Chờ đợi gì ở tân đại sứ Mỹ tại Trung Quốc?

Ảnh: Getty Images

Hôm 20-10, nhà ngoại giao kỳ cựu Nicholas Burns (ảnh) có phiên điều trần trước Ủy ban Ðối ngoại Thượng viện. Nếu được xác nhận, cựu đại sứ Mỹ tại Hy Lạp và Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO) sẽ đảm nhận vai trò tương tự tại Trung Quốc. Vị trí này đã bị bỏ trống kể từ khi cựu đại sứ Terry Branstad rời Bắc Kinh hồi tháng 10-2020.

Hãng tin AP dự đoán đề cử trên sớm được Thượng viện phê chuẩn do đảng Dân chủ và phe Cộng hòa đều đánh giá cao ông Burns về chính sách đối ngoại. Theo giới quan sát, việc chọn ông Burns cho thấy sự thay đổi trong vai trò đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, bởi suốt 10 năm qua, chức vụ này thường do các cựu chính trị gia đảm nhiệm hơn là nhà ngoại giao dày dạn kinh nghiệm. Ðây là tín hiệu cho thấy chính quyền Tổng thống Biden muốn một người có khả năng đảm nhận vai trò quan trọng hơn giữa thời điểm quan hệ Mỹ - Trung ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua.

Phát biểu tại phiên điều trần, ông Burns xác định Washington và Bắc Kinh đang trong mối quan hệ “phức tạp”. Nhưng so với thời Chiến tranh Lạnh, mâu thuẫn cạnh tranh giữa hai cường quốc hiện xoay quanh kinh tế, công nghệ thay vì chỉ tập trung vào quân sự. Theo nhà ngoại giao 65 tuổi, Mỹ có thể tìm cách hợp tác với Trung Quốc trong các lĩnh vực mà cả hai cùng quan tâm, chẳng hạn như sức khỏe toàn cầu, chống buôn bán ma túy, phổ biến vũ khí hạt nhân và biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, Washington nói riêng và thế giới nói chung không nên lơ là trước ý đồ của Bắc Kinh trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến như mạng 5G cũng như cảnh giác việc họ tiếp tục mở rộng kho vũ khí hạt nhân, ông Burns nói thêm.

Ngoài ra, vị đại sứ tương lai còn chỉ trích hành vi gây hấn của Trung Quốc đối với nhiều nước trong khu vực; vi phạm nhân quyền ở Hong Kong, Tân Cương và đặc biệt là những động thái đe dọa Ðài Loan gần đây. Nhà ngoại giao này khẳng định Mỹ tuân thủ cam kết đối với chính sách “một Trung Quốc” và ủng hộ giải quyết hòa bình các tranh chấp. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Biden quyết không làm ngơ trước những hành động đơn phương làm suy yếu hiện trạng và phá hoại ổn định khu vực.

Mỹ tự tin cạnh tranh với Trung Quốc

Ðối với tuyên bố của Trung Quốc rằng “phương Ðông đang trỗi dậy và phương Tây đang suy tàn”, ông Burns tin tưởng Mỹ đang có lợi thế hơn về mặt quân đội, quan hệ đối ngoại, hệ thống giáo dục cùng mạng lưới liên minh rộng khắp so với một Bắc Kinh “ngày càng hung hăng” và “bị cô lập” trên bình diện quốc tế. Ông đồng thời nhấn mạnh sự hiện diện quân sự của Mỹ ở châu Á đóng vai trò quan trọng ngăn tham vọng bành trướng của Trung Quốc. Trong sự ủng hộ hiếm hoi, nhà ngoại giao đảng Dân chủ hoan nghênh nỗ lực của cựu Tổng thống Donald Trump hồi sinh nhóm Bộ tứ (gồm Mỹ, Ấn Ðộ, Nhật Bản và Úc) và coi đây là yếu tố quan trọng thúc đẩy chiến lược Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương.

Trong diễn biến liên quan, Ủy ban Ðối ngoại Thượng viện đã thông qua dự luật lưỡng đảng chống lại các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Ðông và Biển Hoa Ðông. Nếu được Thượng viện phê chuẩn, đây là đạo luật đầu tiên cung cấp cho Chính phủ Mỹ biện pháp cụ thể nhằm đẩy lùi tham vọng của Trung Quốc. Theo đó, đạo luật áp trừng phạt tài chính và ngoại giao đối với bất kỳ cá nhân, thực thể Trung Quốc nào tham gia vào các dự án của chính quyền Bắc Kinh nhằm khẳng định yêu sách lãnh hải bất hợp pháp; bị một nước thành viên của Hiệp hội các quốc gia Ðông Nam Á phản đối hoặc tham gia hành động đe dọa hòa bình, an ninh hoặc ổn định của hai vùng biển nói trên. Dự luật cũng cấm các tổ chức Mỹ đầu tư hoặc cung cấp bảo hiểm cho dự án liên quan thực thể nằm trong danh sách trừng phạt.

Ðáp lại, Trung Quốc hôm 20-10 lên tiếng yêu cầu Washington chấm dứt các hoạt động quân sự chống lại Bắc Kinh ở các vùng biển tranh chấp, đặc biệt sau vụ va chạm của tàu ngầm Mỹ hồi đầu tháng 10.

MAI QUYÊN (Theo AP, Bloomberg)