Cháy rừng hoành hành Amazon

Bắt nguồn từ những đám cháy nhỏ hồi đầu tháng 8 tại khu vực rừng ở Brazil do thời tiết hanh khô và sự bất cẩn của người dân địa phương trong quá trình khai hoang đất rừng phục vụ sản xuất nông nghiệp, các đám cháy từng bước lan rộng và bùng phát mạnh trong hai tuần trở lại đây tại các bang Mato Grosso, Para, Amazonas của Brazil, vùng Chiquitania thuộc bang Santa Cruz của Bolivia và khu vực Bahia Negra và Cerro Chovorea ở miền Bắc Paraguay.

Cháy rừng dữ dội tại Brasilia, Brazil. Ảnh: tư liệu

Tình trạng gia tăng một cách đáng báo động các đám cháy rừng đã tàn phá gần 2 triệu ha rừng nhiệt đới ở Brazil, Bolivia, Paraguay và Peru, riêng Bolivia đã mất khoảng 900.000 ha, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường và hệ động thực vật ở vùng Amazon. Khói mù từ các vụ cháy rừng đã phủ kín thành phố Sao Paulo và một số thành phố khác của Brazil. Bất chấp các nỗ lực chống cháy rừng, Viện Nghiên cứu không gian quốc gia Brazil (INPE) cho biết 1.130 đám cháy mới đã bùng phát chỉ trong 2 ngày 23 và 24/8, trong khi nỗ lực kiểm soát ngọn lửa rất khó khăn do tình trạng khô hạn và gió nóng.

Để đối phó với “giặc lửa”, chính phủ các nước trong khu vực đã triển khai nhiều biện pháp nhằm dập tắt các đám cháy. Hơn 43.000 binh sĩ Brazil được huy động, hàng chục nghìn lít nước được máy bay Hercules C-130 chở tới khu vực rừng Amazon đang bị cháy. Chính phủ Bolivia thuê máy bay Boeing 747 Supertanker, loại máy bay chữa cháy lớn nhất của Mỹ, để tham gia các hoạt động dập lửa và Tổng thống Evo Morales đã tạm hoãn chiến dịch tranh cử để tập trung vào công tác chống cháy rừng.

Tổng thống Bolivia cũng đã mời lãnh đạo các nước G7 tới quốc gia Nam Mỹ để "trực tiếp biến những cam kết thành hành động". Chính phủ Paraguay cung cấp khoảng 10.000 lít nhiên liệu hỗ trợ nông dân ở miền Bắc đang sử dụng các phương tiện máy móc cá nhân để xây dựng một tường rào ngăn lửa dài khoảng 50 km gần khu vực biên giới với Bolivia và Brazil... Các nỗ lực phối hợp cũng đang được xúc tiến, song chưa đem lại nhiều hiệu quả bởi diễn biến cháy rừng hết sức phức tạp.

Các chuyên gia môi trường cho rằng, vào mùa khô hằng năm vẫn thường xảy ra các vụ cháy ở rừng Amazon, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 11, song số lượng và mức độ các đám cháy rừng trong năm nay tăng bất thường là một vấn đề đáng báo động. Nguyên nhân chủ yếu là do tốc độ phá rừng của người dân địa phương để mở rộng diện tích trồng trọt và chăn nuôi. Theo các tổ chức bảo vệ môi trường, đây là "mặt trái" của chính sách khuyến khích khai phá tiềm năng rừng Amazon mà Tổng thống Barazil Jair Bolsonaro theo đuổi từ khi lên nắm quyền.

Theo giới chuyên gia, quy mô cháy rừng Amazon đe dọa nghiêm trọng tới môi trường sống của con người, đẩy nhanh quá trình nóng lên của Trái đất và trực tiếp nhất là sự da dạng sinh thái của khu vực luôn được biết đến dưới cái tên “Lá phổi xanh của hành tinh”. Việc rừng Amazon bị tàn phá sẽ còn tàn khốc hơn của vũ khí hủy diệt hàng loạt bởi nó sẽ dẫn tới diệt chủng nhiều loại động thực vật, kéo theo cuộc khủng hoảng khí hậu và đe dọa cuộc sống của con người.

Trước những diễn biến phức tạp của đợt cháy trên diện rộng ở rừng Amazon, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã kêu gọi: “Rừng Amazon cần phải được bảo vệ bằng mọi giá”, nhất là trong bối cảnh cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu chưa có những giải pháp hữu hiệu thì thế giới không thể chịu thêm những tổn thất đối với nguồn cung cấp oxy và đa dạng sinh thái. Tình trạng cháy rừng đang hoành hành ở Amazon là lời cảnh báo, rằng cộng đồng quốc tế phải phối hợp hành động khẩn cấp với những biện pháp triệt để để cứu "tấm khiên xanh" này của Trái đất, bởi đó chính là lá chắn bảo vệ sự tồn vong của con người.

Hoài Anh