Cô gái Tày chinh phục trời Tây

Lương Ngân tại ngôi trường cô được phong tiến sỹ

Lương Ngân trẻ hơn nhiều so với tuổi 33 và vẫn bé nhỏ như nick name thuở bé “Ngân còi”. Cô giống một cô gái trẻ hơn một nữ tiến sỹ đã lập gia đình. Câu chuyện của Lương Ngân khiến người ta chỉ có thể thốt lên hai chữ: “Cảm phục”. Không có gì ngạc nhiên khi câu chuyện này gây sốt trong giới trẻ thời gian qua, nó có tác dụng truyền cảm hứng đến mức không ít người trẻ muốn trở thành Lương Ngân thứ hai.

Trong ký ức của cô, xóm Dẻ Gà, xã Lương Thông, huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng, nơi cô cất tiếng khóc chào đời, dường như ít dấu vết của phát triển: Không điện, không đường xi măng. Gia đình cô sống trong ngôi nhà sàn, tầng dưới dành cho gia súc… tầng trên là không gian sinh hoạt của người. Tài sản đáng giá trong nhà chỉ là “cái đài nhà nước phát cho để nghe tin tức”, cô mỉm cười nhớ lại. Trong cảnh sống tù mù ấy, Lương Ngân không biết đến trường mẫu giáo. 6 tuổi, cô cắp sách đến trường.

Ngôi trường tiểu học nằm trong xã, cũng lập xập với phòng học lợp mái rơm, vách trát bùn. Ban ngày Lương Ngân đến lớp, ban đêm mẹ cô thắp đèn dầu dạy con học, kèm con cách phát âm tiếng Kinh. Song sống trong cộng đồng dân tộc thiểu số cô bé Ngân không thể nói tiếng Kinh rành rọt: “6 tuổi tôi bắt đầu đọc bằng tiếng Kinh nhưng chưa sử dụng được nhiều trong giao tiếp. Giọng nói vẫn lơ lớ”, Ngân kể.

Khi Lương Ngân 9 tuổi, cô theo gia đình chuyển ra thị xã Cao Bằng (nay là thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng). Cả gia đình cô sống trong một ngôi nhà nhỏ, trên một quả đồi, ở ngoại ô thị xã. Lương Ngân học cấp 1 ở một trường ngoại ô. Cô bé nói tiếng Kinh chưa sõi trở thành hiện tượng lạ trong lớp. Ngày đầu tiên đi học, cô nhận về điểm 0 môn Toán, điểm 1 môn tập viết. Nhưng cô bé dũng cảm không khóc, chỉ nghĩ cần cố gắng hơn nữa, ngay từ chuyện hòa nhập cộng đồng.

Không chỉ có những đứa trẻ hay trêu chọc Ngân, người lớn trong xóm thấy Ngân không biết tiếng Kinh cũng cười chê. Có một hôm bố mẹ gọi Ngân: “Ngân ơi!”. Ngân thưa: “Ơi”. Hàng xóm rỉ tai nhau: “Con bé này láo quá”. Vì Ngân vẫn quen ngôn ngữ Tày, trong tiếng Tày chỉ có một từ thay cho “ơi, dạ, vâng”. Từ những chuyện nhỏ li ti như thế Ngân cũng phải học, dần dần người ta quên đi xuất phát điểm ở cô bé, thay vào đó là sự cảm phục. Đến năm lớp 4, Lương Ngân đã trở thành một trong những học sinh tốt nhất của lớp.

Kiên trì mục đích, tích cực tự học

Lương Ngân trong vai trò giám đốc quản lí Khóa Cao học Marketing

Vào cấp 2, cha mẹ chuyển Ngân đến một ngôi trường được đánh giá có chất lượng giảng dạy và cơ sở vật chất hàng đầu của tỉnh Cao Bằng. Mới nhập học, cô bé đã gieo ấn tượng ở buổi kiểm tra chất lượng học tập đầu năm. Ngân là học sinh duy nhất trong lớp đạt điểm 9 môn Văn, điểm 10 môn Toán.

Sang cấp 3, bạn bè đều nghĩ một cô nàng học tốt môn văn sẽ thi vào chuyên văn. Nhưng không. Từ thuở thiếu nữ, Ngân đã táo bạo ngầm. Cô muốn đặt ra thử thách mới nên thi vào chuyên lí. Sau 3 năm học chuyên lí, cô chọn thi khối A, với nguyện vọng vào Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, theo hướng của bố mẹ vạch ra.

