Cao trào cuộc điều trần ông Donald Trump

Phát biểu với báo giới, ông Schumer cho rằng nếu không đồng ý với nội dung điều trần, Tổng thống Trump nên tham gia các cuộc điều trần tại Hạ viện. Ông Schumer cũng cho rằng Tổng thống nên cho phép tất cả các quan chức dưới quyền ông ra điều trần, đồng thời đặt nghi vấn về việc Nhà Trắng ngăn các nhân chứng hợp tác với cuộc điều tra.

Ô chữ chưa được mở

Trước đó, Chủ tịch Hạ viện Pelosi đã đề nghị Tổng thống Trump ra làm chứng trước Quốc hội. Trả lời phỏng vấn chương trình "Face the Nation" của đài CBS được phát sóng vào ngày 17-11, bà Pelosi cho rằng Tổng thống Trump có thể ngay lập tức tới các ủy ban của Hạ viện để nói về tất cả sự thật mà ông muốn, hoặc có thể làm điều này bằng văn bản.

Bà cũng nhấn mạnh Tổng thống có mọi cơ hội để trình bày về trường hợp của mình. Bởi nhiều người nghi ngờ có sự mờ ám liên quan tới vấn đề Ukraine thời gian qua khiến Hạ viện Mỹ phải mở điều tra xem liệu Tổng thống Trump có gây sức ép liên quan đến khoản viện trợ Ukraine để nước này mở cuộc điều tra về cựu Phó Tổng thống Joe Biden và con trai của ông là Hunter Biden hay không.

Chính sự phức tạp của vấn đề này mà ngày 15-11, trong phiên điều trần luận tội công khai thứ hai thuộc quá trình luận tội nhằm vào Tổng thống Trump, nhà cựu ngoại giao hàng đầu của Mỹ tại Ukraine Marie Yovanovitch đã mô tả một cuộc khủng hoảng tại Bộ Ngoại giao Mỹ, bày tỏ lo ngại rằng cơ quan này đã thất bại trong việc bảo vệ các quan chức ngoại giao của họ ở nước ngoài.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp cuối tháng 9-2019 tại New York. Ảnh: NYTIMES.

Bà Marie Yovanovitch đã mô tả có một chiến dịch bôi nhọ được chỉ đạo bởi luật sư riêng của Tổng thống Mỹ là Rudy Giuliani, các quan chức Ukraine tham nhũng và các nhân vật truyền thông gây tranh cãi - những người có vai trò trong việc đẩy bà rời khỏi vị trí Đại sứ Mỹ tại Ukraine vào tháng 5 vừa qua.

Đáp lại những lời cáo buộc từ bà cựu đại sứ, cùng thời điểm diễn ra phiên điều trần của bà Yovanovitch, Tổng thống Donald Trump đã lên tiếng chỉ trích vị cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine này. Qua mạng xã hội Twitter, ông Trump đã gọi sự kiện được tổ chức tại Hạ viện là “nỗi hổ thẹn”, trong khi đó, từ phía đảng Dân chủ, đã có ý kiến cho rằng Tổng thống Trump “đe dọa nhân chứng”.

Vậy Tổng thống Trump có thực sự dính dáng gì tới Ukraine không mà tới tận thời điểm này vấn đề Ukraine mới được bung ra và được coi là "chiếc đinh" đóng vào tấm ván ngăn cản những nỗ lực cuối cùng của ông Trump trong cuộc đua giành chiếc ghế Tổng thống Mỹ một lần nữa? Những tình tiết mới, nhân chứng mới liên tục được đưa ra liên quan tới "từ khóa" Ukraine.

Ngày 13-11, tại buổi điều trần công khai đầu tiên do Ủy ban Tình báo thuộc Hạ viện Mỹ tiến hành đối với cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ tại Ukraine William Taylor đưa ra một chi tiết mới trong lời khai, đề cập tới cuộc điện thoại giữa Đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu (EU) Gordon Sondland và Tổng thống Trump, cũng như nhận định của ông Sondland khi cho biết Tổng thống Trump quan tâm tới việc điều tra cựu Phó Tổng thống Joe Biden hơn vấn đề Ukraine.

Theo lời khai của ông Taylor, Đại sứ Sondland đã có cuộc điện thoại với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 26-7, một ngày sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Mỹ Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong đó Tổng thống Trump đề cập tới các cuộc điều tra về can thiệp bầu cử năm 2016 và gia đình ông Biden. Ông Taylor khẳng định, ông đã được một nhân viên cho biết, trong cuộc điện thoại đó, ông Sondland đã đề cập tới cuộc họp của ông ở Kiev, đồng thời thông báo với Tổng thống Trump rằng Ukraine đã sẵn sàng thúc đẩy.

Sau cuộc gọi đó, khi được một nhân viên hỏi Tổng thống Trump nghĩ gì về Ukraine, Đại sứ Sondland trả lời: "Tổng thống Trump quan tâm nhiều hơn đến các cuộc điều tra của ông Biden, điều mà luật sư riêng của Tổng thống Trump là Giuliani đang gia tăng sức ép”.

