Cần minh bạch dự án chợ văn hóa - bến xe khách Sa Pa

Khu đất chưa được giải phóng mặt bằng trong dự án chợ văn hóa - bến xe khách Sa Pa.

Từ một dự án được kỳ vọng…

Quy hoạch chi tiết Khu chợ văn hóa bến xe khách Sa Pa được UBND tỉnh Lào Cai phê duyệt tại Quyết định số 213/2004/QÐ-UB ngày 4-5-2004. Tổng diện tích khu quy hoạch là 68,02 ha, trên vị trí tiếp giáp ngã ba quốc lộ 4D và đường vào thị trấn Sa Pa. Ngày 30-9-2004, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ban hành Quyết định số 2527/QÐ-CT phê duyệt Dự án, giao UBND huyện Sa Pa làm chủ đầu tư. Theo quyết định này, Dự án có tổng mức đầu tư được phê duyệt là 72 tỷ 495 triệu đồng. Diện tích triển khai hơn 30,01 ha, trong đó quỹ đất ở chiếm gần 10,56 ha, diện tích xây dựng chợ - bến xe chỉ có 1,26 ha. Còn lại là đất dịch vụ công cộng, quảng trường, lâm viên, trường học...

Chưa đầy chín tháng sau, ngày
20-6-2005, bằng Quyết định số 1485/QÐ-UBND, Dự án được UBND tỉnh Lào Cai giao cho Công ty TNHH xây lắp Cương Lĩnh (Công ty Cương Lĩnh) theo hình thức xây dựng - chuyển giao (BT). Ðây là doanh nghiệp tư nhân hoạt động tại Lào Cai, do ông Vũ Cương Lĩnh làm Giám đốc. Tổng kinh phí Dự án được nâng lên thành 76 tỷ 729 triệu đồng. Thời gian thực hiện trong ba năm, từ năm 2005 đến 2008.

Trong khi việc triển khai Dự án còn đang dang dở thì ngày 19-9-2011, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định 2361/QÐ-UBND "phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 khu Ðồi Thông thị trấn Sa Pa, huyện Sa Pa với tổng diện tích 63 ha (bao gồm cả 30,01 ha Dự án).

Theo Quyết định số 213/2004/QÐ-UB của UBND tỉnh Lào Cai, lẽ ra Dự án phải hoàn thành từ năm 2008 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thiện. Ngoài khu chợ, tòa nhà bến xe và bốn tuyến đường chung quanh hai tòa nhà này đã đưa vào sử dụng, các hạng mục khác vẫn là công trường ngổn ngang máy móc, thậm chí có khu đất còn chưa được giải phóng mặt bằng (GPMB). Trong khi đó, khu nhà dân, nhà thương mại có chiều cao vượt quá quy hoạch, nhiều nhà xây dựng không theo quy chuẩn.

Khu quảng trường rộng 2.000 m2 được quy hoạch trên mặt bằng hẹp, rất khó có thể tổ chức sự kiện lớn. Trên đường chính (quốc lộ 4D) trước mặt Dự án hướng đi vào trung tâm thị trấn Sa Pa, một số ngôi nhà xây lấn vỉa hè tạo thành nút thắt cổ chai gây cản trở giao thông. Việc bố trí quầy hàng kinh doanh trong chợ cũng như quy hoạch các ki-ốt, cửa hàng hướng ra đường rất lộn xộn, mất vệ sinh... Tất cả tạo thành những hình ảnh nhếch nhác hoàn toàn ngược lại những kỳ vọng ban đầu.

… Ðến những điều bất thường

Sau hơn ba năm được giao Dự án, nhà đầu tư là Công ty Cương Lĩnh đã không thực hiện đúng cam kết về tiến độ, chất lượng thi công các hạng mục công trình trong quy hoạch. Trước thực trạng nêu trên, ngày 29-8-2008, UBND tỉnh Lào Cai ban hành Quyết định số 2404/QÐ-UBND, chuyển giao thực hiện Dự án từ Công ty Cương Lĩnh cho Công ty Cổ phần đầu tư VIDIFI Lào Cai (Công ty VIDIFI). Quyết định này yêu cầu nhà đầu tư cam kết thời gian thực hiện Dự án không quá 24 tháng kể từ ngày ký.

Theo thông tin chúng tôi có được, Công ty VIDIFI mới được cấp đăng ký kinh doanh ngày 21-1-2008, thời điểm đó đại diện pháp luật là ông Nguyễn Văn Tuấn, nhưng Giám đốc vẫn là ông Vũ Cương Lĩnh, người trước đó là Giám đốc Công ty Cương Lĩnh. Ðây là quyết định không bình thường vì thực chất người điều hành của Công ty VIDIFI là người điều hành của nhà đầu tư trước đó đã vi phạm cam kết về tiến độ, chất lượng các công trình của Dự án.

