'Cần coi trọng đối thoại trong giải quyết khiếu nại, tố cáo'

“Đối thoại nghiêm túc, cầu thị, chứ không phải làm chiếu lệ cho xong”

Theo đại biểu Tô Văn Tám, “người dân thường thiếu thông tin, cập nhật thông tin không kịp thời và trong điều kiện phức tạp của mạng xã hội hiện nay, thông tin có lúc có nhiều sai lệch hoặc chưa nhận thức đầy đủ các quy định pháp luật”.

“Qua đối thoại sẽ mang lại cho họ những thông tin đầy đủ về chính sách. Đồng thời qua đối thoại giúp các bên hiểu rõ thiện chí của nhau. Do đó, đối thoại phải được coi như một nguyên tắc trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo chứ không phải là giai đoạn đầu. Đồng thời phải thực hiện một cách nghiêm túc, cầu thị chứ không phải làm chiếu lệ cho xong”, đại biểu Tô Văn Tám nói.

Đồng tình, nhiều ý kiến đại biểu cũng nhấn mạnh, trong giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện nay, nhiều trường hợp chưa coi trọng đối thoại giữa người có thẩm quyền và người khiếu nại, tố cáo. Trong khi đối thoại là phương thức quan trọng góp phần triệt để giải quyết vướng mắc, tạo sự đồng thuận cao. “Tâm lý người đi khiếu nại sau khi khiếu nại, trước khi giải quyết, mọi người thường rất mong muốn được gặp Chủ tịch huyện hoặc cao hơn là gặp Chủ tịch tỉnh để đối thoại, gặp một lần dù thua cũng được. Nhưng rất tiếc ở nhiều địa phương hầu như việc đối thoại đều ủy quyền cho cấp phó, thậm chí ủy quyền cho thanh tra, cho tài nguyên môi trường do vậy người dân đôi lúc không hài lòng về quyết định của mình khi bị bác đơn”, đại biểu Dương Minh Tuấn (Bà Rịa – Vũng Tàu) nói.

Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo công dân gửi Quốc hội (từ 16-8-2017 đến 15-8-2018) trước đó, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho biết: Việc đối thoại của người có thẩm quyền tại một số nơi còn hình thức, chưa được coi trọng đúng mức. Đáng chú ý, việc ủy quyền đối thoại trong một số trường hợp gây bức xúc cho người khiếu nại nên khó tạo được sự đồng thuận.

Ngoài phản ánh về công tác đối thoại, ý kiến phát biểu của một số đại biểu Quốc hội ở Hội trường cũng nêu thực tế, chính quyền địa phương một số nơi chưa coi trọng giải quyết khiếu nại tố cáo từ gốc. “Chúng ta đang đi vào chiều sâu quá trình chuyển đổi cơ chế quản lý theo tinh thần Chính phủ kiến tạo, hành động nên hoạt động quản lý điều hành sẽ đụng chạm nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người dân và các đơn vị sản xuất kinh doanh.

Trong đó, quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế sẽ dẫn đến việc thu hồi đất cho các dự án phát triển kinh tế xã hội. Quá trình đô thị hóa dẫn đến áp lực thu hồi đất nói chung và đất nông nghiệp nói riêng, tác động trực tiếp đến lợi ích và sinh kế của người dân. Cùng với sự suy thoái của một số cán bộ có thể là nguyên nhân phát sinh khiếu kiện người dân. Nếu khiếu nại tố cáo được giải quyết có lý, có tình ngay từ cơ sở thì sẽ tạo được sự đồng thuận từ phía người dân”, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) lưu ý.

Nhấn mạnh con số 72,61% đơn nặc danh, trùng nội dung, đơn không đủ điều kiện được xếp lưu theo dõi, các đại biểu Quốc hội cũng đặt vấn đề về hệ quả của khiếu nại sai và tố cáo sai. “Lâu nay chúng ta vẫn chưa có đánh giá, chưa có xử lý hành vi này. Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo cũng đã quy định nhưng cơ chế thì chưa có. Đây là bất cập trong thi hành Luật, cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu nại tố cáo kéo dài.

Có những vụ việc giải quyết qua nhiều thời kỳ, thời kỳ sau có nhiều chính sách mới. Điều này dẫn đến 2 mặt. Một mặt nếu áp dụng chính sách mới để giải quyết sẽ đáp ứng nguyện vọng người dân. Nhưng mặt khác cũng có thể dẫn đến hiểu lầm là cứ đi khiếu nại là sẽ được hoặc nhầm tưởng người có thẩm quyền ở thời kỳ trước giải quyết sai”, đại biểu Tô Văn Tám nêu vấn đề. Đồng thời đại biểu đề nghị Chính phủ quan tâm xác lập hành vi cố tình khiếu nại, tố cáo sai sự thật.

