Cần sớm giải quyết những 'lùm xùm' tại di tích Động Tiên Sơn

Di tích Động Tiên Sơn nằm trong Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 369/QĐ-TTg ngày 05/3/2013 cùng với di chỉ văn hóa Đông Sơn nổi tiếng thế giới và các di tích gắn với cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước như Núi Rồng và Hang Mắt Rồng; đồi C4, đồi Quyết Thắng, Nhà máy điện 4/4; Núi Ngọc và Đền Lê Uy - Trần Khát, Chùa Phạm Thông …

Theo tìm hiểu, sau khi có chủ trương của UBND TP Thanh Hóa, từ năm 2004 đến năm 2006, Công ty Kim Quy phối hợp với UBND phường Hàm Rồng tiến hành kiểm kê bồi thường về tài sản, vật kiến trúc, hoa màu, cây cối, mồ mả của các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án và tiến hành giải phóng mặt bằng trên diện tích 34.700m2. Toàn bộ kinh phí giải phóng mặt bằng do Công ty Kim Quy chi trả, làm cơ sở để lập dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt đầu tư xây dựng.

Phía trong Động Tiên Sơn có nhiều cảnh đẹp thu hút du khách đến tham quan.

Ngày 08/01/2005, UBND phường Hàm Rồng tiến hành bàn giao toàn bộ nguyên trạng Động Tiên Sơn, các công trình hiện có và mặt bằng xây dựng cho Công ty Kim Quy tại Biên bản số 02/BB-UB. Tổng diện tích bàn giao là 4,3ha, trong đó phần núi đá Động Tiên Sơn là 3,5ha, đất xây dựng cơ sở hạ tầng và dịch vụ trước Động là 0,8ha, trong biên bản có nội dung "kể từ ngày bàn giao, Công ty Kim Quy chịu trách nhiệm quản lý toàn diện, triệt để khu núi được giao để bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, tổ chức đầu tư công trình cơ bản trong năm 2005. Từ năm 2006 bắt đầu khai thác, thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách địa phương đúng theo dự án đã được hai bên ký kết…". Ngày 25/7/2005, UBND phường Hàm Rồng và Công ty Kim Quy ký kết "Hợp đồng hợp tác kinh doanh" số 01/HĐ-KT.

Sự việc bắt đầu từ năm 2018, khi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa "xuất trình" Quyết định số 306 VHQĐ ngày 1/12/1993, do Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Thanh Hóa ký, có điều khoản công nhận "thắng cảnh núi Rồng, Động Tiên". Từ cơ sở đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND TP Thanh Hóa lập hồ sơ trình Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị cấp đổi Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh.

Ngày 25/3/2020, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định số 1046/QĐ-UBND để cấp đổi bằng xếp hạng cho thắng cảnh Động Tiên Sơn. Trên cơ sở Quyết định số 1046/QĐ-UBND, UBND TP Thanh Hóa đã tổ chức đoàn thanh tra hoạt động của Công ty Kim Quy tại dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn.

Qua đó đã phát hiện ra sai phạm của UBND phường Hàm Rồng từ năm 2005, là: "bàn giao đất, ký kết hợp đồng không đúng quy định" và Công ty Kim Quy "xây dựng, cải tạo trong khu vực dự án có một số hạng mục chưa có sự chấp thuận của cơ quan thẩm quyền…".

Từ đó, UBND TP Thanh Hóa có văn bản yêu cầu Công ty Kim Quy bàn giao lại Động Tiên Sơn và phần diện tích ghi rõ trong quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư của UBND tỉnh (nhưng chưa có quyết định giao đất) mà công ty này đang quản lý, sử dụng. Đồng thời, UBND thành phố cũng đề xuất phương án lập hồ sơ, khoanh vùng khu vực bảo vệ, lập Ban quản lý, kêu gọi đầu tư… Vụ việc lùm xùm giữa chính quyền và doanh nghiệp bắt đầu từ đây và kéo dài chưa có hồi kết.

Mới đây, sau khi có đơn của Công ty Kim Quy, Thanh tra Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa vào cuộc xác minh, kiểm tra và kết luận: Công ty Kim Quy xây dựng các hạng mục công trình trong và ngoài Động Tiên Sơn vào thời điểm trước và sau khi được cơ quan có thẩm quyền giao đất để thực hiện dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn khi chưa lập dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, đã vi phạm khoản 2, Điều 32 Luật Di sản văn hóa năm 2001 (thời điểm xây dựng năm 2008); khoản 3, Điều 32 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa (thời điểm xây dựng từ năm 2016) và Điều 34, Luật Di sản văn hóa năm 2001 (thời điểm xây dựng năm 2008); điểm b, khoản 1, Điều 34 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa (thời điểm xây dựng từ năm 2016). Trách nhiệm thuộc về Công ty Kim Quy.

Ngoài ra, quá trình thực hiện công tác phát huy giá trị di tích còn các sai phạm. Cụ thể, việc UBND phường Hàm Rồng bàn giao Động Tiên Sơn, các công trình hiện có và mặt bằng xây dựng cho Công ty Kim Quy là trái thẩm quyền giao đất theo quy định tại Điều 37 của Luật Đất đai; việc UBND phường Hàm Rồng ký kết "Hợp đồng hợp tác kinh doanh" (Hợp đồng số 01/HĐ-KT) với Công ty Kim Quy là không đúng với quy định của của Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và UBND năm 2003 (tại thời điểm ký HĐ).

Các sai phạm trên đã được UBND TP Thanh Hóa kiểm tra, kết luận, xử lý trách nhiệm, có biện pháp xử lý, khắc phục tại Kết luận số 3787/KL-UBND ngày 20/7/2021, trong đó đã giao cho UBND phường Hàm Rồng thực hiện việc thanh lý, chấm dứt Hợp đồng hợp tác kinh doanh trên.

Tuy nhiên, theo báo cáo của UBND TP Thanh Hóa, UBND phường Hàm Rồng, hiện nay Công ty Kim Quy chưa thực hiện việc bàn giao Động Tiên Sơn cho UBND phường Hàm Rồng quản lý theo Quyết định số 1520/QĐ-UBND ngày 22/12/2021 của UBND phường do giữa UBND phường Hàm Rồng và Công ty Kim Quy chưa thực hiện xong việc thương thảo, thanh lý Hợp đồng hợp tác kinh doanh số 01/HĐ-KT ngày 25/7/2005.

Thanh tra Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa kiến nghị Công ty Kim Quy: Khẩn trương thực hiện việc bàn giao lại công tác quản lý di tích Động Tiên Sơn cho UBND phường Hàm Rồng theo quy định của pháp luật hiện hành về quản lý di sản văn hóa (được bàn giao trước đây theo Biên bản số 02/BB-UB ngày 08/01/2005 giữa Công ty Kim Quy và UBND phường Hàm Rồng).

Trần Thắng