Các Chủ biên, Tổng chủ biên – họ đi đâu cả rồi?

Gần đây, các chuyên gia giáo dục và nhiều nhà giáo lên tiếng vì không biết nên dạy các môn “tích hợp” cho học sinh trung học cơ sở như thế nào, họ mong muốn được các Chủ biên, Tổng chủ biên dạy thị phạm cho vài bài để rút kinh nghiệm. [1]

Nếu các giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ tham gia biên soạn khung chương trình và sách giáo khoa có thể dành thời gian soạn một số bài và giảng trực tuyến cho giáo viên thì vừa góp phần giúp đỡ các nhà giáo đang rối bòng bong mà cũng chính là thực hiện chức năng được Bộ Giáo dục và Đào tạo chọn mặt gửi vàng làm thành viên các hội đồng thiết kế tiến trình đổi mới giáo dục.

Mười năm trước, báo Giaoduc.net.vn đăng bài “Các giáo sư, họ đi đâu cả rồi?” , có lẽ giờ đây lại phải thốt lên câu hỏi: “Các Chủ biên, Tổng chủ biên – họ đi đâu cả rồi?”. Ảnh minh họa: giaoduc.net.vn

Một số vị Chủ biên, Tổng chủ biên đã nghỉ hưu, sức khỏe và điều kiện kinh tế không còn như thời đang công tác nên đến tận các địa phương giảng dạy hơi có khó khăn. Tuy nhiên nếu giảng trực tuyến như các thày cô dạy phổ thông đã làm trong thời gian phong tỏa vì dịch bệnh Covid-19 thì hoàn toàn có thể.

Tuy nhiên cho đến nay, chưa thấy vị Chủ biên, Tổng chủ biên nào lên tiếng sẽ có bài giảng trực tuyến một trong ba môn học tích hợp (Lịch sử Địa lý, Khoa học tự nhiên, Nghệ thuật) thị phạm cho các thày cô dạy trung học cơ sở, tại sao vậy?

Ngày 19/04/2022, báo Công an Nhân dân trực tuyến (Cand.com.vn) viết:

“Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình GDPT 2018 khẳng định việc thiết kế Chương trình đã được thực hiện rất công phu, nghiêm túc, dựa trên các quan điểm chỉ đạo của Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước, yêu cầu của thực tế và tham khảo đầy đủ kinh nghiệm quốc tế”. [2]

Xin không bàn đến toàn bộ chương trình mà chỉ đề cập đến ba môn tích hợp ở bậc trung học cơ sở (Lịch sử Địa lý; Khoa học tự nhiên, Nghệ thuật).

Có lẽ không thể phủ nhận giáo sư Thuyết và cộng sự “công phu, nghiêm túc” trong quá trình thiết kế khung chương trình và khung các bộ sách giáo khoa, tuy nhiên những thứ mà họ sáng tạo ra có đi vào thực tế, cụ thể là có tạo thuận lợi cho nhà giáo giảng dạy các môn học tích hợp trong trường học thì lại là chuyện khác.

Sau khi ông Thuyết đăng đàn trả lời báo chí, vô số ý kiến của nhà giáo và chuyên gia được đăng tải và chắc chắn đó chưa phải là những bức xúc cuối cùng. Phải chăng vì thế mà một bài đăng trên báo điện tử Chính phủ (Baochinhphu.vn) đã cho rằng:

“Trước những băn khoăn về việc dạy và học tích hợp, xuất phát từ thực tế, mặc dù ngành giáo dục đã có nhiều giải pháp nhưng các trường vẫn đang gặp vô vàn khó khăn trong việc sắp xếp giáo viên dạy bộ môn tích hợp”. [3]

Báo Chính phủ đăng bài ngày 08/10/2022 nghĩa là hơn bốn năm sau khi chương trình đổi mới giáo dục chính thức được áp dụng (năm 2018). Nếu tính từ khi Nghị quyết 29-NQ/TW ban hành (năm 2013) thì là gần 10 năm.

Nhận định trên Báo Chính phủ đưa đến các băn khoăn rằng:

Thứ nhất, phải chăng chương trình giáo dục phổ thông mới thiết kế chưa chuẩn, thiếu tính khoa học, nặng về lý thuyết, không dự đoán được các lỗi có thể xảy ra khi áp dụng vào thực tế, chưa phù hợp với lộ trình đào tạo giáo viên tích hợp của ngành Sư phạm.

Thứ hai, ngành Giáo dục vội vã áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới trong khi nhiều trường sư phạm chưa có đội ngũ “giảng viên tích hợp” để đào tạo giáo viên tích hợp.

Việc bồi dưỡng giáo viên tích hợp thực hiện vội vàng trong dịp hè bằng cách giao cho địa phương kết hợp với các nhà xuất bản sách giáo khoa là không phù hợp với quy định của pháp luật.

Các giải pháp chưa chuẩn, không giúp tháo gỡ khó khăn cho các trường, hơn nữa cũng chưa dự trù kế hoạch thay đổi (ngoại trừ quyết định môn Lịch Sử là môn bắt buộc sau khi Quốc hội ban hành nghị quyết).

Thứ ba, cả nội dung chương trình mà Ban soạn thảo chương trình giáo dục phổ thông mới đưa ra và giải pháp của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều có vấn đề.

Mười năm trước, báo Giaoduc.net.vn đăng bài “Các giáo sư, họ đi đâu cả rồi?” [4], có lẽ giờ đây lại phải thốt lên câu hỏi: “Các Chủ biên, Tổng chủ biên – họ đi đâu cả rồi?”.

Nền kinh tế nước ta là nền “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” với một số thành phần kinh tế khác nhau nên vẫn phải tuân theo “luật chơi” của thế giới, đó là hàng hóa bán ra phải có “Hướng dẫn sử dụng” và phải có “Thời gian bảo hành”.

“Chương trình giáo dục phổ thông 2018” được xem là một mặt hàng mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đặt cho Ban soạn thảo khung chương trình và Hội đồng biên soạn sách giáo khoa cung cấp cho ngành Giáo dục.

Nhận đơn hàng từ Bộ Giáo dục và Đào tạo là vị Tổng Chủ biên, Chủ biên các hội đồng chuyên môn, đương nhiên đội ngũ “nhận đơn hàng” này phải chịu trách nhiệm “bảo hành” và “hướng dẫn sử dụng” toàn bộ chương trình giáo dục phổ thông mới.

Vậy nên không thể có chuyện như công văn số 503/BGDĐT-GDTH của Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi các địa phương (Sở Giáo dục & Đào tạo), xin trích dẫn một vài nội dung trong công văn:

“Các địa phương chủ trì phối hợp cùng các nhà xuất bản có sách giáo khoa được lựa chọn xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai bồi dưỡng, tập huấn theo khung thời gian tại Phụ lục đính kèm Công văn này.

Các Sở Giáo dục và Đào tạo chủ động phối hợp với các nhà xuất bản xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho giáo viên dạy học lớp 3, lớp 7, lớp 10 năm học 2022-2023 và cán bộ quản lý theo tiến độ thời gian quy định

Các nhà xuất bản chịu trách nhiệm chuẩn bị đội ngũ báo cáo viên đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng để triển khai bồi dưỡng cho tất cả giáo viên dạy học lớp 3, lớp 7, lớp 10 năm học 2022-2023 và cán bộ quản lý theo tiến độ thời gian quy định;… Xây dựng bài tập, câu hỏi kiểm tra sau bồi dưỡng để các Sở GDĐT thực hiện việc đánh giá và công nhận kết quả bồi dưỡng thường xuyên theo quy định”.

Bằng Công văn số 503/BGDĐT-GDTH Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cho phép các nhà xuất bản tham gia “xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tập huấn giáo viên dạy lớp 3, lớp 7, lớp 10; chuẩn bị đội ngũ báo cáo viên triển khai bồi dưỡng cho tất cả giáo viên; xây dựng bài tập, câu hỏi kiểm tra sau bồi dưỡng giáo viên,…”.

Tại sao không phải là Tổng chủ biên, Chủ biên và thành viên các hội đồng biên soạn khung chương trình và biên soạn sách giáo khoa bồi dưỡng, tập huấn giáo viên mà lại là đội ngũ “báo cáo viên” do các nhà xuất bản “chịu trách nhiệm chuẩn bị”?

Liệu có phải “đội ngũ báo cáo viên” của doanh nghiệp xuất bản sách cũng chính là các vị có trách nhiệm “bảo hành” nên không cần nêu đích danh?

Hay các “Hội đồng” và Nhà xuất bản “tuy hai mà một” nên ai “xây dựng bài tập, câu hỏi kiểm tra sau bồi dưỡng, thực hiện việc đánh giá và công nhận kết quả bồi dưỡng thường xuyên theo quy định” đối với giáo viên cũng được?

Dù với bất kỳ tình huống nào thì cũng không thấy “xuất hiện tường minh” các vị chịu trách nhiệm “bảo hành” và “hướng dẫn sử dụng” chương trình đổi mới giáo dục 2018.

Trên thế giới hàng phần mềm Microsoft đã đồng ý trả cho hãng bảo mật Wiz 40.000 USD vì hãng này đã thông báo cho họ biết lỗ hổng bảo mật trên dịch vụ điện toán đám mây của Microsoft.

Các vị Tổng chủ biên, Chủ biên soạn sách giáo khoa chắc hẳn được nhận tiền nhuận bút từ ngân sách nhà nước, góp ý sửa lỗi sách giáo khoa là đội ngũ nhà giáo nhưng họ lại làm không công, thế có phải là hợp lý?

Liệu có phải sau khi kết thúc sứ mệnh được Bộ Giáo dục và Đào tạo kỳ vọng, những người chịu trách nhiệm đã xong nhiệm vụ, giờ họ còn bận những công việc khác quan trọng hơn nên không có thời gian “bảo hành” nội dung sách và những nghĩa vụ liên quan khác?

Báo Vietnamnet.vn trong bài “Việt Nam sẽ vượt bẫy thu nhập trung bình theo cách nào” đăng nhận định của Ngân hàng Thế giới, rằng quá trình cải cách của ta “vừa đi vừa dừng” [5], có phải vì nắm được “quy luật” nên soạn xong chương trình khung đổi mới giáo dục và các bộ sách giáo khoa các vị chủ biên cũng cần phải “dừng” vài năm cho “hồi sức”, chuyện “bảo hành” sách để sau?

Thế có nghĩa là các vị Chủ biên, Tổng chủ biên vẫn là những người đi trước thời đại chứ không phải họ đang mặc chiếc áo tàng hình trong truyện ngụ ngôn của Hans Christian Andersen?

Tài liệu tham khảo:

[1] https://giaoduc.net.vn/nhieu-than-phien-ve-day-hoc-mon-tich-hop-mong-gs-thuyet-va-cong-su-len-tieng-post229692.gd

[2]https://cand.com.vn/giao-duc/-chuong-trinh-giao-duc-pho-thong-moi-duoc-chuan-bi-cong-phu-nghiem-tuc

[3]https://baochinhphu.vn/day-va-hoc-tich-hop-lo-lang-tu-cac-nha-truong-102221008171656866.htm

[4] https://giaoduc.net.vn/cac-giao-su-ho-di-dau-ca-roi-post128276.gd

[5]https://vietnamnet.vn/viet-nam-se-vuot-bay-thu-nhap-trung-binh-theo-cach-nao-2083107.html

Xuân Dương