Căng thẳng thu ngân sách ngành hải quan
Năm 2023, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước 425.000 tỷ đồng.
Năm 2023 sắp kết thúc trong khi số thu ngân sách qua hàng hóa xuất nhập khẩu có xu hướng giảm trong thời gian qua. Do đó, để hoàn thành dự toán thu ngân sách nhà nước năm nay, nhiệm vụ trong tháng còn lại của ngành hải quan là rất nặng nề bước vào chặng “nước rút” với nhiều giải pháp.
Hải quan thực hiện nhiều giải pháp tăng thu ngân sách nhà nước. Ảnh minh họa: TTXVN
Chúng tôi có mặt tại Cục Hải quan Tây Ninh vào những ngày cuối năm, không khí tất bận ở tất cả các phòng ban, các cán bộ công chức của Cục đều đang cố gắng thực hiện các công việc để hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách ở mức cao nhất.
Năm 2023, Cục Hải quan Tây Ninh được Bộ Tài chính giao chỉ tiêu thu ngân sách nhà nước là 1.300 tỷ đồng, tuy nhiên đến ngày 22/11/2023, đơn vị đã thu đạt trên 1.442 tỷ đồng, vượt gần 11% so với chỉ tiêu pháp lệnh giao và đạt 103% so với dự toán UBND tỉnh Tây Ninh giao 1.400 tỷ đồng.
Đây được coi là kết quả rất vui trong bối cảnh kinh tế có nhiều khó khăn, xuất nhập khẩu giảm. Cục trưởng Cục Hải quan Tây Ninh Nguyễn Văn Bổng cho biết, để có được kết quả trên, ngay từ đầu năm, đơn vị đã xây dựng Kế hoạch triển khai nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2023 nhằm thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu lực quản lý, chống thất thu…
Đặc biệt, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh trong khuôn khổ quy định của pháp luật. Đồng thời, phối hợp với các ngành chức năng trên địa bàn nơi có dự án đang chuẩn bị thực hiện nhằm nắm thông tin nơi có dự án đầu tư và những doanh nghiệp trong và ngoài địa bàn đang chuẩn bị và đang thực hiện những dự án lớn, chủ động gặp gỡ tiếp xúc doanh nghiệp ghi nhận những vướng mắc và tìm hướng giải quyết, tạo điều kiện thông thoáng trong thủ tục để thu hút doanh nghiệp đến làm thủ tục.
Bên cạnh đó, Cục Hải quan Tây Ninh cũng tăng cường các giải pháp chống thất thu như: triển khai rà soát, thực hiện các biện pháp thu hồi nợ đọng và phấn đấu không để phát sinh nợ đọng mới; rà soát thuế đối với các mặt hàng có nghi vấn rủi ro về giá, thuế suất, gian lận xuất xứ để thu đúng, thu đủ tránh thất thu thuế góp phần làm tăng nguồn thu của đơn vị…
Trong khi đó, tại một số cửa khẩu cảng TPHCM không còn vẻ nhộn nhịp như những năm trước đó. Là nơi có lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu lớn nhất cả nước, chúng tôi đến Cảng Cát Lái vào những ngày tháng 11 khi mà chỉ còn ít ngày nữa là hết năm dương lịch và gần đến Tết Nguyên đán nhưng không gian có vẻ ảm đảm và không sôi động như những năm trước đây.
Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 cho biết, trong tháng 10/2023 đã làm thủ tục thông quan cho hàng hóa nhập khẩu đạt kim ngạch 1,864 tỷ USD, chỉ tăng hơn tháng trước vỏn vẹn khoảng 20 USD. Tính chung từ đầu năm 2023 đến nay, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 làm thủ tục cho hàng hóa nhập khẩu đạt kim ngạch trên 16,5 tỷ USD, giảm gần 500 triệu USD so với cùng kỳ năm trước.
Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, thông lệ những năm trước đây, những tháng cuối năm là thời gian cao điểm các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa, trong đó có các mặt hàng tiêu dùng, rượu, bia… Tuy nhiên, năm nay lại trái ngược với mọi năm, những mặt hàng này nhập khẩu về cảng rất ít, do đó ảnh hưởng rất lớn đến kết quả thu ngân sách nhà nước của đơn vị.
Không chỉ tại cảng Cát Lái, tại một số cửa khẩu cảng biển, sân bay, bưu cục chuyển phát nhanh… hàng hóa xuất nhập khẩu cũng giảm khá sâu. Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan TPHCM, tính đến ngày 15/10/2023, tổng trị giá kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa làm thủ tục thông quan qua các cảng TPHCM đạt 92,37 tỷ USD, giảm 16,95% so với cùng kỳ năm 2022 (tương đương giảm 18,85 tỷ USD).