Đại biểu Quốc hội Tô Văn Tám (Kon Tum) phát biểu tại hội trường. Ảnh tư liệu

Báo cáo của Chính phủ đã “rõ địa chỉ”

Trước đó, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái đã trình bày báo cáo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân năm 2018. Báo cáo cho biết, năm 2018, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân tăng về số lượng đơn thư, số vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính Nhà nước so với năm 2017. Cụ thể, tổng số đơn khiếu nại, tố cáo tăng 11,8%, tổng số vụ việc khiếu nại, tố cáo tăng 4,7%.

Đáng chú ý, tình trạng công dân tụ tập đông người lên Trung ương khiếu kiện gia tăng. Các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người chủ yếu thuộc lĩnh vực đất đai, trong đó có những vụ việc đã được nhiều cơ quan giải quyết nhưng công dân không đồng ý, tiếp tục khiếu nại với thái độ bức xúc. Một số thế lực đã lợi dụng tình hình khiếu nại, tố cáo để lôi kéo, kích động công dân tụ tập đông người hoặc có hành vi quá khích làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, tác động tiêu cực vào tâm lý của cán bộ, nhân dân.

Trước tình hình này, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tổng Thanh tra Chính phủ đã có nhiều chủ trương, giải pháp và tăng cường lãnh đạo, thường xuyên đôn đốc, chỉ đạo sát sao. Các Bộ, ngành, địa phương đã có nhiều cố gắng. Cùng với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài đã được tập trung chỉ đạo, giải quyết.

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật cho rằng, năm nay báo cáo của Chính phủ đã có nhiều đổi mới, phản ánh tình hình với nhiều số liệu cụ thể, có địa chỉ rõ ràng; đánh giá, phân tích những kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế. Đồng thời làm rõ những nguyên nhân cơ bản phát sinh khiếu nại, tố cáo và những nỗ lực, cố gắng của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Báo cáo của Chính phủ cũng đã đề ra các giải pháp cụ thể nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, ý kiến cơ quan thẩm tra cũng lưu ý, báo cáo của Chính phủ vẫn chưa phân tích cụ thể việc xử lý các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, tồn đọng kéo dài; chưa có đánh giá xu hướng phát triển của các vụ việc khiếu kiện tập trung đông người ẩn chứa yếu tố phức tạp, nhạy cảm hoặc có sự kích động, lôi kéo của các thế lực thù địch, gây mất an ninh, trật tự xã hội tại một số địa phương. Ngoài ra, thời gian qua đã phát sinh một số khiếu nại phức tạp trong các lĩnh vực kinh tế, dân sự mà không phải là khiếu nại các cơ quan hành chính Nhà nước, như khiếu nại mức thu phí tại các Trạm BOT đường bộ; khiếu nại việc không bàn giao nhà, không làm thủ tục cấp sổ đỏ của chủ đầu tư nhà chung cư hoặc chậm tiến độ thi công so với hợp đồng đã ký kết, chậm giải ngân hoặc ngừng giải ngân nguồn vốn đã được ngân hàng ký cam kết…

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định “Đây là những vấn đề thực tế cuộc sống đặt ra, là một trong những nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện đông người, đòi hỏi Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương phải quan tâm, có hướng giải quyết, xử lý hài hòa quyền lợi của người dân, của nhà đầu tư và của Nhà nước để bảo đảm ổn định xã hội”.

Theo Báo cáo của Chính phủ, năm 2018, các cơ quan hành chính Nhà nước đã giải quyết 27.583 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đạt tỷ lệ 83,7%. Qua giải quyết khiếu nại, tố cáo đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, cá nhân 213,2 tỷ đồng, 97,2 ha đất; khôi phục, đảm bảo quyền lợi cho 1.802 tập thể, cá nhân; kiến nghị xử lý vi phạm 462 người (đã xử lý 372 người), chuyển CQĐT 9 vụ. Thanh tra Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương cũng tiến hành 1.326 cuộc thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo tại 2.201 cơ quan, tổ chức, đơn vị; phát hiện 533 đơn vị có vi phạm, kiến nghị kiểm điểm rút kinh nghiệm 470 tổ chức, 901 cá nhân, xử lý kỷ luật 14 cá nhân. Kết quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đã góp phần quan trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, tạo sự ổn định chính trị - xã hội và thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội.

Thanh Hải