Căng thẳng quan hệ Nga- Séc: Kịch bản Novichok tái hiện

Quan hệ Nga và Cộng hòa Séc mới đây đã bị đẩy lên mức căng thẳng. Hôm 6/6, Chính quyền Séc công bố sẽ trục xuất 2 nhà ngoại giao Nga vì nghi ngờ 2 người này hoạt động gián điệp.

Trụ sở Đại sứ quán Nga tại Cộng hòa Séc. Ảnh: Sputnik

Cụ thể, Thủ tướng Séc Andrei Babish thông báo, quyền lãnh đạo Văn phòng đại diện Hợp tác Nga (Rossotrudnichestvo) Andrei Konchakov ở Praha và một nhân viên cơ quan có tên Rybakov là “những người không được chào đón”.

Theo lời ông, các nhân viên Nga bị trục xuất vì họ bị cáo buộc thực hiện các hoạt động gián điệp, mà vì một trong số họ đã gửi thông tin sai lệch đến cơ quan chuyên biệt của Séc về mối nguy hiểm đe dọa các chính trị gia Séc.

Hai nhân viên ngoại giao này phải rời khỏi Praha trong vòng 48 giờ tới.

Sau đó, Bộ Ngoại giao Nga phản ứng đáp trả tương xứng. Moscow gọi việc trục xuất các nhà ngoại giao của nước này gây thiệt hại nghiêm trọng cho quan hệ Nga - Séc, đồng thời cảnh báo sẽ đáp trả tương xứng.

Trong thông báo của Bộ này nêu rõ: “Phía Séc đã hành động không trung thực và không xứng đáng, khi thực hiện bước đi không thân thiện này. Không có lý do, chính quyền Séc đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho mối quan hệ Nga - Séc... Đối với những hành động khiêu khích như vậy, cần phải đáp trả”.

Phía Nga nhấn mạnh, các hành động của Praha sẽ được tính đến khi xây dựng mối quan hệ của Nga đối với Cộng hòa Séc.

Căng thẳng giữa Nga và Séc đã xuất hiện từ năm ngoái, xung quanh việc Séc "cấm cửa" một nhà ngoại giao Nga đến nước này để tham dự cuộc họp của Ủy ban Hợp tác Kinh tế Liên Chính phủ Nga-Séc về hợp tác kinh tế, công nghiệp, khoa học và kỹ thuật. Khi đó, vị nhân viên này được cho là không được phép nhập cảnh vào Séc vì "lý do an ninh".

Thời điểm đó là đầu tháng 3/2019, Nga đã gửi đi thông điệp có thể cấm nhập cảnh đối với một trong những đại diện chính thức của Séc để đáp trả lại hành động trên.

Tuy nhiên, đến nay, lý do mà phía Séc đưa ra với việc trục xuất 2 nhà ngoại giao Nga đã cụ thể hơn.

Hồi tháng 5, truyền thông Séc đưa tin rằng một người đàn ông có hộ chiếu ngoại giao Nga đã mang chất độc chết người đến Praha với mục đích đầu độc ba chính trị gia địa phương có liên quan đến việc phá hủy tượng đài nguyên soái Liên Xô Ivan Konev và đổi tên quảng trường trước Đại sứ quán Nga để vinh danh ông Vladimir Nemtsov.

Sau đó, truyền thông Séc đã nêu tên của người này - theo giả thuyết của họ thì đó là quyền lãnh đạo văn phòng đại diện Hợp tác Nga (Rossotrudnichestvo) Andrei Konchakov.

Do đó, các nhà báo Séc đã phát động một chiến dịch quấy rối và một chiến dịch chống Nga và một trong những nhà ngoại giao bắt đầu nhận được các mối đe dọa. Thủ Tướng Séc Babish đã thừa nhận rằng, câu chuyện này là giả và không ai cung cấp bất kỳ bằng chứng nào về tính xác thực của nó.

Đại sứ quán Nga tại Praha coi công hàm của Bộ Ngoại giao Séc về việc trục xuất hai nhân viên của cơ quan ngoại giao Nga là một sự khiêu khích bịa đặt.