Cũng tại phiên điều trần công khai nêu trên, ông George Kent cho biết cá nhân đã bày tỏ quan ngại từ đầu năm 2015 về vị trí của Hunter Biden trong vai trò ban lãnh đạo công ty năng lượng Burisma “có thể tạo ra nguy cơ xung đột lợi ích”. Tuy nhiên, ông George Kent cũng cho biết không thấy bất cứ động thái nào từ các quan chức Mỹ về việc sẽ bao che cho Burisma khỏi bị điều tra.

Bên cạnh đó, ông Kent cho rằng, sau một số động thái, bản thân ông nhận thấy những nỗ lực từ phía luật sư cá nhân của Tổng thống Trump là Rudy Giuliani cùng các đồng sự đã “phát động chiến dịch bôi nhọ” những nhà ngoại giao Mỹ làm việc ở Kiev. Theo ông Kent, ông đã thấy “sáng tỏ” hơn khi “những nỗ lực của ông Giuliani về việc theo đuổi các cuộc điều tra có động cơ chính trị đã tác động tới sự can dự của Mỹ với Ukraine.

Trước đó, hai nhân chứng trên đã tham gia các cuộc điều trần kín và các bản sao lời khai của họ đã được Hạ viện Mỹ công bố và nhà ngoại giao Taylor được các nhà lập pháp đảng Dân chủ coi là một nhân chứng hết sức quan trọng trong cuộc điều tra này. Tại một phiên điều trần kín, ông Taylor khẳng định ông hoàn toàn hiểu rõ rằng khoản tiền viện trợ trị giá 400 triệu USD của Mỹ cho Ukraine được sử dụng là điều kiện ép buộc Kiev tiến hành điều tra đối thủ chính trị của Tổng thống Trump là ông Joe Biden.

Cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine Marie Yovanovitch trong buổi điều trần. Ảnh:USA Today.

Trong khi đó, Phó Trợ lý Ngoại trưởng George Kent mô tả một “chiến dịch nói dối” do ông Rudy Giuliani, luật sư riêng của Tổng thống Trump, dẫn đầu được thực hiện nhằm "hạ bệ" Đại sứ Mỹ tại Ukraine khi đó là bà Marie Yovanovitch.

Cuộc đấu nội bộ

Cho tới nay, đảng Dân chủ đã tiến hành 16 cuộc điều trần kín với các quan chức hiện nay và trước đây trong chính quyền ông Trump và đã công bố 8 bản lời khai của các nhân chứng mà họ đã tiến hành. Về phần mình, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bang South Carolina và là thành viên hàng đầu của đảng này, cũng cho biết sẽ không theo dõi phiên điều trần trên vì cho đây là một mối đe dọa đối với Tổng thống Trump, đồng thời nhấn mạnh cuộc điều trần đã "phủ nhận những điều cơ bản của quá trình đó".

Ông Graham liên tục lập luận rằng quá trình diễn ra điều tra luận tội là "không phải của người Mỹ" vì họ đã từ chối cơ hội để Tổng thống Trump đối diện với người tố cáo mình, đồng thời cho rằng điều này không xảy ra trong bất kỳ vụ kiện dân sự nào khác ở nước này. Gần đây, ông Graham cũng gọi toàn bộ quá trình luận tội nhằm vào Tổng thống Mỹ là một "sự giả tạo".

Trước sức ép ngày càng tăng từ đảng Dân chủ, Tổng Thống Trump và đảng Cộng hòa liên tiếp lên tiếng chỉ trích cuộc điều tra là “một chiều”, “không công bằng” và là “cuộc săn phù thủy lớn nhất trong lịch sử của Mỹ”. Trong một động thái mới nhất, trên trang Twitter ngày 9-11, Tổng thống Trump kêu gọi tiến hành điều trần đối với Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi, Hạ nghị sĩ Adam Schiff, cựu Phó Tổng thống Joe Biden, những người tố giác ông và một số nhân chứng khác.

Các Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa lên kế hoạch triệu tập ông Hunter Biden - con trai của cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng một số nhân chứng khác ra điều trần trong bối cảnh cuộc điều tra luận tội do đảng Dân chủ phát động nhằm vào Tổng thống Trump đã chuyển sang một giai đoạn công khai mới. Ngoài ra, các Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa cũng lên kế hoạch triệu tập đối tác kinh doanh của ông Hunter Biden là ông Devon Archer ra điều trần. Ông Devon Archer là một doanh nhân người Mỹ, từng là cố vấn của cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry.

Rõ ràng Tổng thống Trump đang phải đối mặt với sức ép ngày càng tăng trước các cuộc điều trần công khai. Ngoài những nhân vật quan trọng trên, các ủy ban điều tra của Hạ viện Mỹ cũng đã thực hiện các cuộc điều trần kín đối với Đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu (EU) Gordon Sondland, cựu chuyên gia Nhà Trắng về vấn đề Nga Fiona Hill, chuyên gia cấp cao về Ukraine của Hội đồng An ninh quốc gia Alexander Vindman và nhiều nhân chứng khác.

