Chủ tịch Toyota đối mặt với cuộc bỏ phiếu cách chức về các vấn đề quản trị

Thách thức đối với công ty lớn nhất đất nước mặt trời mọc về vốn hóa thị trường là điển hình cho điều mà nhiều nhà đầu tư tin là những thay đổi lớn đang diễn ra trên thị trường chứng khoán Nhật Bản, khi các cổ đông và sàn giao dịch Tokyo tìm kiếm các tiêu chuẩn quản trị cao hơn.

Trong một báo cáo gửi cho các nhà đầu tư vào tuần trước, chuyên gia tư vấn của Mỹ, Glass Lewis, đã khuyến nghị các cổ đông bỏ phiếu chống lại việc tái bổ nhiệm ông Akio Toyoda làm chủ tịch Toyota, cháu trai của người sáng lập công ty và là một nhân vật được cho là sẽ trở thành người đứng đầu tương lai của Liên đoàn các tổ chức kinh tế Nhật Bản (Keidanren) hùng mạnh của Nhật Bản.

Glass Lewis lập luận rằng Toyoda đã chủ trì một hội đồng quản trị không có đủ giám đốc độc lập. Toyoda đã từ chức chủ tịch tập đoàn vào tháng trước nhưng vẫn giữ chức chủ tịch hội đồng quản trị.

Trong khi đó, một chuyên gia khác của tổ chức tư vấn ISS, Mỹ, đã khuyến nghị các nhà đầu tư ủng hộ đề xuất của cổ đông do AkademikerPension, một quỹ trị giá 20 tỷ USD của Đan Mạch, và hai nhà quản lý tài sản châu Âu khác đệ trình nhằm tìm kiếm thông tin chi tiết hơn về các nỗ lực vận động hành lang về khí hậu của nhà sản xuất ô tô lớn nhất thể giới. Trong khi đó, Hội đồng quản trị của Toyota phản đối điều này, nói rằng công ty cam kết tiết lộ thông tin về các biện pháp khí hậu của mình.

ISS cũng kêu gọi các cổ đông bỏ phiếu chống lại một kiểm toán viên theo luật định, cảnh báo rằng "mối quan hệ của cá nhân đó với công ty có thể ảnh hưởng đến tính độc lập và minh bạch”.

Hai báo cáo được công bố vào tuần trước trước cuộc họp cổ đông thường niên của Toyota vào giữa tháng 6 là khoảng thời gian ngắn mà khoảng 80% các công ty Nhật Bản tổ chức các cuộc họp thường niên.

Ở một diễn biến khác, trong nhiều cuộc họp giao ban, những người đã tham dự cho biết, các công ty đang tập trung nỗ lực vào việc hướng các nhà đầu tư tránh bỏ phiếu chống lại giám đốc điều hành hoặc các thành viên hội đồng quản trị nổi tiếng khác khi các quỹ toàn cầu đưa ra các quy tắc chung buộc họ phải trừng phạt các công ty không giải quyết sự đa dạng của hội đồng quản trị và các vấn đề quản trị khác.

Những người trong bộ phận quan hệ nhà đầu tư của các công ty cho biết, cổ phần đã được tăng lên đáng kể sau khi giám đốc Canon và cựu giám đốc Keidanren Fujio Mitarai nhận được tỷ lệ ủng hộ thấp 50,59% tại cuộc họp thường niên vào tháng 3. BlackRock, cùng với các quỹ lớn khác, cho biết họ không ủng hộ việc tái bổ nhiệm ông vì lo ngại về thành phần hội đồng quản trị của Canon, hiện không có giám đốc nữ.

Những áp lực khác đang gia tăng. Dưới sự lãnh đạo mới của Hiromi Yamaji, nhóm JPX kiểm soát thị trường chứng khoán Tokyo đã kêu gọi các công ty Nhật Bản niêm yết cống hiến nhiều hơn để nâng cao giá trị doanh nghiệp và cải thiện hiệu quả sử dụng vốn. Yamaji đã chỉ ra rằng quản trị tốt hơn là trọng tâm để đạt được điều đó.

Quay trở lại báo cáo của Glass Lewis về Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới tính theo doanh số bán hàng, cũng nhấn mạnh việc nắm giữ cổ phần “quá mức” của họ trong các công ty niêm yết khác, là một ví dụ về hiện tượng “nắm giữ chéo” mà nhiều nhà đầu tư coi là một vấn đề mang tính hệ thống đối với việc quản trị trong Nhật Bản.

Vào cuối tháng 3 năm 2022, Toyota nắm giữ khoảng 3 nghìn tỷ Yên (21 tỷ USD) cổ phiếu của các công ty đại chúng khác dưới dạng chứng khoán đầu tư, chiếm khoảng 11,5% tài sản ròng của công ty.

“Trước những lo ngại liên quan đến cả thực tiễn đầu tư chứng khoán nói chung và mối quan hệ sở hữu chéo ở Nhật Bản, chúng tôi đang gặp rắc rối bởi quy mô và mức độ đầu tư của Toyota vào các công ty đại chúng khác”, Glass Lewis viết, mặc dù nói thêm rằng vấn đề ở giai đoạn này không đảm bảo một cuộc bỏ phiếu chống lại các thành viên hội đồng quản trị cụ thể.

Đáp lại, Toyota cho biết số lượng sở hữu chéo đã giảm từ 200 vào cuối tháng 3 năm 2015 xuống còn 148 vào năm ngoái và hãng có kế hoạch giảm hơn nữa.

Về tính độc lập của hội đồng quản trị, Toyota cũng cho biết họ đã thực hiện các bước để tăng tính đa dạng và giảm số lượng giám đốc.

“Chúng tôi không lo ngại về tính khách quan, độc lập và khả năng cung cấp sự giám sát thích hợp như được mô tả trong báo cáo của Glass Lewis”, phía Toyota nhấn mạnh.

Trước đó, Chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Akio Toyoda đã từ chức vào ngày 1 tháng 4, được kế nhiệm bởi Giám đốc thương hiệu Koji Sato 53 tuổi, đứng đầu bộ phận Toyota Lexus và công ty đua xe GAZOO từ năm 2020.

Toyoda sẽ trở thành chủ tịch mới của hội đồng quản trị, trong khi Chủ tịch Takeshi Uchiyamada sẽ tiếp tục là thành viên của hội đồng quản trị.

Ông Toyoda, 66 tuổi, là cháu trai của người sáng lập hãng xe và giữ chức giám đốc điều hành từ tháng 6 năm 2009.

“Sự thay đổi cơ cấu Toyota hiện tại bắt nguồn từ việc tôi từ chức,” Uchiyamada nói, đồng thời nhấn mạnh rằng ông đã cân nhắc thời điểm nghỉ hưu “một thời gian” để nhường chỗ cho một thế hệ mới.

Khôi Nguyên