Tất cả những điều này đã ảnh hưởng lớn đến số thu ngân sách của Thành phố Hồ Chí Minh, tính đến hết tháng 10, Cục Hải quan Thành phố mới thu đạt 100.852 tỷ đồng, đạt 69,17% chỉ tiêu pháp lệnh, giảm 13,33% so với cùng kỳ năm 2022, tương đương giảm gần 15.000 tỷ đồng.
Năm 2023, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước 425.000 tỷ đồng. Dự toán 2023 được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6-6,5%; giá dầu thô 70 USD/thùng; kim ngạch xuất khẩu tăng từ 8-9%, kim ngạch nhập khẩu tăng từ 7- 8%. Trong khi đó, số thu ngân sách của 10 tháng mới đạt 302.394 tỷ đồng, bằng 71,2% dự toán, giảm 17% so với cùng kỳ năm trước.
Nguyên nhân giảm thu, Tổng cục Hải quan cho rằng là do kinh tế thế giới 10 tháng năm 2023 đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, hầu hết các nền kinh tế trên thế giới đều có mức tăng trưởng thấp hơn kỳ vọng, lạm phát đã hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao, xung đột quân sự, cạnh tranh gay gắt giữa các nước lớn, bất ổn địa chính trị, an ninh lương thực, thiên tai, biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng. Trong nước sức mua vẫn hồi phục chậm, sản xuất tiếp tục khó khăn do thiếu hụt đơn hàng, nhu cầu thế giới giảm ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều ngành sản xuất... đã dẫn đến kim ngạch xuất khẩu chịu thuế 10 tháng 2023 giảm 22,5% và kim ngạch nhập khẩu chịu thuế giảm 15,5% so với cùng kỳ năm 2022.
Kiểm soát viên Hải quan Cửa khẩu quốc tế Bình Hiệp kiểm tra container hàng hóa xuất khẩu. Ảnh: Thanh Bình/TTXVN
Theo Cục Thuế xuất nhập khẩu (Tổng cục Hải quan), nguyên nhân chính vẫn là một số nhóm hàng có kim ngạch nhập khẩu có thuế giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2022. Điển hình, nhóm các mặt hàng nhập khẩu nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng nhập khẩu phục vụ sản xuất như than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… đạt trị giá 57,7 tỷ USD, chiếm 56,8% tổng kim ngạch nhập khẩu có thuế, giảm 18,8%, làm giảm thu ngân sách khoảng 32.800 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.
Nhóm hàng thứ 2 tác động đến số thu là nhóm xăng dầu nhập khẩu đạt 7,1 triệu tấn, trị giá đạt 5,9 tỷ USD, mặc dù tăng cả về lượng và trị giá nhưng vẫn làm giảm thu khoảng 765 tỷ đồng so với cùng kỳ. Lý giải về điều này, đại diện Cục Thuế xuất nhập khẩu cho biết, do tác động ưu đãi về thuế suất nhập khẩu xăng từ thị trường ASEAN là 5%, dầu DO và dầu FO là 0%. Trong khi đó, các doanh nghiệp chủ yếu nhập khẩu từ ASEAN thay vì nhập khẩu từ Hàn Quốc với mức thuế suất xăng là 8% đã tác động mạnh làm giảm thu
Để hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước ở mức cao nhất, mới đây Tổng cục Hải quan đã có công văn yêu cầu các đơn vị theo dõi sát tình hình thu, các tác động ảnh hưởng đến thu ngân sách.
Theo đó, các đơn vị thuộc ngành hải quan đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tập trung tháo gỡ, giải quyết kịp thời khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp phát triển ổn định, vững chắc, thu hút đầu tư, tăng thêm năng lực sản xuất mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo tiền đề để tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, các đơn vị tăng cường thông tin, tuyên truyền chính sách, thủ tục hành chính, đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ doanh nghiệp ở tất cả các khâu, các bộ phận, các lĩnh vực thông qua việc đổi mới phương thức, phát triển đa dạng, phong phú các hình thức tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế.
Đồng thời, rà soát, phân loại các nhóm nợ có khả năng thu, nợ không có khả năng thu, tổ chức thực hiện thu hồi và xử lý nợ thuế đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu thu hồi nợ được giao, tăng cường kiểm tra, rà soát, xử lý đúng đối tượng miễn thuế, không chịu thuế quy định.
Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn nhấn mạnh từ nay đến cuối năm 2023, ngành Hải quan tiếp tục vừa tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, vừa triển khai các giải pháp chống thất thu, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, nhằm phấn đấu đạt cao nhất mục tiêu thu ngân sách nhà nước đã đề ra./.
