'Chống lưng' của Sam Bankman-Fried

Sam Bankman-Fried được cha mẹ ủng hộ khi kinh doanh tiền điện tử. Ảnh: Jimmy Turrell.

Vào những ngày hoàng kim tháng 3/2022, sàn giao dịch tiền điện tử FTX đã mời một nhóm vận động viên, người nổi tiếng để tham gia một hội nghị. Sự kiện này được ví như "Shark Tank", nơi các nhóm học sinh trung học trình bày các ý tưởng kinh doanh để giành giải thưởng trị giá hơn 1 triệu USD, New York Times.

Tại đó, một nhân vật được chú ý là ông Joseph Bankman, giáo sư Thuế của Trường Luật Stanford, Đại học Stanford, cũng là cha của Sam Bankman-Fried - nhà sáng lập của FTX.

Trên sân khấu sự kiện, ông là người công bố chủ nhân của hai tấm séc trị giá 500.000 USD. Sau hậu trường, ông là một nhà ngoại giao của FTX, giới thiệu con trai với người đứng đầu một tổ chức phi lợi nhuận ở Florida. Tổ chức này đang giúp những người trưởng thành tại địa phương mở tài khoản ngân hàng liên kết với sàn giao dịch điện tử.

Trong khi đó, bà Barbara Fried, mẹ của ông chủ FTX, không làm việc cho công ty, nhưng con trai bà là một trong những nhà tài trợ trong mạng lưới vận động chính trị do bà điều hành.

Sam Bankman-Fried vừa bị chính quyền Bahamas bắt giữ. Ảnh: Jeenah Moon.

Rạng sáng 13/12 (theo giờ Việt Nam), CNBC đưa tin Sam Bankman-Fried, người sáng lập của FTX, đã bị chính quyền Bahamas bắt giữ. Các cáo buộc chống lại người sáng lập FTX bao gồm gian lận ngân hàng, âm mưu gian lận ngân hàng, gian lận chứng khoán, âm mưu gian lận chứng khoán và rửa tiền, theo New York Times. Và trong hành trình của SBF (tên viết tắt của Sam Bankman-Fried - PV), cha mẹ ông, hai giáo sư tại Đại học Stanford, luôn có một bóng dáng quan trọng, những người đã cho phép SBF lớn lên trong sự tiếp xúc với giới tinh hoa trong khuôn viên Đại học Stanford, Mỹ.

Giờ đây, nhiều sự chú ý bắt đầu đổ dồn về cha mẹ của anh là ông Joseph Bankman và bà Barbara Fried. Hai người được cho là có liên quan đến hoạt động kinh doanh tiền điện tử của con trai. Ở độ tuổi 70, sự nghiệp của ông bà bị đảo lộn.

Người cha trở thành nhân viên FTX

Cuộc sống của ông Joseph Bankman và bà Barbara Fried thay đổi kể từ khi Sam Bankman-Fried thành lập FTX vào năm 2019. Thành lập doanh nghiệp trị giá 23 tỷ USD, Sam gần như không ngủ để theo đuổi sự nghiệp, và bà Fried cũng lo lắng vì con trai mải làm việc, quên ăn quên ngủ.

"Con không ngủ nên tôi rất lo. Tôi chỉ mong con không tạo quá nhiều áp lực cho bản thân", bà Fried nói.

Đế chế kinh doanh và chính trị của Sam Bankman-Fried luôn được cả nhà quan tâm. Bên cạnh hoạt động kinh doanh, FTX còn tài trợ, quyên góp cho các nhóm, tổ chức do Mind the Gap giới thiệu. Mind the Gap là Siêu Ủy ban hoạt động chính trị (Super PAC) do bà Fried đồng sáng lập vào năm 2018, nhằm sử dụng phân tích thống kê để xác định ứng cử viên Đảng Dân chủ nào sẽ hỗ trợ tài chính.

Ngoài ra ông chủ FTX cũng cấp vốn cho một tổ chức phi lợi nhuận do em trai Gabe Bankman-Fried điều hành.

