Căng thẳng ngoại giao Canada-Arab Saudi tiếp tục leo thang

Arab Saudi đã trục xuất Đại sứ Canada do căng thẳng trong quan hệ. (Nguồn: AP).

Chính quyền Arab Saudi tính đến thời điểm này đã đóng băng tất cả các khoản đầu tư và thương mại với Canada, đồng thời trục xuất Đại sứ Canada về nước. Sự việc khiến Canada phải tìm kiếm sự trợ giúp từ Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Anh để cố gắng giảm thang căng thẳng.

Kể từ khi trỗi dậy như một thế lực lớn vào năm 2015, Hoàng thái tử Mohammed bin Salman đã viện tới sự ủng hộ của các đồng minh phương Tây đối với các kế hoạch cải cách của ông, đưa ra nhiều đề nghị mua bán vũ khí với giá trị lên tới hàng tỷ USD và cam kết sẽ chống lại chủ nghĩa cực đoan trong nước. Hàng trăm tỷ USD tiền đầu tư cũng được thảo luận trong các chuyến công du của ông tới Mỹ và châu Âu.

Bất đồng hiện tại với Canada xuất phát từ việc một số nhà hoạt động chính trị và nhân quyền bị bắt giữ ở Arab Saudi trong 2 tuần trở lại đây. Canada đã kêu gọi nước này thả tự do cho các nhà hoạt động nhân quyền bị bắt giữ. Hôm 7-8, chính quyền Riyadh cáo buộc Ottawa can thiệp vào các vấn đề nội bộ của mình và khẳng định sẽ không bao giờ cho phép bất cứ sự can thiệp nào như vậy.

Hãng thông tấn nhà nước của Arab Saudi, SPA, hôm 8-8 cho hay Riyadh đã ngừng gửi bệnh nhân tới các bệnh viên Canada và “đang phối hợp làm việc để chuyển hết bệnh nhân người Arab Saudi từ các bệnh viện của Canada về nước... theo chỉ đạo của các lãnh đạo nhà nước”.

Hiện vẫn chưa rõ có bao nhiêu bệnh nhân người Arab Saudi bị ảnh hưởng bởi quyết định này, và có bao nhiêu người sẽ được tiếp tục điều trị trong hệ thống chăm sóc y tế của vương quốc này. Được biết, Chính phủ Arab Saudi cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thông qua một số cơ quan chính phủ.

Tuy nhiên, đây chỉ là một trong số hàng loạt các biện pháp phản ứng mà Arab Saudi áp dụng kể từ khi quan hệ với Canada trở nên căng thẳng.

Chính quyền Riyadh hiện đã ngừng tất cả các chương trình trao đổi giáo dục với Canada và chuyển những sinh viên của họ đang theo học ở Canada tới các quốc gia khác. Cùng lúc, Hãng hàng không quốc gia của Arab Saudi tuyên bố rằng họ sẽ ngừng tất cả các chuyến bay đi và đến Toronto, Canada.

Trong một tuyên bố mới đây, Arab Saudi kêu gọi 15.000 công dân nước này đang học tập tại Canada trở về nước.

Cơ quan chuyên trách mua lúa mỳ của Arab Saudi, Tổ chức Ngũ cốc Arab Saudi (SAGO) cũng tuyên bố với các nhà xuất khẩu rằng họ sẽ không chấp nhận các loại lúa mỳ có nguồn gốc từ Canada trong các thỏa thuận mua bán quốc tế. Thống kê của Chính phủ Canada cho thấy kim ngạch xuất khẩu lúa mì và lúa mạch sang Saudi Arabia năm 2017 lần lượt là 66.000 và 132.000 tấn.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau dự kiến sẽ tổ chức một buổi họp báo ở thành phố Montreal trong vài ngày tới, nơi mà ông sẽ phải trả lời nhiều câu hỏi liên quan tới cuộc khủng hoảng ngoại giao hiện tại với Arab Saudi.

Canada đang lên kế hoạch tìm kiếm sự giúp đỡ từ đồng minh thân thiết nhất của Arab Saudi, UAE, và Anh để giảm thang tình trạng căng thẳng có thể gây tổn hại nghiêm trọng tới quan hệ thương mại song phương có tổng giá trị 4 tỷ USD mỗi năm. Các mặt hàng mà Canada xuất khẩu sang Arab Saudi trong năm 2017 đạt tổng giá trị 1,12 tỷ USD, tương đương 0,2% tổng giá trị ngành công nghiệp xuất khẩu của Canada.

Tuy nhiên, bầu không khí căng thẳng này cũng có khả năng gây tổn hại tới nỗ lực thu hút các nhà đầu tư nước ngoài của Arab Saudi, một nỗ lực vốn đã bị ảnh hưởng bởi các đề xuất chính trị của nước này thời gian qua.

Ở trong nước, các biện pháp mà chính quyền Riyadh mới đưa ra được hậu thuẫn bởi một chiến dịch truyền thông, trong đó chỉ trích ngược các vấn đề nhân quyền ở Canada, đồng thời hoan nghênh sự kiên quyết của giới lãnh đạo Arab Saudi trong việc “bảo vệ chủ quyền của vương quốc”.

Sự việc căng thẳng giữa hai nước bắt đầu kể từ sau khi Canada nêu quan ngại về các vụ bắt giữ nhiều nhà hoạt động ở Arab Saudi, trong đó có nhà hoạt động vì quyền phụ nữ Samar Badawi, đồng thời kêu gọi trả tự do cho những người này. Chính quyền Riyadh sau đó nói rằng đó là hành động “can thiệp trắng trợn tới các vấn đề nội bộ của vương quốc”.

Khánh Duy