Chuyện ở Chi cục thu NSNN ngàn tỷ nhưng không có nợ thuế

Từ TP Nha Trang đi hơn 60 km chúng tôi tới Chi Cục Hải quan Vân Phong. Tới đơn vị trong buổi sáng sớm mà nắng đã rát mặt, khí hậu khắc nghiệt hơn rất nhiều so với khu vực ngoài Ninh Hòa. Đơn vị nằm chênh vênh trên sườn dốc, trước mặt là biển, cách đó là cầu cảng đang được xây dựng.

Ở đây, mùa nào cũng gió, gió là “đặc sản” nên rất cây cối có thể phát triển được. Gió, đá và thiếu nước ngọt đã là nỗi ám ảnh đối với mỗi công chức ở đây. Từ đơn vị đi ra tới chợ cũng mất 15km, xung quanh khu vực này dân cư thưa thớt, gần nhà máy đóng tàu có mấy hộ dân làng chài sinh sống.

Chi cục phó Chi cục Hải quan Vân Phong Ngô Thành Vinh vui mừng nói với chúng tôi, mấy tháng nay chúng tôi bắt đầu có nước ngọt, cuộc sống cũng khá hơn rồi. Xung quanh đơn vị anh em đã đầu tư mua đất về bỏ vào những thùng xốp và cải tạo một khoảnh vườn nhỏ để trồng rau cải thiện đời sống.

Chỉ tay vào mấy luống rau đang xơ xác vì gió, anh Vinh nói, “dưới lớp đất ấy là đá nên rất khó có cây cối nào sống được, trên thì gió, dưới thì đá nên ở đây mọi thứ đều khắc nghiệt. Cây trồng cứ heo hắt sống nhưng trồng được như vậy còn có cái mà ăn”.

Toàn Chi cục có 19 người, được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về Hải quan trên địa bàn rộng gồm Thị xã Ninh Hòa và huyện Vạn Ninh với nhiều bến cảng, đơn cử như 2 cảng biển chuyên dùng (Công ty TNHH Nhà máy tàu biển Hyundai Vinashin HVS và Kho ngoại quan xăng dầu; cảng Đầm Môn và cảng tổng hợp Bắc Vân Phong.

Cảng Đầm Mon và cảng tổng hợp Bắc Vân Phong cách trụ sở đơn vị trên 80 km về phía Bắc, trong khi điều kiện đi lại không thuận lợi, rất khó khăn cho CBCC triển khai thực hiện nhiệm vụ giám sát tại 2 cảng này. Trong khi đó, tại kho ngoại quan xăng dầu Vân Phong lượng tàu xuất, nhập cảnh tuy không nhiều nhưng số lượng lớn, giá trị hàng hóa lớn và thuộc loại mặt hàng đặc thù là xăng dầu nên đơn vị phải bố trí đầy đủ công chức túc trực tại đây 24/7.

Chi cục trưởng Chi Cục Hải quan Vân Phong Võ Hữu Thắng cho biết, ở đây lượng DN không nhiều nhưng số thu lại lớn nhất của Cục Hải quan Khánh Hòa. Doanh nghiệp hiện nay hầu như không đến trụ sở của chi cục làm thủ tục mà thực hiện điện tử trên hệ thống. Việc áp dụng hệ thống thông quan tự động VNACCS/ VCIS; Cơ chế một cửa quốc gia tại cảng biển- Hệ thống E- manifest; triển khai hệ thống dịch vụ công trực tuyến; hệ thống quản lý, giám sát hải quan tại cảng biển, cảng hàng không VASCM, cải cách thủ tục hành chính… đã giúp DN giải quyết được TTHC được nhanh chóng, thuận lợi tiết kiệm được thời gian và chi phí, giảm tiếp xúc giữa DN và cán bộ công chức, nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động của Chi cục.

Chi cục trưởng Chi Cục Hải quan Vân Phong Võ Hữu Thắng.