Là một giáo sư chuyên về thuế, ông đã tham gia FTX trong những ngày đầu thành lập, giúp con trai tuyển dụng luật sư. Năm 2021, ông cùng các nhân viên FTX tham gia các cuộc họp ở Điện Capitol. Nhân viên của FTX cũng thường hỏi ý kiến của ông Bankman về các vấn đề liên quan thuế.

"Ngay từ những ngày đầu tiên, những lúc thấy cần thiết, tôi sẽ giúp một tay", ông Bankman nói về FTX trong một podcast vào tháng 8/2022.

Cũng tại podcast này, ông Bankman xác nhận ông tham gia nhiều hơn vào hoạt động từ thiện của FTX trong năm qua. Ông nói công ty đang triển khai dự án để cung cấp tài khoản ngân hàng và ví điện tử cho những người Mỹ chưa có tài khoản ngân hàng.

Mỗi tháng một lần, ông Bankman sẽ đến văn phòng FTX ở Bahamas. Ông hay kể những câu chuyện hồi nhỏ của con trai. Với tư cách là nhân viên của FTX, ông Bankman tập trung vào các hoạt động từ thiện của công ty và giúp con trai kết nối với các nhà đầu tư lớn.

Người cha cũng thường đến Washington để vận động hành lang cho ngành công nghiệp tiền điện tử. Đôi lần, ông đưa con trai đi gặp các nhà hoạch định chính sách và quan chức. Một cựu giám đốc điều hành của FTX cho biết ông Bankman không đóng góp trong các cuộc họp, nhưng những hiểu biết của ông rất hữu ích.

Ông Joseph Bankman tham gia nhiều hoạt động trong FTX. Ảnh: Josh Edelson.

Năm 2021, ông Bankman nói chuyện với tỷ phú Orlando Bravo. Ông Bravo từng là sinh viên của ông Bankman. Biết học trò cũ đang quan tâm đến việc đầu tư vào FTX, ông Bankman đã giúp học trò kết nối với con trai. Sau đó, công ty của Orlando Bravo đã rót 130 triệu USD vào sàn giao dịch của FTX.

Người cha cũng tận dụng các mối quan hệ gia đình để mở rộng phạm vi tiếp cận của công ty. Chị gái của ông Bankman là bà Barbara Miller, một nhà tư vấn chính trị, đã giới thiệu ông Bankman với Newton Sanon - giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận OIC. Ông Bankman và ông Sanon đã hợp tác để giúp các sinh viên không có tài khoản ngân hàng có thể mở một tài khoản được liên kết với nền tảng FTX, cho phép người dùng chi tiền cho tiền điện tử.

Ông Bankman cũng vận động thúc đẩy luật pháp Mỹ "thân thiện" hơn với ngành công nghiệp tiền điện tử. Phát biểu trước Hạ viện, ông cho rằng sáng kiến ông đưa ra sẽ giúp những người có thu nhập thấp "tích lũy tiền tiết kiệm".

Lao đao khi con trai vướng vào lao lý

Sau khi FTX sụp đổ, ông Sanon báo với ông Bankman rằng một số người tham gia FTX có thể mất số tiền tiết kiệm trên nền tảng (bao gồm số tiền sinh viên nhận được như một khoản trợ cấp khi tham gia chương trình). Kết quả, ông Bankman đã phải dùng tiền cá nhân đề bù vào những khoản lỗ.

Các đối tác của FTX cũng lao đao khi FTX nộp đơn phá sản. Ông Bankman đã phải viết thư cho một tổ chức phi lợi nhuận ở Chicago để trình bày hoàn cảnh. Tổ chức này từng được FTX hứa tài trợ 600.000 USD. Nhưng giờ đây, khi đế chế tiền điện tử sụp đổ, FTX không thể giải ngân như đã hứa. Ông Bankman lại không đủ tiền để bù đắp những khoản thiếu hụt này.

"Tôi sẽ dành tất cả nguồn lực của mình để bảo vệ con trai", The Times trích dẫn một câu của ông Bankman trong thư gửi tổ chức phi lợi nhuận.

Sự sụp đổ của FTX không chỉ gây ra khủng hoảng tài chính, mà còn khiến cả gia đình lao đao vì bị đàm tiếu.

