Chuyện về những người 'thầy' ở ngôi trường đặc biệt

Nếu không phải trong chiếc áo màu sọc và trong một “môi trường” đặc biệt, ít ai nghĩ rằng đây là lớp học tư vấn, định hướng nghề nghiệp và việc làm cho các phạm nhân sắp mãn hạn tù tại Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương.

Cho cần câu, không cho con cá

Trước khi bị bắt giữ, Phạm nhân Nguyễn Văn Cương (SN 1983, trú tại TP Chí Linh, tỉnh Hải Dương) là một lái xe đường dài. Do đua đòi sử dụng trái phép chất ma túy, anh ta bị bắt giữ về hành vi “Tàng trữ trái phép chất ma túy” bị tuyên phạt 20 tháng tù giam. Cũng như nhiều phạm nhân khác, trước thời điểm trở về với gia đình và cộng đồng, Cương cũng được tham gia tư vấn, định hướng nghề nghiệp và giới thiệu việc làm.

Các phạm nhân Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương được hướng nghiệp, dạy nghề.

Sau khi cân nhắc, Cương đã lựa chọn học nghề rửa xe. Cương cho biết: Tôi chọn học nghề rửa xe ôtô vì công việc không đòi hỏi kỹ thuật cao; vốn bỏ ra lại ít… Sau khi ra trại, tôi sẽ làm nghề và cố gắng trở thành một công dân tốt”. Phạm nhân Nguyễn Văn Quyết (SN 1990, ở thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương) từng tham gia quản lý và kinh doanh tại một khu chợ trên địa bàn tỉnh. Trong quá trình làm ăn, do mâu thuẫn về quyền lợi, Quyết đã có những hành động đi quá giới hạn… Hậu quả sự nóng giận, bốc đồng và coi thường pháp luật ấy là một bản án nghiêm khắc dành cho anh ta. Trong dịp này, Quyết cũng là một trong những phạm nhân chuẩn bị hết án, được tham dự lớp tư vấn, định hướng nghề nghiệp và giới thiệu việc làm của Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương. Quyết cũng có nguyện vọng được học nghề rửa xe ôtô…

Trong dịp đến làm việc tại Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương, chúng tôi đã được tham một một buổi tư vấn, định hướng nghề nghiệp và giới thiệu việc làm cho phạm nhân sắp chấp hành xong án phạt tù năm 2023. Buổi tư vấn do Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương phối hợp với Trung tâm Dịch vụ việc làm, giáo dục nghề nghiệp trực thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Hải Dương tổ chức. Tham gia chương trình có đại diện Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh; VKSND tỉnh và lãnh đạo Trung tâm dịch vụ việc làm, giáo dục nghề nghiệp tỉnh cùng các phạm nhân sắp chấp hành xong hình phạt tù. Trong khuôn khổ chương trình, các phạm nhân được nghe đại diện Ban Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương thông tin về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương về hỗ trợ vay vốn, đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người lao động nói chung; lao động chấp hành xong hình phạt tù nói riêng nhằm giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống, hòa nhập cộng đồng.

Tiếp đó, các phạm nhân được chuyên viên của Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Hải Dương cung cấp thông tin về thị trường lao động, nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh; thông tin tuyển sinh, ngành nghề đào tạo; đồng thời tư vấn kỹ năng tiếp cận, tìm kiếm việc làm, tham gia phỏng vấn. Trong buổi tư vấn, các phạm nhân cũng chia sẻ tâm tư, nguyện vọng; đồng thời trao đổi, giải đáp thắc mắc của các phạm nhân liên quan đến công tác đào tạo nghề nghiệp, giải quyết việc làm. Từ đó giúp phạm nhân có những định hướng và có thể lựa chọn việc làm, ngành nghề phù hợp trình độ học vấn, khả năng, tay nghề của bản thân sau khi chấp hành xong án phạt tù, trở về nơi cư trú. Được biết, trong dịp này, ngoài nghề rửa xe ôtô, sửa chữa điều hòa, các phạm nhân còn được hướng dẫn thực hành một số công đoạn đơn giản của nghề mộc…

Với quan niệm cho “cái cần câu chứ không cho con cá”, trong những năm qua, Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương đặc biệt quan tâm đến việc định hướng nghề nghiệp và giới thiệu việc làm cho phạm nhân sắp chấp hành xong án phạt tù.

Chia sẻ với chúng tôi, Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương cho biết: Từ việc giam giữ, cải tạo các phạm nhân, lãnh đạo và cán bộ Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương phần nào hiểu được tâm lý của các phạm nhân. Các bị can trước khi ra trại đều mang trong mình mặc cảm; không ít người bị kỳ thị khi trở lại với cuộc sống hằng ngày… “Nhàn cư vi bất thiện”, nếu không có một việc làm ổn định, họ rất dễ bị lôi kéo, tác động… Vì thế, cần phải trang bị cho họ một công việc. Hiểu được điều đó nên cán bộ Trại tạm giam Công an tỉnh đặc biệt quan tâm đến công tác hướng nghiệp dạy nghề.