Tuy nhiên, nhiều quan chức trước đây và hiện nay trong chính quyền Tổng thống Trump đã từ chối tham dự các cuộc điều trần kín, trong đó có Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Rick Perry, cựu Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton, quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney hay luật sư riêng của Tổng thống Trump Rudy Giuliani.

Quyết không lùi bước, để "bồi" thêm đòn, đảng Dân chủ Mỹ đã công bố danh sách bổ sung thêm 8 nhân chứng sẽ tham gia phiên điều trần công khai trong khuôn khổ cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump. Theo thông báo của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, từ ngày 19-11 tới, ủy ban này sẽ bắt đầu tiến hành phiên điều trần công khai đối với 6 quan chức gồm các nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ tại Ukraine, trợ lý của Phó Tổng thống Mike Pence cùng thành viên Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ...

Tuyên bố của Ủy ban Tình báo Hạ viện nhấn mạnh đảng Dân chủ đã "tiếp nhận tất cả các yêu cầu (của đảng Cộng hòa) trong phạm vi điều tra luận tội", song không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Cuộc điều tra được tiến hành trong bối cảnh chiến dịch bầu cử tổng thống 2020 đang chứng kiến những nỗ lực quan trọng của cả hai đảng. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đảng Dân chủ đang ủng hộ mạnh mẽ vụ luận tội còn đảng Cộng hòa thì nỗ lực phản đối, khiến cả hai bên đang phải tìm kiếm sự hỗ trợ của những người không thuộc đảng phái nào cũng như của những người vẫn còn dao động.

"Từ khóa" Ukraine

Nhìn vào sự việc có thể thấy rõ, cuộc điện đàm ngày 25-7 giữa Tổng thống Trump và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky hiện là tâm điểm của quá trình điều tra được đảng Dân chủ dẫn dắt về cáo buộc nhà lãnh đạo Mỹ lạm dụng chính sách đối ngoại để hủy hoại uy tín của cựu Phó Tổng thống Joe Biden, một trong những ứng cử viên tiềm năng trong cuộc tranh cử năm 2020.

Câu hỏi lớn của cuộc điều tra luận tội mà đảng Dân chủ dẫn dắt xoay quanh việc liệu có phải Tổng thống Donald Trump hoãn viện trợ quân sự cho đồng minh Ukraine vì lý do chính trị cho lợi ích của bản thân?

Cuộc điều tra luận tội liên quan đến chiến dịch bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 và cả đối thủ tiềm năng Joe Biden của Tổng thống Trump vào năm 2020 đều có liên quan đến Ukraine. Cho đến nay vẫn chưa có người Ukraine nào được gọi để làm chứng. Thay vào đó, cuộc điều tra tập trung vào các kênh liên lạc chính thức và “bất thường” giữa Washington và Kiev.

Tổng thống Volodymyr Zelensky nói rằng ông “không thấy có áp lực” từ Nhà Trắng để mở một cuộc điều tra về cha con Biden. Điều này đã trở thành một phần trong “câu thần chú” của Tổng thống Trump khi ông nói về cuộc gọi điện thoại “hoàn hảo” vào ngày 25-7 với người đồng cấp Ukraine. Trong khi đó, sau nhiều phiên điều trần kín và công khai mà Hạ viện tiến hành, nhiều thông tin và tin nhắn được giới ngoại giao Mỹ công bố cho thấy các quan chức Ukraine dường như đã bối rối và lo lắng về việc Mỹ ngưng viện trợ cũng như sức ép yêu cầu mở các cuộc điều tra.

Về phía Ukraine, lo ngại bị cuốn sâu hơn vào chính trị đảng phái Mỹ đã khiến các quan chức Ukraine có liên quan từ chối đưa ra các thông tin từ phía họ. Còn phần lớn người dân Ukraine không còn bận tâm bởi họ tập trung nhiều hơn tới những nỗ lực của tân tổng thống nhằm mang lại hòa bình ở phía Đông hơn là cuộc gọi điện thoại của ông với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Câu hỏi đặt ra là Tổng thống Trump đang che giấu điều gì? Trong một cuộc họp báo với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, ông Trump cho biết ông không có thời gian để theo dõi phiên điều trần và nói: “Tôi nghe nói đó chỉ như một trò cười. Điều này thật đáng hổ thẹn và không nên để nó xảy ra”. Tuy nhiên, theo AFP, sự bận rộn đó đã không ngăn cản được ông tung ra một loạt bình luận trên Twitter để bảo vệ những hành động của mình.

Hầu hết những dòng Tweets này đều liên quan đến những đoạn phim phát trên truyền hình ghi lại hình ảnh những nhà lập pháp đảng Cộng hòa bảo vệ tổng thống trong phiên điều trần tại Ủy ban Tình báo Hạ viện.

Theo các nhà phân tích, dù cố tình che giấu bất kỳ điều gì thì vụ bê bối liên quan tới Ukraine cũng đang phơi bày chính sách đối ngoại thất bại của ông Trump.

Hoa Huyền