Từ tháng 11, bà Fried đã từ chức chủ tịch của Mind the Gap, Gabe Bankman-Fried, em trai của Sam, rời bỏ vị trí ở tổ chức phi lợi nhuận đang làm việc. Ông Bankman cũng phải hoãn một lớp học ở trường Luật Stanford vào kỳ học mùa đông. Gia đình ông Bankman trở thành đề tài bàn tán trong khắp khuôn viên trường Luật Stanford.

Một người bạn của ông Bankman cho biết vụ việc lần này gây ra hậu quả rất nghiêm trọng. Chỉ trong một tháng, kể từ khi FTX tuyên bố phá sản, ông Bankman như thể già đi 10 tuổi.

Risa Heller, người phát ngôn của ông Bankman và bà Fried, nói rằng ông Bankman đã làm việc cho FTX được 11 tháng nhưng bà Fried không có vai trò gì trong công ty.

"Ông Joseph đã dành nhiều thời gian trong cuộc đời để cố giúp mọi người thoát khỏi cảnh nghèo đói. Hầu hết thời gian của ông được dành để tìm các tổ chức từ thiện liên quan sức khỏe", bà Heller nhấn mạnh.

Ông Larry Kramer, cựu Trưởng khoa Luật Stanford, cũng là một người bạn lâu năm của gia đình ông Banker, cho biết ông Banker muốn bảo vệ con trai bằng mọi giá.

"Mọi người muốn ông Banker tự bảo vệ mình, nhưng ông ấy thì không. Vợ chồng ông ấy quyết định sẽ không chống lại con trai mình", ông Kramer thông tin.

Giảng viên nổi tiếng của Trường Luật Stanford

Rất lâu trước khi con trai trở thành tỷ phú, ông Joseph Bankman và bà Barbara Fried đã là những giảng viên nổi tiếng tại Stanford. Hai vợ chồng bắt đầu sự nghiệp giảng dạy vào cuối những năm 1980.

Là một chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực thuế, ông Bankman thẳng thắn ủng hộ việc đơn giản hóa hệ thống khai thuế và từng trình bày trước Quốc hội Mỹ các vấn đề về thuế. Ông cũng có bằng Tâm lý học lâm sàng và hành nghề với tư cách là một nhà trị liệu.

Bà Fried vừa nghỉ hưu trong năm 2022. Bà là một chuyên gia về mối liên kết giữa luật pháp và triết học, đồng thời là tác giả của những bài viết về chủ nghĩa nhân đạo hiệu quả, phong trào từ thiện.

Bà Barbara Fried từng là giáo sư trường Luật Stanford, hiện đã nghỉ hưu. Ảnh: Stanford Law School.

Ông Bankman cũng được mô tả là một người thích giúp đỡ người khác và ghét xung đột. Trong bữa tiệc tối, khi anh em Bankman-Fried tranh cãi vì những lần thảo luận, ông Bankman sẽ bước ra ngoài. "Joe yêu quý mọi người và muốn mọi người cảm thấy thoải mái", ông Larry Kramer nói về bạn mình.

Ông Bankman và vợ đã nuôi dạy hai con trai trong căn nhà đặt tại khuôn viên Stanford, gần một khu nhà sinh viên nổi tiếng với những bữa tiệc khỏa thân và bữa ăn thuần chay.

Bạn bè và đồng nghiệp cho biết cặp vợ chồng thường nói chuyện với các con như thể chúng là những người trưởng thành, đồng thời khuyến khích những người khác cũng làm như vậy.

Trong những bữa tiệc tối chủ nhật, khi nhiều đứa trẻ khác chỉ thích rời bàn ăn để xem tivi, Sam và em trai Gabe lại ở cạnh người lớn để trò chuyện.

Một số người bạn khác của vợ chồng ông Bankman cho biết thêm gia đình họ hiếm khi quan tâm đến thành tích của con cái.

John Donohue, một giáo sư Luật của Stanford, nói rằng ông không biết gì về hai người con của giáo sư Bankman cho đến khi ông thấy nhiều tài liệu gọi Sam Bankman-Fried là ông hoàng tiền điện tử.

Thái An