Chuyển kiểm tra chất lượng ô tô nhập khẩu sang 'hậu kiểm': Chờ ý kiến Thủ tướng

Ô tô nhập khẩu về cảng Hải Phòng. Ảnh: T.Bình.

Kiểm tra “mẫu”: Có lợi cho doanh nghiệp, nhưng...

Báo cáo với Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết: Thời gian qua, Thủ tướng giao Bộ nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy trình kiểm tra theo hướng áp dụng quản lý trên cơ sở đánh giá rủi ro của hàng hóa và mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp. Theo đó, chỉ kiểm tra mẫu ô tô đại diện cho từng kiểu loại xe đối với tất cả các lô hàng thay vì áp dụng cho từng lô xe nhập khẩu.

Theo thông tin cập nhật của Tổng cục Hải quan, hết tháng 10, cả nước nhập 52.769 ô tô nguyên chiếc các loại, với tổng kim ngạch gần 1,185 tỷ USD, giảm 31,9% về số lượng và giảm 30,4% về kim ngạch so với cùng kỳ 2017.

Về nhiệm vụ này, theo lãnh đạo Bộ GTVT, quy định ô tô chưa qua sử dụng nhập khẩu phải được kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo từng lô đã được Chính phủ, các bộ, ngành liên quan xem xét trong quá trình xây dựng Nghị định 116/2017/NĐ-CP với mục đích đảm bảo ô tô chưa qua sử dụng nhập khấu phải đáp ứng điều kiện an toàn kỹ thuật, chất lượng sản phẩm phải đồng nhất giữa các lô xe trong khi cơ quan quản lý không có điều kiện giám sát, đánh giá được quy trình quản lý, kiểm soát chất lượng sản phẩm ở cơ sở sản xuất nước ngoài với mục tiêu bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

“Quy định này cũng nhằm tạo công bằng trong việc quản lý chất lượng sản phẩm giữa ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước với ô tô nhập khẩu”- đại diện Bộ GTVT nói.

Theo Bộ GTVT, qua gần 1 năm thực hiện Nghị định 116/2017/NĐ-CP cho thấy: Thời gian đầu thực hiện, các doanh nghiệp nhập khẩu gặp một số khó khăn nhất định do chưa nắm rõ yêu cầu quy định về Giấy Chứng nhận kiểu loại ô tô nhập khâu, cũng như lo ngại về việc tăng thời gian, chi phí khi thực hiện việc kiểm tra theo từng lô hàng nhập khấu.

“Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ GTVT đã tích cực phối hợp với các cơ quan có liên quan giải thích, hỗ trợ để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu ô tô. Đến thời điểm hiện tại hầu hết ô tô từ các thị trường khác nhau đã nhập khẩu được về Việt Nam mà không gặp khó khăn, vướng mắc”- Bộ GTVT thông tin.

Bộ GTVT nêu quan điểm: Quá trình thực hiện, Bộ nhận thấy việc kiểm tra, thử nghiệm theo lô trên thực tế cũng không quá phức tạp, tốn kém kinh phí và thời gian như phản ảnh của các doanh nghiệp (?).

Tuy nhiên, Bộ GTVT thừa nhận, việc sửa Nghị định 116 theo hướng chỉ kiểm tra mẫu ô tô đại diện cho từng kiểu loại xe đối với tất cả các lô hàng thay vì áp dụng cho từng lô xe nhập khẩu (như hiện tại) sẽ tạo sự thông thoáng thuận lợi cho hoạt động XNK ô tô. Nhưng, Bộ này cũng đề nghị (khi sửa đổi theo hướng này) cần xem xét, cân nhắc một số vấn đề liên quan.

Đó là sẽ tạo ra kẽ hở lớn cho doanh nghiệp nhập khẩu tiến hành nhập khẩu hàng loạt xe về và chỉ đăng ký kiểm tra cho một lô đại diện (có thể là 1 xe duy nhất đã được doanh nghiệp chuẩn bị trước, lựa chọn xe tốt nhất) để cơ quan chức năng kiểm tra, cấp chứng nhận.

Sau đó doanh nghiệp tiếp tục đăng ký kiểm tra cho các lô nhập khẩu với số lượng không giới hạn trong thời gian 3 năm.

“Như vậy cơ quan chức năng sẽ không thể kiểm soát được chất lượng khí thải, an toàn và chất lượng linh kiện, các hệ thống trên xe của những xe nhập khẩu mà doanh nghiệp nhập về trong khoảng thời gian dài. Đây chính là lỗ hổng lớn trong quản lý chất lượng xe nhập khẩu, ảnh hưởng đến an toàn và quyền lợi của người tiêu dùng”- lãnh đạo Bộ GTVT lập luận.

Mặt khác, theo kết luận chỉ đạo tại cuộc họp Thường trực Chính phủ ngày 6/6/2018 (Thông báo số 80/TBVPCP ngày 9/6/2018 của Văn phòng Chính phủ), các bộ, cơ quan, doanh nghiệp có liên quan thực hiện nghiêm Nghị định 116/2017/NĐCP ngày 17/10/2017 của Chính phủ và Thông tư 03/2018/TTBGTVT ngày 10/01/2018 của Bộ trưởng Bộ GTVT.

Theo Bộ GTVT, do nội dung giao nhiệm vụ cho Bộ tại Quyết định 1254/QĐ-TTg (về Kế hoạch hành động thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN, cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK và tạo thuận lợi thương mại giai đoạn 2018 – 2020) việc đề xuất sửa đổi Nghị định 116 theo hướng bỏ kiểm tra theo từng lô đối với ô tô nhập khẩu khác với chỉ đạo tại Thông bảo số 80/TBVPCP ngày 9/6/2018 của Văn phòng Chính phủ, vì vậy, Bộ GTVT báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ xem xét có ý kiến để Bộ có cơ sở thực hiện.

Thực hiện “hậu kiểm”: Chờ Thủ tướng!

Một nội dung khác liên quan đến cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành được giao Bộ GTVT thực hiện (theo Quyết định 1254/QĐ-TTg) liên quan đến sửa đổi Thông tư 41/2018/TT-BGTVT ngày 30/7/2018 của Bộ GTVT quy định Danh mục sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ GTVT trong quý IV/2018.

Theo đó chuyển kiểm tra chất lượng ô tô (nhập khẩu) sang sau thông quan (không cần kiểm tra trước thông quan) do mặt hàng này còn phải chịu quản lý của cơ quan Công an (đăng ký lưu hành trước khi lưu thông).

Theo Bộ GTVT, ô tô là sản phẩm hàng hóa nhóm 2, có khả năng gây mất an toàn. Thực hiện Luật Chất lượng sản phấm, hàng hóa năm 2007, Nghị định 132/2008/NĐCP ngày 31/12/2008 và Nghị định 74/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018, ngày 30/7/2018 Bộ GTVT đã ban hành Thông tư 41.

Theo quy định tại Nghị định 116/2017/NĐCP, sản phẩm ô tô phải được kiểm tra an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo từng lô trước khi thông quan. Vì vậy, quy định phương thức kiểm tra (trước thông quan) đối với mặt hàng ô tô tại Thông tư 41 tuân thủ quy định tại Nghị định số 116.

Về nhiệm vụ sửa đổi Thông tư 41 theo hướng chuyển kiểm tra chất lượng ô tô từ trước thông quan sang sau thông quan, Bộ GTVT báo cáo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho phép thực hiện sau khi có ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi phương thức kiểm tra đối với ô tô nhập khẩu tại Nghị định 116, đảm bảo nguyên tắc các quy định tại Thông tư không trái với Luật, Nghị định liên quan.

Thái Bình