Bạn đọc cho rằng, doanh nghiệp được UBND tỉnh Lào Cai chấp thuận đầu tư vào Dự án là Công ty Cương Lĩnh và Công ty VIDIFI nhận được nhiều ưu ái, như: được giao dự án không qua đấu thầu, không tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất, không được cấp thẩm quyền đánh giá năng lực đầu tư. Người dân phát hiện nhà đầu tư xẻ đất bán nền ngay cả khi chưa GPMB xong thông qua các hợp đồng góp vốn, cùng đầu tư vào Dự án. Ðiển hình như các hợp đồng với ông, bà: Trần Minh Phương, Hoàng Minh Hà, Nguyễn Thị Loan... được xác nhận thực hiện từ tháng 12-2011.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, việc UBND tỉnh Lào Cai ban hành Quyết định 1485/QÐ-UBND căn cứ vào Ðiều 23, Nghị định số 04/2000/NÐ-CP, ngày 11-2-2000 hướng dẫn thi hành Luật Ðất đai năm 1993, là trái luật vì tại thời điểm ban hành quyết định nêu trên, Luật Ðất đai năm 2003 đã có hiệu lực pháp luật (ngày 1-7-2004). Ngược lại, UBND tỉnh Lào Cai có Công văn số 84/CV-UB, ngày 3-2-2004 giao đất cho Công ty Cương Lĩnh theo hình thức sử dụng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng là trái thẩm quyền, trái quy định pháp luật vì thời điểm đó Luật Ðất đai 2003 chưa có hiệu lực, việc áp dụng vẫn phải căn cứ Luật Ðất đai năm 1993 và các văn bản liên quan.

Từ năm 2005, khi chủ đầu tư là UBND huyện Sa Pa và nhà đầu tư tiến hành các công đoạn đầu tiên là kiểm đếm, định giá đền bù GPMB đã xuất hiện nhiều khúc mắc. Nhiều diện tích không được đo đạc chính xác, việc xác định chủ hộ sở hữu đất để bồi thường GPMB dựa trên hợp đồng mua bán điện... Một số hộ như ông Ðoàn Văn Cử, Ðoàn Văn Yên, Lê Hồng Hải, bà Phạm Thị Thoan, Phạm Thị Hảo… khẳng định không được tham gia kiểm đếm về đất và tài sản trên đất, không được cung cấp bản đồ Dự án để xác định diện tích thu hồi. Hơn nữa, chữ ký trong biên bản kiểm tra về diện tích đất và tài sản trên đất không phải là chữ ký của các chủ hộ nêu trên. Nhiều hộ dân yêu cầu đơn giá bồi thường, hỗ trợ GPMB phải được thỏa thuận giữa các hộ và doanh nghiệp.

Các hộ cũng kiến nghị việc chủ đầu tư, hội đồng bồi thường GPMB có nhiều sai phạm khi bồi thường trái quy định cho sáu hộ là hộ bà Hà Thị Chức và các con: Ðào Văn Thái, Ðào Ðình Hải, Ðào Thị Thanh, Ðào Thị Hương, Ðào Thị Mai. Tổng số tiền đền bù trái quy định hơn bốn tỷ đồng và sáu lô đất tái định cư. Trong khi đó, nhiều hộ khác đủ điều kiện lại không được hưởng chế độ như vậy… Chính vì nhiều khuất tất trong việc đền bù GPMB cho nên nhiều hộ dân chưa đồng thuận giao đất cho Dự án, dẫn đến khiếu kiện kéo dài như trường hợp hộ ông Ðoàn Văn Mạc, Ðoàn Văn Cử, Bùi Thị Huyền, Bùi Thị Hảo, Nguyễn Văn Long, Vũ Quang Vinh…

Mặc dù đang còn nhiều vướng mắc trong việc kiểm đếm, đền bù khiến hàng chục héc-ta đất của Dự án chưa được GPMB nhưng UBND tỉnh Lào Cai lại ban hành Quyết định số 2361/QÐ-UBND, phê duyệt chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 khu Ðồi Thông thị trấn Sa Pa. Ðiều khó hiểu là trong tổng số 63 ha quy hoạch khu Ðồi Thông lại bao gồm cả 30,01 ha Dự án trước đó. Việc Công ty VIDIFI lại tiếp tục được giao thực hiện một dự án lớn hơn khiến nhiều người dân bất bình. Trong gần 33 ha quy hoạch mở rộng làm khu đô thị, có hơn 4,2 ha dành cho nhà đầu tư phân lô, bán nền, xây biệt thự, nhà vườn với mục đích kinh doanh thương mại; hơn 10 ha khác để xây dựng khu du lịch sinh thái. Như vậy, tại quy hoạch này, tổng diện tích đất ở thương mại được UBND tỉnh Lào Cai giao cho nhà đầu tư là hơn 15 ha. Qua điều tra của chúng tôi, diện tích này được nhà đầu tư chia thành 272 biệt thự nhà vườn, 226 nhà liền kề với mục đích thương mại.

