vinggroup)

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết thêm: Cơ cấu lại ngành nông nghiệp, đặc biệt là tổ chức lại sản xuất đã có sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp. Nếu như năm 2008 chỉ có hơn 2.000 doanh nghiệp, thì đến nay đã có hơn 8.600 doanh nghiệp nông nghiệp. Ngoài ra, số hợp tác xã (HTX) tăng khá, hiện đạt khoảng hơn 13.000 HTX. Những HTX này góp sức rất quan trọng trong xây dựng liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm.

Để nông nghiệp, nông thôn Việt Nam ngày càng phát triển

Theo các ý kiến tại hội nghị, khó khăn lớn nhất của ngành nông nghiệp hiện nay vẫn là vấn đề thị trường. Do vậy, thời gian tới chúng ta cần tập trung đột phá vào khâu thị trường, thông tin thị trường lẫn xúc tiến thương mại, phát triển thị trường. Diện tích đất nông nghiệp, diện tích mặt nước chỉ có giới hạn, lao động trong nông nghiệp ngày càng ít. Vì thế, cần tập trung vào phát triển khoa học công nghệ, tiếp tục cải cách thể chế nhằm tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, sản xuất hàng hóa.

Ông Võ Quan Huy, nông dân sản xuất giỏi tại tỉnh Long An, đang quản lý hàng trăm héc-ta đất nông nghiệp, sản xuất nhiều mặt hàng nông, thủy sản xuất khẩu, kiến nghị cần đổi mới chính sách đất đai để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển nông nghiệp, đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn, xây dựng hệ thống logistics giúp nông sản Việt Nam giảm giá thành sản xuất lưu thông, gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Cùng với đó có nhiều giải pháp tiếp cận mở rộng thị trường; xây dựng các tiêu chuẩn cho từng mặt hàng nông sản để bảo đảm xuất khẩu.

Để nông nghiệp, nông thôn phát triển hơn nữa trong thời gian tới, Phó trưởng ban Thường trực Ban Kinh tế Trung ương Cao Đức Phát đề nghị thực hiện một số giải pháp, như: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học-kỹ thuật, nhất là công nghệ tiên tiến, công nghệ cao, đào tạo nhân lực; đổi mới cơ chế, chính sách, trọng tâm là chính sách đất đai; tổ chức lại sản xuất, trọng tâm là phát triển doanh nghiệp... Giai đoạn 2020-2030, chuyển đổi khoảng 400-500 nghìn héc-ta đất trồng lúa sang cây trồng khác có hiệu quả cao hơn, làm đất chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Thực hiện chuyển 1,1 triệu héc-ta đất quy hoạch làm rừng phòng hộ sang đất sản xuất lâm nghiệp, lâm-nông kết hợp. Nâng cao đóng góp kinh tế của ngành lâm nghiệp, cùng với đó nâng cao chất lượng hệ thống rừng đặc dụng và rừng phòng hộ, chú trọng phát triển rừng phòng hộ ven biển.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, Nghị quyết số 26-NQ/TW liên quan đến việc nâng cao đời sống người dân phát triển đồng đều, cũng là định hướng xã hội chủ nghĩa quan trọng được Đảng, Nhà nước vạch ra trong quá trình phát triển. Nghị quyết của Đảng đã đi vào cuộc sống, góp phần giúp nền nông nghiệp chuyển mình phát triển, diện mạo nông thôn thay đổi, vai trò chủ thể của nông dân được khẳng định, đời sống được nâng lên. Cả hệ thống chính trị đã vào cuộc mạnh mẽ với nhận thức đúng đắn, tích cực triển khai thực hiện.

Thủ tướng yêu cầu, thời gian tới các bộ, ngành, địa phương cần có giải pháp khắc phục nền sản xuất manh mún, nhỏ lẻ để đáp ứng nhu cầu mới, nguồn lực mới trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, hội nhập; chủ động khắc phục, phòng, chống thiên tai, biến đổi khí hậu; tập trung sản xuất nông nghiệp sạch, coi đây là định hướng quan trọng cần thống nhất từ Trung ương đến địa phương để người dân yên tâm sử dụng nông sản; rà soát các cơ chế, chính sách, pháp luật, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp... Sản xuất nông nghiệp cần gắn chặt với nhu cầu thị trường, truy xuất nguồn gốc, sản xuất chất lượng; phát triển, thâm nhập, mở rộng thị trường mới bên cạnh các thị trường truyền thống. Chỉ rõ việc đi liền với vấn đề thị trường là vấn đề vốn, Thủ tướng yêu cầu, hệ thống ngân hàng cần có các gói tín dụng để phục vụ khu vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Ngành nông nghiệp cần chú ý nâng cao trình độ khoa học công nghệ, nâng cao nguồn nhân lực...

Thủ tướng cho rằng, cần phải tiếp tục xây dựng nền nông nghiệp Việt Nam sạch, an toàn, xây dựng nông thôn mới phát triển toàn diện bền vững, tiếp tục nâng cao đời sống nông dân, duy trì bản sắc văn hóa của các dân tộc Việt Nam.

Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM