Các cường quốc và Iran tìm cách né lệnh trừng phạt của Mỹ

Bà Federica Mogherini, đại diện cấp cao của EU về an ninh và đối ngoại, trong một phiên họp bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 73 ở New York. Ảnh: AFP

Phát biểu với báo giới sau cuộc gặp các quan chức cấp cao từ Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc với Iran ngày 24-9, đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) về an ninh và đối ngoại, bà Federica Mogherini tuyên bố, các nước còn lại của thỏa thuận hạt nhân Iran sẽ thảo luận về sự cần thiết cần tiếp tục thực thi thỏa thuận này và các bước đi cụ thể của Iran để có thể gỡ bỏ các lệnh cấm vận.

Bà Mogherini cho rằng, Iran có lý do chính đáng để duy trì thỏa thuận hạt nhân và tin rằng nước này sẽ thực hiện điều đó. "Ý thức về tính khẩn cấp và sự cần thiết phải có các kết quả cụ thể, các bên tham gia đã hoan nghênh các đề xuất thiết thực nhằm duy trì và phát triển các kênh thanh toán, nhất là sáng kiến thành lập một phương tiện đặc biệt tạo điều kiện cho hoạt động thanh toán liên quan đến hàng hóa xuất khẩu của Iran, trong đó có dầu mỏ", bà Federica Mogherini nhấn mạnh.

Mặc dù vậy, cho đến nay EU vẫn không đưa ra một khuôn khổ pháp lý khả thi nào để bảo vệ các công ty của khối này trước các lệnh trừng phạt của Mỹ có hiệu lực vào tháng 11 tới, nhằm ngăn chặn hoàn toàn doanh thu bán dầu của Iran.

Trong khi đó, tại cuộc gặp với Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif ngày 25-9, Bộ trưởng Ngoại giao, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Vương Nghị khẳng định, Trung Quốc ủng hộ Iran trong việc bảo vệ các quyền hợp pháp của mình, phản đối các động thái đơn phương, đồng thời kêu gọi duy trì thỏa thuận toàn diện về vấn đề hạt nhân Iran. Ông Vương Nghị còn cho biết, Bắc Kinh khuyến khích tất cả các bên liên quan đưa ra lập trường đúng đắn về vấn đề này, và đánh giá cao sự công nhận của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) rằng Iran đã hoàn thành nghĩa vụ của mình theo thỏa thuận. Ông Vương Nghị khẳng định, Iran có lợi ích trong việc tiếp tục thực hiện thỏa thuận này.

Về phần mình, Ngoại trưởng M.Javad Zarif đánh giá cao vai trò quan trọng của Trung Quốc trong việc duy trì thỏa thuận hạt nhân Iran và tin tưởng rằng hầu hết các thành viên của cộng đồng quốc tế sẽ tiếp tục ủng hộ thỏa thuận này. Ông khẳng định, Tehran sẵn sàng duy trì các kênh liên lạc với Trung Quốc và các nước khác để thực hiện JCPOA cũng như giải quyết các vấn đề nóng bỏng hiện nay.

Hồi tháng 5 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân lịch sử JCPOA được ký giữa Iran và Nhóm P5+1 (gồm Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức) năm 2015. Bất chấp sự phản đối toàn cầu, Mỹ đã tái áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Iran hồi tháng 8 vừa qua. Gói trừng phạt đầu tiên cấm Tehran mua USD, giao dịch vàng và các kim loại hiếm khác, cũng như việc sử dụng than chì, nhôm, thép, than đá và phần mềm trong hoạt động công nghiệp. Gói trừng phạt thứ 2 của Mỹ dự kiến có hiệu lực từ ngày 5-11 tới, trong đó nhằm vào các lĩnh vực đóng tàu, vận tải đường biển, năng lượng, cảng, các giao dịch liên quan đến dầu mỏ của Iran và các thỏa thuận làm ăn giữa các tổ chức tài chính nước ngoài với Ngân hàng Trung ương Iran.

Trong một tuyên bố ngày 24-9 mới đây, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Bijan Zanganeh khẳng định, các lệnh trừng phạt của Mỹ không thể khiến xuất khẩu dầu thô của nước này xuống mức bằng không trong dài hạn. Ông Zanganeh nhấn mạnh, kể cả trong ngắn hạn, điều này cũng không thể xảy ra, dù Mỹ đang có kế hoạch thực hiện. Ông nêu rõ, không có khách hàng nào của Iran, ngoại trừ Hàn Quốc đã ngừng mua dầu.

Thu Uyên