Nhiều phạm nhân sau khi ra trại đã sống được bằng nghề đã được đào tạo, điển hình như trường hợp của anh N.V.D (trú tại huyện Gia Lộc); N.V.H (trú tại huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương). Phạm nhân N.V.D phạm tội đánh bạc; trong thời gian cải tạo tại Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương, được sự giúp đỡ của các cán bộ quản giáo, N.V.D đã nhận thức được sai lầm của bản thân. Trước khi ra trại, N.V.D có nguyện vọng được học nghề mộc. Một thanh niên trước đó vốn “ham ăn, lười làm” nay phải học một công việc lao động chân tay nặng nhọc nên cũng sẽ có lúc nản lòng, muốn bỏ cuộc.

Trong những thời khắc đó, cán bộ quản giáo đã thường xuyên gần gũi, động viên… Sau khi N.V.D ra trại, cán bộ của Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương đã tạo điều kiện, giúp đỡ cho N.V.D có được việc làm ổn định. Đến nay, N.V. D đã có thể sống được bằng nghề mộc; có được một mái ấm gia đình hạnh phúc. Trường hợp của phạm nhân N.V.H cũng vậy.

Bị bắt giữ về hành vi “Làm giả còn dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức”, ngày vào trại N.V.H cũng mang trong mình nhiều mặc cảm. Chính sự gần gũi, chia sẻ, quan tâm và động viên của những cán bộ quản giáo tận tâm với công việc đã giúp N.V.H dần nhận thức được sai lầm của mình, yên tâm cải tạo. Trước khi ra trại, N.V.H cũng được học nghề mộc và hiện đang làm nghề mộc tại một xưởng sản xuất trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Những trường hợp như anh N.V.D và N.V.H… , đã tiếp thêm sức mạnh của cán bộ Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương tiếp tục cống hiến và tận tâm với nghề.

Chữ “tâm” của những người quản giáo

“Trại tạm giam như một xã hội thu nhỏ; các can, phạm nhân mỗi người có một hoàn cảnh khác nhau nên công tác quản lý, giáo dục gặp không ít khó khăn, nhất là những đối tượng tái phạm nhiều lần. Do đặc thù công việc đòi hỏi mỗi cán bộ quản giáo phải luôn sâu sát, tìm hiểu, nắm chắc lý lịch, hoàn cảnh gia đình, nguyên nhân và điều kiện phạm tội để có các biện pháp giáo dục, cải tạo thích hợp để từ đó giúp họ an tâm cải tạo tiến bộ, phấn đấu làm lại cuộc đời, có ích cho gia đình và xã hội” – Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương mở đầu câu chuyện với tôi.

Đối tượng lần đầu phạm tội, đặc biệt là những trường hợp từng có vị thế ngoài xã hội; những trường hợp phạm tội liên quan đến các tội danh về đạo đức…, khi mới đưa vào trại chưa quen với môi trường ăn, ở sinh hoạt theo quy định thường rơi vào khủng hoảng tâm lý, nhiều trường hợp xấu hổ muốn tìm đến cái chết. Trong những trường hợp như vậy, áp lực của người cán bộ quản giáo rất lớn. Khi đó, không đơn thuần chỉ là công tác tạm giam, tạm giữ mà người cán bộ quản giáo phải như một chuyên gia tâm lý, nhanh chóng nắm bắt được tâm tư, tình cảm và hoàn cảnh của đối tượng để phân tích, giáo dục lúc cương, lúc nhu để các đối tượng chấp hành nghiêm các quy định của trại… Trong thời gian gần đây, số trẻ vị thành niên phạm tội tăng lên, chủ yếu liên quan đến hành vi gây rối trật tự công cộng. Đa phần trong số đó có đều sinh ra trong những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt, có bố thì không có mẹ hoặc ngược lại.

Với chức năng nhiệm vụ là quản lý, giam giữ người bị tạm giữ, tạm giam, giáo dục và cải tạo phạm nhân nhằm phục vụ tốt công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự, những năm qua CBCS Trại tạm giam Công an tỉnh Hải Dương luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm; khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, gắn công tác chuyên môn với việc đẩy mạnh thực hiện công tác cải cách hành chính, nhất là trong giải quyết các thủ tục về thăm gặp mặt thân nhân, nhận quà tiếp tế, góp phần vào thành tích chung của Công an tỉnh.

Xuân Mai