Cô cũng chọn thêm khối D, với nguyện vọng vào Viện đại học Mở. Kết quả kì thi đại học được công bố, cô “sốc” khi trượt nguyện vọng chính nhưng điểm cao vút ở nguyện vọng “dự bị”. Lương Ngân quyết định ở nhà ôn thi, để năm sau thi vào trường Đại học Ngoại Thương. Có người dọa cô: “Không đỗ được đâu, mơ cao quá”. Có người khuyên cô cứ “chắc chân” ở Viện Đại học Mở, rồi vừa học vừa ôn vào trường Ngoại thương, có phải an toàn hơn không?

Ngân không nghe. Cô làm theo ý mình, tiếp tục ôn thi. Thay vì đến lò luyện thi, Ngân tự ôn thi đại học. Cô lập ra cho mình thời gian biểu chặt chẽ và nghiêm túc thực hiện. Kết quả thi đại học năm ấy không phụ sự cố gắng của Lương Ngân. Cô vừa đủ điểm vào Trường Đại học Ngoại thương. Tại đây, cô học Khoa Tiếng Anh Thương mại. Nền tảng tiếng Anh không tốt, Ngân lại lao vào tự học, san bằng khoảng cách với bạn bè trong lớp đến từ những trường chuyên nổi tiếng trong nước.

Khám phá “tầm nhìn xa trên 10 km”

Cao Bằng là dải đất núi non trùng điệp, khiến tầm nhìn bị giới hạn. Nhớ ngày ấu thơ cô từng hỏi mẹ: “Mẹ ơi, tầm nhìn xa trên 10 km là gì?”. Ngân ấp ủ ước mơ du học, để mở rộng tầm nhìn. Sau khi tốt nghiệp Đại học Ngoại thương, cô vào làm việc tại một công ty nước ngoài. Song công việc bàn giấy không thỏa mãn cô gái dồi dào đam mê. Ngân tiếp tục thách thức bản thân. Cô xin nghỉ việc một năm, tự ôn thi IELTS. Có chứng chỉ IELTS cô hoàn thiện hồ sơ du học, quyết tâm khám phá “tầm nhìn xa trên 10 km”.

Ngôi trường chào đón cô chính là Trường Đại học Strathclyde (University of Strathclyde) ở thành phố Glasgow, Vương quốc Anh. Lý do cô chọn thành phố lớn thứ 3 của nước Anh trong chuyến du học thật đơn giản: Cần kiếm việc làm thêm. Du học tự túc là một áp lực lớn đối với Lương Ngân, bởi gia đình cô không mạnh về tài chính. Cô đã vay bố mẹ khoản tiền tiết kiệm mà ông bà ki cóp nhiều năm để đóng học phí. Còn sinh hoạt phí, cô tự cáng đáng.

Khi đặt chân đến xứ sở sương mù cô mới thấy kế hoạch đặt ra từ nhà không dễ thực hiện. Suốt 3 tháng trời, Ngân không tìm được việc làm. Cô thú nhận: Đó là “cú sốc” lớn. Ngân gửi đơn xin việc đến nhiều nhà hàng, khách sạn, sẵn sàng làm bồi bàn hay dọn phòng, miễn sao có công ăn việc làm để trang trải cuộc sống nơi xứ người. Khi khoản tiền nhỏ gần cạn, dù cô đã cố gắng chi tiêu cực kỳ dè sẻn thì cơ hội gõ cửa Lương Ngân.

Qua cuộc giao lưu với hội sinh viên người Việt, cô tìm được việc làm thích hợp. Người Việt sang Anh dạo đó có xu hướng tràn lên phía Bắc, họ chọn nghề làm móng (nail) để sinh nhai. Những người này thường không có khả năng nói tiếng Anh nên họ cần người phiên dịch để gặp bác sỹ, luật sư… Dần dần, với ý thức cao trong công việc, cô trở thành sự lựa chọn hàng đầu khi ai đó có nhu cầu tìm người phiên dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh hoặc ngược lại. Từ đó cô có một nguồn thu nhập ổn định, không những giúp cô trang trải cuộc sống mà còn dành được một khoản tiết kiệm nhỏ.

Sau một năm, tốt nghiệp thạc sỹ quản trị du lịch khách sạn, theo dự định ban đầu, cô sẽ trở về Việt Nam. Song Lương Ngân lại bị một đam mê khác cuốn đi. Cô muốn khám phá thêm nền giáo dục Anh nên lại học lên tiến sỹ, chuyên ngành Marketing ở Đại học Birmingham. Đây là trường đại học nằm trong top 15 của nước Anh, có lịch sử lâu đời, nhiều chủ nhân của giải Nobel hay chính trị gia nổi tiếng đã từng học tại ngôi trường này. Khó khăn của Lương Ngân là phải cân bằng giữa mưu sinh và học hành.

Mỗi tháng cô đi xe bus 8 tiếng từ Glasgow đến Birmingham để gặp giáo viên hướng dẫn một lần. Luận văn tiến sỹ khoảng 100 ngàn từ, chưa tính phụ lục. Mỗi chương Ngân phải viết khoảng 20 ngàn từ bằng tiếng Anh. Có khi viết lần 1 chưa đạt, cô phải sửa lại. Không hiếm những lần Ngân phải viết lại cả chương, thậm chí có chương phải viết đi, viết lại tới 4,5 lần. Ban ngày Ngân tất bật mưu sinh, với nỗi lo thường trực, tháng này đã kiếm đủ tiền nộp học phí chưa. Ban đêm, cô gạt bỏ việc mưu sinh, tập trung nghiên cứu. Ròng rã suốt 4 năm trời.

Ngày bảo vệ luận văn cũng đến. Sau phần phản biện kéo dài, cô hồi hộp đợi chờ kết quả. Và kết quả như mơ: Cô được phong tiến sỹ ngay và luôn. Đây là điều cực hiếm đối với nghiên cứu sinh ở Anh. Người hướng dẫn cô là một người phụ nữ ngoài 50 tuổi, đã hướng dẫn thành công khoảng 20 nghiên cứu sinh phải thốt lên: Lương Ngân là trường hợp đầu tiên của khoa, là sinh viên đầu tiên của bà đạt tiến sỹ ngay sau khi bảo vệ luận án tiến sỹ. Giáo viên hướng dẫn thứ 2 là một người thầy khó tính đã đưa ra nhiều thách thức trong suốt quá trình Ngân làm luận văn, cũng hết sức bất ngờ với kết quả mà nghiên cứu sinh người Việt đạt được.

Biết mình muốn gì

Hiện nay cô gái sinh năm 1986 đang đảm nhiệm vị trí Giám đốc quản lí Khóa Cao học Marketing ở London South Bank University, một trường đại học danh tiếng ở London. Lương Ngân chia sẻ bí quyết thành công của mình: “Muốn thành công cần chiến lược cụ thể. Phải thật sự biết mình muốn gì. Cũng đừng ngại ngần, hãy nói lên mong muốn mới hi vọng tìm được sự giúp đỡ”.

Khi đang làm tiến sỹ Ngân đã có định hướng muốn làm giảng viên ở Anh. Ngân thổ lộ với giáo viên hướng dẫn về nguyện vọng này. Cho nên khi giáo viên hướng dẫn biết thông tin nơi nào tuyển giảng viên bán thời gian lại giới thiệu cho Ngân nộp đơn, đến phỏng vấn. Năm 2016, trong thời gian làm luận án tiến sỹ, Lương Ngân đã làm giảng viên bán thời gian ở London South Bank University. Tháng 11 năm 2017 cô bảo vệ xuất sắc luận án tiến sỹ. Tháng 12 năm đó London South Bank University tuyển giảng viên “full time”.

Lương Ngân lại nộp đơn xin dự tuyển. Trước cạnh tranh khốc liệt, Ngân đã chiến thắng các ứng viên khác nhờ nhận xét tích cực của sinh viên và đồng nghiệp trong thời gian cô làm giảng viên bán thời gian tại đây. Ngay khi được nhận làm giảng viên chính thức, cô đồng thời được giao vị trí Phó giám đốc quản lí Khóa Cao học Marketing.

Sau 10 tháng giữ vị trí Phó giám đốc quản lí Khóa, cô được đề bạt vị trí giám đốc quản lí Khóa. Đây là một vinh dự lớn, chưa từng có tiền lệ ở ngôi trường này, thông thường phải có 3 năm kinh nghiệm ở vị trí phó giám đốc mới được đề bạt. Thêm nữa, Lương Ngân còn quá trẻ, cô là một giảng viên trẻ tuổi nhất khóa, cũng là nhất trường.

Nông Hồng Diệu