'Chưa có ai mất chức hay đi tù vì quản lý yếu kém khiến DNNN thua lỗ'

Sáng 28-5, Quốc hội thảo luận về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) giai đoạn 2011-2016.

Tham gia thảo luận, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) chỉ ra 3 dạng làm thất thoát tài sản Nhà nước gồm: Kinh doanh kém hiệu quả; mua bán tài sản làm thất thoát tài sản thành vốn và định giá doanh nghiệp thấp khi cổ phần hóa.

Về kinh doanh lỗ làm thất thoát tài sản Nhà nước, ông Cường cho rằng “điều này ai cũng biết và nói rất nhiều”, vấn đề lý do dẫn đến tình trạng là từ đâu.

Đại biểu Hoàng Văn Cường chỉ ra 3 dạng làm thất thoát tài sản Nhà nước

Đại biểu Cường chỉ ra 3 nguyên nhân: Thứ nhất, trình độ quản lý của doanh nghiệp yếu kém. Thứ hai, vì động cơ cá nhân nên người quản lý đã đầu tư các hoạt động không hiệu quả, cố tình dùng thủ đoạn để hợp thức hóa việc rút tiền từ DNNN. Thứ ba, dù doanh nghiệp lỗ nhưng không ai phải chịu trách nhiệm.

"Chưa có ai mất chức hay xử lý, đi tù vì quản lý yếu kém khiến doanh nghiệp lỗ. Không có doanh nghiệp nào báo cáo đầy đủ, lúc nào lỗ, khi nào lãi. Thậm chí có doanh nghiệp, khi cần tăng chức, tăng quỹ lương hoặc để xin vốn thì báo cáo là lãi, nhưng khi báo cáo liên quan tới tài chính, phải nộp thuế thì lại báo lỗ. Người ta nói rằng báo cáo tài chính của doanh nghiệp như phép thần thông biến hóa, lúc lỗ lúc lãi.

Doanh nghiệp lỗ nhưng đội ngũ quản lý vẫn được hưởng lương cao, bởi cơ chế trả lương là khi doanh nghiệp làm ăn có lãi thì mức lương được xác định theo mức lãi nhưng khi làm ăn có lỗ thì không được tăng lương nhưng cũng không bị hạ lương. Đây là động lực khiến người quản lý doanh nghiệp không muốn cổ phần hóa DNNN", đại biểu Hoàng Văn Cường chỉ ra.

Cũng theo đại biểu Hà Nội, một điều kỳ lạ là tất cả vấn đề xảy ra về thất thoát, lỗ của DNNN thì ai cũng biết, trong khi chúng ta có cả một bộ máy về thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nhưng lại không phát hiện ra vấn đề này.

"Rõ ràng ở đây, về mặt chính sách pháp luật chúng ta phải xem đến lỗ hổng trong việc quy định trách nhiệm các cơ quan có trách nhiệm kiểm tra, giám sát hoạt động của doanh nghiệp", ông Hoàng Văn Cường chỉ ra.

Vấn đề thứ hai, thất thoát tài sản vốn doanh nghiệp do chúng ta mua bán tài sản, hàng hóa, dịch vụ theo công thức: Mua thì giá cao còn bán thì thấp hơn giá tư nhân, theo đại biểu Hoàng Văn Cường, chúng ta đã có một cơ chế, tổ chức định giá độc lập, đấu giá độc lập nhằm minh bạch hóa mua bán tài sản nhưng tại sao vẫn để xảy ra tình trạng “mua đắt bán rẻ”. Ngay trong báo cáo giám sát đã chỉ ra kết luận, thực ra việc định giá, đấu thầu chỉ là hình thức.

Nhiều tổ chức làm trách nhiệm tư vấn định giá, đấu giá khi lập các dự án sai, định giá sai, thẩm định giá sai, đấu thầu sai nguyên tắc… nhưng chưa có tổ chức nào bị xử lý. Tệ hại hơn, khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ phải bán tài sản, máy móc thiết bị thì đây lại là cơ hội béo bở cho những “kền kền ăn xác chết”.

Chỉ ra thực trạng trên, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng cần phải có thanh tra, kiểm tra các vụ việc bán tài sản Nhà nước; kiểm tra liên quan các tổ chức định giá, thẩm định giá, đấu giá để quy định trách nhiệm cho các tổ chức này trong việc làm thất thoát tài sản Nhà nước.

Về việc thất thoát tài sản Nhà nước liên quan phổ biến tới đất đai, như chuyển đất công sang đất tư không thông qua đấu thầu mà chỉ định giá trực tiếp, hoặc xác định giá đất khi cổ phần hóa không thực hiện đúng quy định luật đất đai, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng ở đây có trách nhiệm của UBND hay cơ quan quản lý về đất đai ở các tỉnh.

Chỉ ra việc 95% khiếu kiện liên quan tới đất đai, các khiếu kiện kéo dài, các “điểm nóng” đa phần liên quan tới đất đai, ông Cường cho rằng nguyên nhân cơ bản là chính sách đất đai đang áp dụng đi ngược với nguyên lý cơ bản về kinh tế đất trong cơ chế thị trường.

"Có thể nói chúng ta đã không thành công, chưa nói là thất bại, trong quản lý kinh tế đất đai. Ngay trong dự thảo Luật hành chính kinh tế đặc biệt, chúng ta vẫn đề xuất chính sách là “miễn tiền sử dụng đất cho các dự án có mục đích sử dụng đất từ 10-30 năm. Đây là chính sách đi ngược với quy luật cung cầu đất đai. Tôi e ngại chính sách này không những không thu hút tốt các nhà đầu tư cạnh tranh mà còn làm thất bại quá trình cạnh tranh lành mạnh giữa các đặc khu", ông Cường cảnh báo.

Thuần Thư