Ngoài ra, tại Quyết định 2361/QÐ-UBND, UBND tỉnh Lào Cai đã điều chỉnh giảm quỹ đất xây dựng trường học từ 14.500 m2 (Quyết định 1485/QÐ-UBND) xuống còn 3.722 m2 nhằm tăng diện tích đất thương mại. Căn cứ vào quyết định này, Ban bồi thường GPMB huyện Sa Pa đã tự ý tiến hành thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất của nhiều hộ gia đình nằm ngoài chỉ giới 30,01 ha Dự án. Trong khi đó, Quyết định 2361/QÐ-UBND mới chỉ là quyết định phê duyệt quy hoạch khu Ðồi Thông. Tỉnh Lào Cai chưa lập dự án, chưa có quyết định phê duyệt dự án đầu tư và chưa có quyết định thu hồi đất…

Nhiều khúc mắc chưa được làm rõ

Ðể làm rõ những phản ánh, kiến nghị của người dân chung quanh Dự án và quy hoạch khu Ðồi Thông, chúng tôi đã làm việc với lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai, UBND huyện Sa Pa và các sở, ngành chức năng. Phó Chủ tịch UBND huyện Sa Pa Lê Mạnh Hảo cho biết: Ðối với Dự án, về cơ bản đã hoàn thiện công tác đền bù, GPMB. Ðến nay, chủ đầu tư là UBND huyện Sa Pa đang thực hiện GPMB của Dự án chứ không GPMB ngoài diện tích 30,01 ha như các hộ dân phản ánh.

Tuy nhiên, căn cứ vào tài liệu chúng tôi có được, tại Báo cáo số 464/STNMT-CCD, ngày 14-3-2018 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai, Dự án còn 9,8 ha đất của 19 hộ chưa xong đền bù GPMB. Khi so sánh báo cáo với Kết luận số 21/KL-TT, ngày 23-12-2013 của Thanh tra tỉnh Lào Cai, chúng tôi phát hiện có những sai lệch đáng kể về diện tích và số hộ dân nằm trong chỉ giới GPMB. Sau hơn bốn năm, diện tích chưa được GPMB của dự án đã "nở" thêm 3,1 ha (từ 6,7 ha lên thành 9,8 ha; số hộ tăng từ 15 lên thành 19).

Giám đốc Sở Giao thông vận tải và Xây dựng tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường cho rằng: Việc quy hoạch, sửa đổi, mở rộng quy hoạch đối với Dự án chợ - bến xe khách và khu Ðồi Thông thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh. Riêng đối với khu Ðồi Thông, ông Trường khẳng định, UBND tỉnh mới phê duyệt quy hoạch chi tiết, chưa triển khai. "Nếu chính quyền huyện Sa Pa thực hiện GPMB ngoài diện tích 30,01 ha của Dự án là không đúng, không được phép".

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Nguyễn Thanh Dương, quy hoạch đô thị tại thị trấn Sa Pa là chủ trương đúng đắn trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Mặc dù vậy, còn một số hạn chế, bất cập trong việc thực hiện cơ chế, chính sách đền bù GPMB dẫn đến vướng mắc, kiến nghị của các hộ dân. Việc chậm triển khai thực hiện quy hoạch đã làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, môi trường, du lịch, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội - du lịch của Sa Pa và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhân dân. Tuy nhiên, những câu hỏi mà chúng tôi đề nghị được làm rõ như: giao đất không qua đấu thầu; bán đất không qua đấu giá; thẩm định năng lực nhà đầu tư; nhà đầu tư chia lô bán đất nền trước khi hoàn thành GPMB và cung cấp bản đồ quy hoạch Dự án (bản đồ kèm theo Quyết định số 213/2004/QÐ-UB)… đã không được giải đáp tại buổi làm việc.

Liên quan đến đơn phản ánh của công dân, tháng 5-2018, Thanh tra Chính phủ đã thành lập Tổ công tác tổ chức rà soát việc thực hiện thống kê, đền bù GPMB và giải quyết đơn thư của nhân dân tỉnh Lào Cai, trong đó có Dự án. Tổ công tác đã tham mưu cho lãnh đạo Thanh tra Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Lào Cai đẩy nhanh tiến độ GPMB của Dự án, đồng thời xem xét hoàn cảnh thực tế của từng hộ, vận dụng chế độ, chính sách giải quyết dứt điểm, bảo đảm các hộ dân ổn định cuộc sống. Nhưng đến nay, chỉ đạo này vẫn chưa được xem xét, giải quyết thỏa đáng.

Mập mờ, thiếu minh bạch trong thực hiện Dự án cho thấy những thắc mắc của bạn đọc là có cơ sở. Bởi lẽ, một dự án được triển khai thực hiện không thể thiếu cơ sở pháp lý, văn bản, hồ sơ liên quan. Chủ đầu tư cũng không thể giao mặt bằng "sạch" cho nhà đầu tư chia lô, bán nền khi còn hơn 9,8 ha (chiếm gần 32% tổng diện tích Dự án) chưa đền bù GPMB dẫn đến khiếu kiện kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm.

Bài, ảnh: KIM OANH và TRẦN THƯỜNG