Chiến dịch tách California khỏi Mỹ

Một phụ nữ mang cờ bang California trong cuộc diễu hành trong ngày Độc lập 4.7 - Ảnh: AFP

Theo tờ Los Angeles Times hôm qua, ban vận động cho chiến dịch Yes California ở Mỹ tuyên bố không chỉ đòi biến California thành quốc gia độc lập mà còn muốn “nhường” phần phía đông của bang này cho thổ dân bản địa lập “lãnh thổ tự trị”. Động thái này được cho là nhằm lôi kéo sự ủng hộ của cộng đồng thổ dân khi sắp đến thời hạn cuối cho việc thu thập chữ ký trước hạn chót vào giữa tháng 10. Hồi tháng 4, chiến dịch đã được chính quyền bang cho phép tiến hành thu thập chữ ký với mục tiêu đạt ít nhất 365.880 ý kiến ủng hộ trước thời hạn nói trên để có thể đưa ra trưng cầu dân ý vào năm 2021. Hiện chiến dịch vẫn đang tiến hành và chưa công bố con số chính thức.

Kết quả trưng cầu không có giá trị ràng buộc về pháp lý vì theo quy định, nếu California muốn ly khai thì phải có 2/3 số phiếu ủng hộ tại lưỡng viện quốc hội để sửa đổi Hiến pháp. Tuy nhiên, nếu đa số cử tri chọn độc lập thì sẽ gây áp lực lớn lên các nghị sĩ và tạo thêm động lực cho phe ly khai. Ra đời năm 2015, Yes California tiếp nối chuỗi làn sóng đòi tách riêng kéo dài hàng trăm năm qua tại bang này. Là tiểu bang đông dân và giàu có nhất ở Mỹ, California năm ngoái đã chiếm vị trí nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới của Anh với GDP đạt mức 2.700 tỉ USD (62,66 triệu tỉ đồng). Bang này cũng đóng góp gần 14% GDP của Mỹ dù chỉ chiếm 12% dân số cả nước.

Lược đồ phân chia theo đề xuất của chiến dịch ly khai. - Ảnh: Yes California

Đài Fox News dẫn lời ông Louis J.Marinelli, nhà sáng lập Yes California, cho hay nếu ly khai thành công, California sẽ trao phần đất phía đông chạy dọc từ biên giới với Mexico đến giới tuyến bang Oregon cho thổ dân thành lập “vùng tự trị đầu tiên ở Bắc Mỹ dành cho người bản địa”. “Tại sao không sửa chữa lỗi lầm trong quá khứ đối với thổ dân và trả đất lại cho họ?”, ông Marinelli nói. Theo ông, việc chia dọc bang California sẽ không tác động đáng kể đến dân số “Cộng hòa California” tương lai, vì 2/3 dân số bang hiện sống ở vùng duyên hải phía tây. Nhà đồng sáng lập Marcus Ruiz Evans cho biết thêm chiến dịch cũng muốn tạo một vùng đệm giữa “nước Mỹ của Tổng thống Donald Trump và nước Cộng hòa California độc lập mới”.

Theo khảo sát của Reuters, khoảng 32% người dân California được hỏi cho biết họ muốn tách khỏi Mỹ. “Chúng tôi đang trông chờ con số chính thức trên toàn quốc về ủng hộ độc lập. Mọi người đang liên tục gửi thư góp ý về quy trình tách khỏi Mỹ”, ông Marinelli cho hay. Giới quan sát nhận định tuy là chiến dịch ly khai rầm rộ nhất từ trước đến nay nhưng Yes California sẽ vấp phải rất nhiều thách thức khó vượt qua. Các phong trào trước đó đều “chết yểu” hoặc không thu thập đủ chữ ký của cử tri.

Kế hoạch xẻ California làm 3

Theo Fox News, phong trào Yes California hoàn toàn khác với chiến dịch “Cal 3” nhằm chia California thành 3 tiểu bang mới “để tăng hiệu quả quản lý của chính quyền và phát triển thịnh vượng hơn” do tỉ phú Tim Draper đề xuất. Đến nay, ông đã thu thập hơn 600.000 chữ ký để có thể đưa kế hoạch của mình ra trưng cầu dân ý. Tuy nhiên, Tòa án tối cao California mới đây đã chặn đề xuất này vì cho rằng việc chia bang tạo ra quá nhiều thay đổi khó lường về cấu trúc nên phải được xem xét bởi các nhà lập pháp chứ không thể đưa ra trưng cầu một cách đơn giản.

Khánh An