'Cắt giảm máy móc, dễ bị lợi ích nhóm lợi dụng'

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại hội nghị

Sáng 13/5, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam phối hợp với các đơn vị tổ chức “Hội nghị giám sát các giải pháp cải cách kiểm tra chuyên ngành, giảm thời gian thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu”.

Không để chuyện nhỏ gây vướng mắc lớn cho doanh nghiệp

Theo Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn, qua giám sát cho thấy, công tác kiểm tra chuyên ngành đã có những chuyển biến tích cực về ban hành văn bản quy phạm pháp luật và thực thi trên thực tế.

Tính lũy kế trong 4 năm qua, số thủ tục tham gia cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN đã đạt 97%. Dự kiến cuối năm nay, các bộ, ngành sẽ kết nối 100% thủ tục, đạt cấp độ 4 (thanh toán chi phí) lên cơ chế một cửa. Tỷ lệ hàng hóa kiểm tra chuyên ngành đã giảm mạnh từ 35% tổng khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu xuống còn 19,1% trong vòng 3 năm.

Tuy nhiên, việc cắt giảm các thủ tục chuyên ngành chưa thực chất, còn yếu kém trong thái độ thực thi chính sách, mức độ hài lòng của doanh nghiệp (DN) chưa cao; số lượng DN tham gia cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN chưa nhiều, chống gian lận thương mại chưa tương xứng với tạo thuận lợi thương mại.

Báo cáo của Ban Thường trực MTTQ Việt Nam còn chỉ ra, danh mục hàng hóa kiểm tra chuyên ngành tuy có giảm nhưng vẫn nhiều, khi đến tháng 3/2019 còn 70.087 mặt hàng. Có bộ, ngành còn tăng số lượng mặt hàng thuộc lĩnh vực quản lý như cơ yếu, trang thiết bị y tế…

Còn theo nhận định của Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc, tốc độ cải cách chưa đáp ứng được kỳ vọng của DN, vẫn còn khoảng cách khá xa so với công nghệ tốt nhất trong ASEAN và thế giới.

Ông Lộc cho biết, theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới thì thủ tục, thời gian, chi phí của kiểm tra chuyên ngành nước ta vẫn gấp 2-3 lần so với các nền kinh tế hàng đầu ASEAN. Khảo sát của VCCI với hơn 3.000 DN cũng cho thấy, dù kiểm tra chuyên ngành có chuyển biến tích cực song vẫn đang là sự cản trở lớn trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Đề cập đến Công văn 858 của Tổng cục Hải quan có hiệu lực từ tháng 3/2019 về báo cáo quyết toán đối với loại hình A12 Công cụ, dụng cụ và vật tư tiêu hao, theo đại diện 1 công ty thuộc Khu công nghiệp Thăng Long, văn bản này không có định nghĩa rõ ràng nên gây khó cho DN. Nhiều khi quan điểm giữa DN với cơ quan Hải quan cũng không khớp.

“Rất mong Tổng cục Hải quan cho chúng tôi một định nghĩa rõ ràng về công cụ, dụng cụ và vật tư tiêu hao để thuận tiện trong việc làm báo cáo quyết toán”, đại diện công ty này đề nghị.

Ghi nhận ý kiến này, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về Hải quan Âu Anh Tuấn cho biết, sẽ có hướng dẫn cụ thể.

“Nói chung thế không được đâu. Phải nói khi nào giải quyết triệt để. Cái này quá đơn giản, phải nói cụ thể khi nào xong”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Chủ tịch Ủy ban quốc gia về một cửa quốc gia, một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại cắt lời ông Tuấn.

Ông Vương Đình Huệ nói thêm, “Tôi hạn cho Tổng cục Hải quan đến hết tháng 5, nếu chưa giải quyết được thì doanh nghiệp gửi thẳng văn bản lên Thủ tướng, báo cáo để chúng tôi xử lý”. Theo lãnh đạo Chính phủ, đây là chuyện nhỏ với cơ quan quản lý nhưng lại là vấn đề lớn của DN.

Toàn cảnh hội nghị

Cắt giảm triệt để vòi vĩnh, cũng phải quan tâm chống gian lận thương mại

Sau khi lắng nghe các ý kiến, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá cao hoạt động giám sát của MTTQ và các tổ chức liên quan. Theo ông, điều này góp phần giúp Chính phủ, các bộ, ngành cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia tốt hơn.

Phó Thủ tướng cho hay, kết quả kiểm tra chuyên ngành năm 2017 đạt kết quả toàn diện và đột phá nhất từ trước đến nay. Như mục tiêu của Chính phủ là cắt giảm 50% thủ tục kiểm tra chuyên ngành, nhưng đến nay, đã cắt giảm khoảng gần 70%, tiết kiệm 12 triệu ngày công và hơn 5.000 tỷ đồng mỗi năm cho DN.

“Đây là tác động rất lớn, chưa kể đến những cái lợi không thể đong đếm được là giúp DN hứng khởi hơn trong kinh doanh”, ông Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Dù đạt nhiều kết quả, song theo Phó Thủ tướng, Cổng kết nối 1 cửa ASEAN còn “nghẽn” trong thời gian cao điểm. Đặc biệt, vẫn còn tình trạng một mặt hàng phải chịu sự kiểm tra của nhiều bộ khác nhau hoặc nhiều cơ quan trong cùng một bộ.

“Rồi có tình trạng bộ, ngành ban hành danh mục kiểm tra nhưng không có tiêu chuẩn, quy chuẩn, tức là anh muốn kiểm tra gì, kiểm tra thế nào cũng được. Năm nay phải chấm dứt, không ban hành được tiêu chuẩn, quy chuẩn thì dứt khoát không được kiểm tra”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Lãnh đạo Chính phủ lưu ý, trong kiểm tra chuyên ngành, Nhà nước chỉ nắm những khâu then chốt bắt buộc phải làm, còn lại có thể xã hội hóa để tư nhân đầu tư các trang thiết bị hiện đại, vừa mang tính độc lập, vừa giảm chi phí cho cả cơ quan Nhà nước và DN.

“Tới đây phải giám sát thêm việc này, vì đã có chủ trương từ lâu nhưng các bộ vẫn chưa bỏ được chức năng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, vừa ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn vừa đi kiểm tra, giám sát”, Phó Thủ tướng nói.

Một vấn đề nữa, theo Phó Thủ tướng, cắt giảm thủ tục kiểm tra chuyên ngành phải đạt được 2 mục tiêu là tạo thuận lợi thương mại, nhưng phải chống gian lận thương mại. Vì vậy, phải rà soát lại để tránh tình trạng “cái cần cắt không cắt, cái không cần lại cắt”.

Phó Thủ tướng lưu ý, “nếu cắt giảm máy móc thì dễ bị lợi ích nhóm lợi dụng”, bởi thực tế có nhóm lợi ích vận động để các bộ, Chính phủ cắt giảm thủ tục, danh mục mặt hàng kiểm tra chỗ này, chỗ kia.

“Quan điểm của Chính phủ là vừa tạo thuận lợi thương mại đến nơi, đến chốn, cắt giảm triệt để vòi vĩnh, sách nhiễu nhưng chống gian lận thương mại cũng phải quan tâm. Phải tăng cường giám sát, nếu có sơ hở thì bộ trưởng, người đứng đầu bộ, ngành đó phải chịu trách nhiệm, Phó Thủ tướng nhấn mạnh thêm và đề nghị MTTQ Việt Nam không chỉ giám sát các cơ quan Nhà nước mà giám sát cả việc thực thi của các DN.

Hương Giang