Bên cạnh đó, cán bộ công chức tuân thủ đúng quy định pháp luật, không gây phiền hà, sách nhiễu, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho DN hoạt động XNK, xuất nhập cảnh…nhằm thu hút các DN trên địa bàn quản lý thực hiện thủ tục hải quan XNK hàng hóa tại đơn vụ. Trong những năm qua, đơn vị luôn tăng cường kiểm tra trị giá khai báo hải quan các mặt hàng có thuế suất cao, có nguy cơ ẩn lậu thuế qua khai báo; kiểm tra chặt chẽ xuất xứ hàng hóa được hưởng thuế suất ưu đãi (C/O) để tránh lợi dụng làm thất thu thuế; Kiểm soát chặt chẽ giá tính thuế hàng hóa XNK, tăng cường xác minh C/O, chống thất thu qua trị giá khai báo mã số, thuế suất, số lượng… kiểm tra kỹ tên hàng, mã số, trị giá, mức thuế tại các khâu thông quan, khâu sau thông quan để phát hiện và xử lý các trường hợp khai sai mã số, khai báo sai tên hàng hoặc khai tên hàng không rõ ràng để được áp dụng thuế suất…đặc biệt đối với các mặt hàng có thuế suất cao, kim ngạch XNK lớn như xăng dầu nhập khẩu.

Do vậy, năm 2017, chỉ tiêu giao cho đơn vị thu NSNN là 4.463 tỷ đồng, đến 31-12-2017 thu được 5.966 tỷ đồng. Năm 2018, chỉ tiêu giao cho đơn vị thu NSNN là 205 tỷ đồng, đến 31-12-2018 thu được 6.371 tỷ đồng. Năm 2019, chỉ tiêu giao thu NSNN là 790 tỷ đồng, tuy nhiên đến 18-7 đơn vị đã thu được 1.014,8 tỷ đồng. Ước tính năm 2019 dự kiến thu đạt hơn 1.369 tỷ đồng.

Lý giải số thu cao như trên, ông Thắng cho biết, 3 năm gần đây chỉ tiêu giao ngân sách luôn thấp hơn số thu đạt được là do xăng dầu mang lại. Số thu cao là do Tổng công ty xăng dầu Việt Nam nhập khẩu xăng dầu tăng hơn nhiều so với kế hoạch nhằm đáp ứng thị trường tiêu thụ trong nước, trong khi 2 nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Dung Quất bị chậm tiến độ và theo chủ trương của Nhà nước là tăng cường tiêu dùng xăng sinh học E5 không đạt như yêu cầu nên Chi cục mới có số thu ngân sách tăng cao đột biến.

Một số hình ảnh tại Kho ngoại quan xăng dầu Vân Phong.

Tuy nhiên, từ nay tới cuối năm khi 2 nhà máy lọc dầu đi vào hoạt động thì nguồn thu này sẽ không còn nữa. Bởi, trong 6 tháng, nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Dung Quất hoạt động ổn định, cung cấp phần lớn nhu cầu xăng dầu trong nước, nên lượng xăng dầu nhập khẩu từ nước ngoài giảm đáng kể. Vì vậy, số lượng xăng dầu nhập khẩu từ Kho ngoại quan xăng dầu Vân Phong vào nội địa chỉ đạt 298.013 tấn, giảm 74,18% (1.154.256 tấn) và kim ngạch nhập khẩu giảm 76,82% (183,65/792,28 triệu USD) so với cùng kỳ 2018; dẫn đến số thu từ mặt hàng này giảm 82,26%.

Điểm đặc biệt của Chi cục Hải quan Vân Phong là doanh nghiệp hoạt động không nhiều nhưng số thu lớn và không có nợ thuế. Theo ông Võ Hữu Thắng thì nguyên do mặt hàng xăng dầu bắt buộc phải nộp thuế trước, nên không có nợ thuế, không nợ xấu. Bởi phải nộp tiền thuế trước thì mới được thông quan.

Ông Nguyễn Trần Trung - Phó Tổng Giám đốc Công ty Liên doanh TNHH Kho xăng dầu ngoại quan Vân Phong cho biết, kho xăng dầu ngoại quan Vân Phong có thể tiếp nhận, tồn chứa các sản phẩm xăng dầu từ các tàu có trọng tải lớn lên tới 150.000 tấn. Kho đóng vai trò như một trung tâm trung chuyển cho việc phân phối sản phẩm xăng dầu cho thị trường trong nước và nội địa. Hiện, khách hàng thuê đạt 80% dung tích kho.

Từ năm 2016 triển khai hải quan điện tử đi vào thực chất hơn nên khai báo hải quan nhanh chóng hơn. Doanh nghiệp có thể khai báo tờ khai trực tuyến, chỉ tờ khai luồng vàng mới phải đến hải quan. Lực lượng hải quan giám sát và thực hiện các thủ tục hải quan tại kho nên đã giúp doanh nghiệp giảm bớt nhân lực thực hiện thủ tục hải quan.

Lưu Hiệp