Cần hỗ trợ kịp thời những ngành xuất khẩu chủ lực bị sụt giảm đơn hàng

Báo cáo của Bộ Công Thương vừa công bố cho thấy, hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta đến thời điểm này cơ bản đạt được mục tiêu tăng trưởng kim ngạch đề ra của năm 2022. Trong đó, 11 tháng năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 342,21 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, trong quý IV, lượng đơn hàng xuất khẩu (XK) có dấu hiệu chậm lại, cộng với những khó khăn về thị trường, tỷ giá sẽ ảnh hưởng lớn tới kim ngạch XK trong tháng còn lại của năm 2022 và quý I/2023.

Theo Bộ Công Thương, tháng 11/2022, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 0,78 tỷ USD. Tính chung 11 tháng năm 2022, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 10,6 tỷ USD. Hiện, Hoa Kỳ là thị trường XK lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 101,5 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 29,7% tổng kim ngạch XK cả nước. Tiếp đến là thị trường Trung Quốc với kim ngạch XK ước đạt gần 53 tỷ USD, tăng 5,7% so với cùng kỳ năm trước. XK sang thị trường EU ước đạt 43,5 tỷ USD, tăng 21%; xuất khẩu sang ASEAN ước đạt 31 tỷ USD, tăng 19,3%; XK sang Hàn Quốc ước đạt 22,5 tỷ USD, tăng 13,4%; XK sang Nhật Bản ước đạt gần 22 tỷ USD, tăng 21,2%.

Từ quý IV/2022, nhiều ngành xuất khẩu chủ lực bị sụt giảm đơn hàng.

Theo Bộ Công Thương, tháng 11/2022, kim ngạch XK hàng hóa ước đạt 29,18 tỷ USD, giảm 3,9% so với tháng trước và giảm 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Đây là dấu hiệu không thể chủ quan cần có giải pháp giữ đà tăng trưởng. Về nguyên nhân của sự sụt giảm này, Bộ Công Thương cho rằng, kể từ quý IV năm 2022, thị trường quốc tế có những diễn biến không thuận lợi, nhu cầu ở các thị trường lớn của Việt Nam sụt giảm, đơn đặt hàng giảm, xu hướng bảo hộ thương mại tiếp tục gia tăng, việc Trung Quốc tiếp tục theo đuổi chiến lược “Zero COVID” kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt dẫn đến gián đoạn chuỗi cung ứng đã ảnh hưởng đến tốc độ tăng sản xuất và XK của Việt Nam. Trong khi đó, đối với xuất nhập khẩu thị trường bị thu hẹp; một số mặt hàng chủ lực XK của ta sang thị trường EU, Hoa Kỳ đang đối mặt với các áp lực về điều tra phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ; thị trường châu Âu đang dựng lên các rào cản kỹ thuật liên quan đến môi trường, phát triển bền vững, chuyển đổi xanh..., khiến doanh nghiệp (DN) bị động và gặp nhiều bất lợi trong tiếp cận thị trường. Bên cạnh đó, hàng Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt với sản phẩm XK cùng loại của Trung Quốc trên thị trường EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đông Á… do Trung Quốc nới lỏng chính sách tiền tệ, đồng NDT giảm giá mạnh khiến giá hàng hóa XK của Trung Quốc rẻ hơn..

Đối với DN nói chung cũng đang gặp hàng loạt khó khăn cần được hỗ trợ tháo gỡ. Đó là lãi suất tăng nhanh, tỷ giá USD tăng giá nhập khẩu nguyên liệu đầu vào khiến chi phí vốn sản xuất tăng. Tiếp cận vốn khó khăn hơn (lãi suất tăng, điều kiện cho vay khó khăn), các kênh huy động vốn trung và dài hạn để mở rộng đầu tư và phục hồi gặp nhiều khó khăn...

Trước thực tế trên, để hỗ trợ DN, Bộ Công Thương cho rằng, cần có giải pháp hỗ trợ thực tế và kịp thời. Trước mắt, cần tháo gỡ về vốn, khơi thông dòng tiền cho sản xuất, kinh doanh; kiến nghị các cấp có thẩm quyền cho phép các DN được tiếp tục các chính sách hỗ trợ thuế, tín dụng như thời kỳ dịch bệnh. Đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tranh thủ cơ hội của từng thị trường, mặt hàng để đẩy mạnh XK.

Theo đó, Bộ Công Thương sẽ hướng dẫn DN tận dụng các FTA đã ký kết, đa dạng hóa thị trường, không phụ thuộc vào thị trường truyền thống; tranh thủ nhu cầu khi các nước EU cắt giảm sản xuất đối với một số mặt hàng công nghiệp nặng, hóa chất, phân bón, thép...; nhiều nước hạn chế XK lương thực để ổn định trong nước để đẩy mạnh XK các mặt hàng này.

Đặc biệt, triển khai mạnh mẽ các hoạt động hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu thông qua các kênh hệ thống Thương vụ, thương mại điện tử xuyên quốc gia, hỗ trợ DN tiếp cận chính sách mới của từng thị trường, tháo gỡ các rào cản để đa dạng hóa thị trường thúc đẩy XK. Đồng thời, nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa XNK tại khu vực cửa khẩu thuộc biên giới giữa Việt Nam - Trung Quốc, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ. Thúc đẩy XK chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu; cảnh báo sớm nguy cơ các vụ kiện phòng vệ thương mại cho DN. Tập trung khai thác tốt thị trường nội địa vẫn còn dư địa gia tăng, là trụ đỡ trong bối cảnh thị trường nước ngoài bị thu hẹp nhằm giữ ổn định sản xuất cho DN và việc làm cho người lao động…

Về lâu dài, Bộ Công Thương cho rằng, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp ổn định thị trường tài chính, tiền tệ, tháo gỡ khó khăn về vốn cho DN. Tiếp tục hỗ trợ các DN tiếp cận các quy định mới của các nước nhập khẩu; đàm phán với các nước đối tác về lộ trình thực hiện các quy định, hàng rào kỹ thuật liên quan đến môi trường, phát triển bền vững, chuyển đổi xanh..., để các DN có kế hoạch sản xuất, chuyển đổi sản phẩm phù hợp với yêu cầu của từng thị trường.

Lưu Hiệp