Các nhà ngoại giao bị trục xuất sẽ phải rời khỏi Cộng hòa Séc vào ngày 07/06. Tuy nhiên, chưa rõ việc này sẽ được thực hiện như thế nào trong điều kiện hạn chế do đại dịch COVID-19.

Điều đáng quan tâm là câu chuyện các nhà ngoại giao mang chất kịch độc - được biết là chất độc ricin, loại kịch độc hơn xyanua khoảng 1000 lần. Loại chất độc này từng được coi là "liều thuốc" hữu hiệu cho các âm mưu chính trường.

Do ricin làm tan máu nên người bị nhiễm có thể bài tiết ra máu, rối loạn thị lực và tim mạch, phù phổi cấp, hôn mê và dẫn đến tử vong. Theo cơ quan kiểm soát dịch bệnh Mỹ thì thông thường người nhiễm độc Ricin sẽ chết trong vòng 36 đến 72 giờ tiếp xúc. Liều để giết chết một người lớn là vào khoảng 0,35- 0,7 mg nếu vô tình hít phải.

Kịch bản chất kịch độc được các nhà ngoại giao hoạt động gián điệp mang vào đất nước rồi thực hiện các âm mưu tấn công người địa phương đã từng được xuất hiện tại Salisbury (Anh) với kịch bản chất độc Novichok. Nhưng đó cũng là kịch bản được viết nên bởi các nhà điều tra Anh với các bằng chứng còn nhiều nghi vấn.

Theo bộ phận báo chí của Đại sứ quán Nga, hai nước ngày càng có ít không gian cho một cuộc đối thoại mang tính xây dựng.

Các nhà ngoại giao bị trục xuất sẽ phải rời khỏi Cộng hòa Séc vào ngày 07/06. Tuy nhiên, chưa rõ việc này sẽ được thực hiện như thế nào trong điều kiện hạn chế do đại dịch COVID-19.

Séc cố gắng đầu độc quan hệ với Nga?

Theo phân tích của cựu Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, Phó Chủ tịch Phòng xã hội Liên bang Nga, ông Serge Ordzhonikidze, chính quyền Séc đã không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào về việc các nhà ngoại giao Nga có tội để trục xuất họ, rõ ràng là chính phủ nước này dự định làm mọi cách có thể để đầu độc quan hệ với Nga.

"Cộng hòa Séc muốn bắt chước những nhà bảo trợ lớn ở NATO. Không có gì đáng ngạc nhiên trong chuyện này. Nhưng tôi không loại trừ việc ai đó khuyên người Séc làm điều này. Không ai đưa ra được bất kỳ bằng chứng rõ ràng nào về sự ngu ngốc này ...

Chính phủ Séc rõ ràng có ý định làm mọi thứ có thể để đầu độc mối quan hệ vốn đã không được tốt lắm giữa các nước chúng ta,. Đáng tiếc, đây là một đường hướng chính sách nhất quán" - ông Ordzhonikidze nói.

"Khi một quốc gia muốn trục xuất ai đó thì trước hết đại sứ được mời đến, ông ta sẽ được thông báo rằng có một người cụ thể nào đó đang tham gia vào các hoạt động không phù hợp với luật pháp quốc tế.

Nếu đại sứ lên tiếng phản đối, họ bắt đầu cho ông ta xem những bức ảnh cụ thể, bằng chứng cụ thể, sau đó họ đề nghị hoặc sẽ công bố những tài liệu này, hoặc người mắc lỗi phải lặng lẽ rời đi. Vì vậy, khi thực sự có những thất bại về tình báo thì sự ra đi sẽ là lặng lẽ" - vị chuyên gia Nga lưu ý.

Ông lưu ý rằng tình hình hiện tại với hai nhà ngoại giao trẻ là "rất không nghiêm túc".

“Tôi, với tư cách là một nhà ngoại giao đã làm việc 45 năm, không thể tưởng tượng ra tình huống một nhân viên ngoại giao đe dọa hạ độc các quan chức chính phủ. Đây là một điều nhảm nhí không thể diễn tả được” - ông Ordzhonikidze kết luận.

Hải Lâm